π.Νικόλαος Μανώλης, Ο Πειραιώς κ. Σεραφείμ & ο Κοσμήτορας κ. Μιλτ. Κωνσταντίνου

Η ορθή θέση του κηρύγματος στην Θεία Λειτουργία

Νικόλαος Γεωργαντώνης

θεολόγος - ιεροψάλτης

 

Ο λόγος του Κυρίου Ιησού Χριστού είναι αναγκαία τροφή για την πνευματική ζωή μας. Υπάρχει όμως, συγκεκριμένη στιγμή και τρόπο που γίνεται το κήρυγμα. Το κήρυγμα στη Θεία Λειτουργία θα πρέπει να γίνεται μετά το Ευαγγέλιο. Υπάρχει λόγος να γίνεται αυτό, γιατί εκεί ο ιερέας εξηγεί στον λαό την ευαγγελική περικοπη. Η τάξις αυτή μαρτυρήται και από την Αγ. Γραφή όπου ο Ιησούς Χριστός, όταν πήγαινε για να κηρύξει, πρώτα έλεγε μια περικοπή από τη Παλαιά Διαθήκη και μετά κήρυτται στον κόσμο. Αν το δούμε και πρακτικά, ο πιστός ευκολότερα μπορεί να συγκρατήσει την ευαγγελική περικοπή και να ακούσει το κήρυγμα αμέσως μετα το ευαγγέλιο, παρά από όταν γίνει το κήρυγμα κατά την ώρα του κοινωνικού. Είναι μια κακή πρακτική που υπό καλές προθέσεις εφαρμόζεται σε πολλές εκκλησίες σήμερα.

            Η ώρα του κοινωνικού όμως έχει άλλο σκοπό. Κατά την ώρα αυτή, ο ιεροψάλτης ψάλλει το κοινωνικό όπου ο πιστός προετοιμάζεται για να λάβει το Σώμα και Αίμα του Ιησού Χριστού. Να σημειωθεί ότι πρέπει να ψάλλεται το κοινωνικό όπως ορίζεται από το Τυπικό και όχι διάφορους ψαλμούς ή ακόμη χειρότερα, την ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως. Η ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως είναι μια προσωπική ακολουθία που γίνεται από τον κάθε πιστό ξεχωριστά και δεν έχει θέση κατά την ώρα της Θείας Λειτουργίας. Δεν υπάρχει μέσα στη παράδοση της Εκκλησίας αυτή η τακτική. Από παλαιά, έχουμε τα κοινωνικά να λέγονται κατά την διάρκεια της προ της Θείας Κοινωνίας αλλά και κατά τη διάρκεις της Θείας Μεταλήψεως. Αυτό το καταλαβαίνουμε λόγω της μεγάλης έκτασης των κοινωνικών από τον Ι’ μέχρι και τον ΙΗ’ αιώνα. Ούτς το «Του Δείπνου σου...» λέγεται εκεί, γιατί η σωστή του θέση είναι μόνο τη Μεγάλη Πέμπτη. Εαν ο ιεροψάλτης για κάποιο λόγο δεν μπορεί να πει αργό κοινωνικό, υπάρχει μια εναλλακτική αρχαιότερη πράξη, όπως μας τη μαρτυρεί ο μακαριστός π. Κωνσταντίνος Παπαγιάννης. Υπάρχει το κοινωνικό σε σύντομη μορφή που λέγεται με στίχους. Αυτή είναι μια άλλη λύση όπου ο ιεροψάλτης μπορεί να πει το κοινωνικό (όπως ορίζει το Τυπικό) αλλά σε πιο σύντομο τρόπο.

            Επιστρέφοντας στο κήρυγμα όμως, εαν γίνει κατά την ώρα του κοινωνικού, αυτό αποσπά τον πιστό από την προετοιμασία του για να λάβει Θεία Κοινωνία. Η δικαιολογία που ακούγεται είναι ότι η μετάθεση του κηρύγματος γίνεται επειδή δεν υπάρχουν πολλοί πιστοί παρόντες στην εκκλησία κατά την ώρα του Ευαγγελίου. Αυτό είναι κάτι το οποίο θα πρέπει να αλλάξει. Θα πρέπει, έστω τις Κυριακές και μεγάλες εορτές, ο κόσμος να έρχεται νωρίς στην Εκκλησία για να λειτουργηθεί και να ακούσει τον λόγο του Ευαγγελίου. Επίσης, οι ιερείς θα πρέπει να γνωρίζουν, ότι ο άνθρωπος μόνο 10 με 15 λεπτά μπορεί να συγκρατήση. Μετά από αυτό, ο ανθρώπινος νούς φεύγει σε άλλα πράγματα. Για αυτό να μην μακρυγορούν στα κηρύγματα αλλά να είναι σύντομα και πάνω στην Ευαγγελική ή Αποστολοκή περικοπή.

            Πρέπει να καταλάβουμε ότι το κήρυγμα του Ευαγγελίου είναι αναγκαίο να γίνεται στη θέση του για να τελέσει το σκοπό του, το οποίο είναι να κατανοήσουμε τον λόγο του Ευαγγελίου. Μην κοιτάμε πάντα την εύκολη λύση γιατί αυτή, τις περισσότερες φορές, ζημιώνει την Παράδοση και την Πίστη της Εκκλησίας. Ως λύση «κατ’οικονομίας» θα μπορέσει να μετατεθεί το κήρυγμα στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, λίγο πριν την απόλυση. Δεν είναι το σωστό αλλά πολλές φορές οι ποιμαντικές ανάγκες αλλάζουν τα πράγματα για να μην ζημιωθουν οι πιστοί.

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΜΑΧΩΝ

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΡΗΣΚΕΙΩΝ

 

Εν Πειραιεί τη 30^η  Ιουλίου 2015

 

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΚΡΙΒΕΙΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΜΑΧΩΝ

 

       Μια από τις σύγχρονες μορφές αντιχριστιανισμού στην πατρίδα μας, περνά μέσα από το λεγόμενο κίνημα της «αρχαιολατρίας», για το οποίο κάναμε λόγο με την προηγούμενη ανακοίνωσή μας «Η ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΣΩΤΗΡΙΑ» (27-7-2015). Οι θεωρητικοί του «χώρου» αυτού, υπερτονίζοντας, σχεδόν αποθεώνοντας, την αρχαία προχριστιανική Ελλάδα (μόνη αυτή), βρίσκουν πρόφαση να εκφράσουν το απύθμενο μίσος τους και την αποστροφή τους προς την χριστιανική μας πίστη και ιδιαίτερα την Ορθόδοξη Εκκλησία μας, η Οποία αποδεδειγμένα στάθηκε αρωγός και τροφός του Γένους μας στη δισχιλιόχρονη ιστορική της πορεία. Με μια ατέλειωτη σειρά χαλκευμένων από το παρελθόν και το παρόν ανακριβειών και απίστευτων μυθευμάτων, πασχίζουν να προσάψουν στην Αγία μας Εκκλησία τον σπίλο του «ανθελληνισμού»! Ότι δήθεν «ο Χριστιανισμός δημιουργήθηκε από τους Εβραίους για να χτυπηθεί ο Ελληνισμός». Ότι δήθεν η Αγία Γραφή και τα συγγράμματα των Πατέρων είναι «γεμάτα από ανθελληνικά παραληρήματα». Ότι δήθεν ο «Χριστιανισμός δίωξε τον Ελληνισμό» και «έγινε η ταφόπετρά του». Ότι δήθεν απαιτείται «επανελλήνιση» και «αγώνας για την αποτίναξη του χριστιανικού ζυγού» από την «πατρίδα τους», διότι «πατρίδα των Χριστιανών είναι το … Ισραήλ» και πως «στην Ελλάδα οι Χριστιανοί είμαστε … φιλοξενούμενοι». Και άλλα παρόμοια, πολλά και παράδοξα!

     Αφορμή για την παρούσα ανακοίνωσή μας πήραμε από πρόσφατο δημοσίευμα στην εφημερίδα «Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ» (φυλ.18-5-2015), με τίτλο: «ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ», με επιμέλεια του κ. Μάκη Τουμάση. Στο άρθρο του ο συντάκτης επιχειρεί, ανεπιτυχώς, να παρουσιάσει τον Ελληνισμό, και μάλιστα τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, ως διωκόμενο από τον Χριστιανισμό, παραθέτοντας, ένα απειροελάχιστο δείγμα «αποδείξεων». Γράφει σχετικά: «Οι αρχαίοι Έλληνες που πολεμήθηκαν, καταδιώχτηκαν αυτοί και οι θρησκευτικές τους αναζητήσεις, βασανίστηκαν, εξορίστηκαν, δολοφονήθηκαν. Το προαιώνιο μίσος κάποιων Μεσογειακών φυλών οφείλεται σε βασικές διαφωνίες και διαφορές του όλου Αξιακού συστήματος και της διαφοράς πολιτιστικής ταυτότητος που προκαλεί τις διαφοροποιήσεις σε στόχους και μεθόδους επιβίωσης των λαών. Δεν συνιστά λοιπόν το παρατιθέμενο σκεπτικό μια ιδιεοληψία στις κεφαλές κάποιων φανατικών. Αντίθετα! Εδράζεται και τεκμηριούται από τα κείμενα των ιδίων των εβραϊκών κειμένων». Στη συνέχεια, ως «αποδείξεις» των ισχυρισμών του αναφέρει ορισμένα αγιογραφικά χωρία, τα οποία απομονώνει εντέχνως από το όλο κείμενο, ώστε να «αποδεικνύουν», στα μάτια των αδαών αναγνωστών του τις σοφιστείες του. Αρχίζει με απόσπασμα από το Βιβλίο του Δευτερονομίου: «τους βωμούς αυτών καθελείτε και τας στήλας αυτών συντρίψατε και τα άλση αυτών εκκόψετε και τα γλυπτά των θεών αυτών κατακλαύσετε πυρί» (Δευτ.7,5). Στη συνέχεια αναφέρεται στην φράση του Χριστού: «ουκ έστι καλόν λαβείν τον άρτον των τέκνων και βαλλείν τοις κυναρίοις» (Ματθ.15,26), κατηγορώντας τον Ιησού ότι θεωρούσε τους «Έλληνες» …σκυλιά! Ακολούθως αναφέρεται στην Αποκάλυψη όπου για τους «ειδωλολάτρες» υπάρχει η λίμνη η καιόμενη «εν πυρί και θείω» (Αποκ.21,8). Ακολούθως παραθέτει «ανθελληνικό» απόσπασμα από τον προφήτη Ζαχαρία «εξεγερώ τα τέκνα σου, Σιών, επί τα τέκνα των Ελλήνων» (Ζαχ.9,13). Και καταλήγει με μονολεκτικά αποσπάσματα από τον «ανθέλληνα» άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, απόλυτα ξεκομμένα από το υπόλοιπο κείμενο! Όλα αυτά τα κάνει ο συντάκτης «όχι βέβαια να απαντήσει … σε ενδεχόμενο μίσος με μίσος, αλλά για να αποκατασταθεί η ιστορική αλήθεια»!

      Αρχίζουμε από το τελευταίο. Έχει την ψευδαίσθηση ο αρθρογράφος, πως, παραθέτοντας τρία – τέσσερα ξεκομμένα αποσπάσματα από την Αγία Γραφή και τους Πατέρες «καθάρισε» και «απέδειξε» τις ιδεοληψίες του, οι οποίες είναι εκφάνσεις των εσώψυχων παρορμήσεών του. Ότι, έτσι έχει ήσυχη τη συνείδησή του, ότι αποκαθιστά την ιστορική αλήθεια! Ειλικρινά λυπούμεθα! Όμως η όποια αποκατάσταση της αλήθειας είναι έργο επίπονο ειδικών και όχι του κάθε ερασιτέχνη ιστορικού. Εν προκειμένω, ο συντάκτης φαίνεται ξεκάθαρα πως έχει άγνοια τόσο της ιστορίας, όσο και της χρήσης των κειμένων. Διότι τα κείμενα και ιδιαίτερα τα αγιογραφικά, απαιτείται να παρατίθενται ολόκληρα και όχι αποσπασματικά. Επίσης τα κείμενα αυτά έχουν χρεία ερμηνείας, και είναι συνισταμένη του χρόνου, του τόπου, των ιστορικών συνθηκών, της ιδιοσυγκρασίας των συγγραφέων και του σκοπού της συγγραφής των. Αν δεν ληφθούν όλα αυτά υπόψη φτάνουμε σε λανθασμένες προσεγγίσεις.

      Πρώτα απ’ όλα δεν έχουμε καμιά πρόθεση να υπερασπιστούμε τους Εβραίους για τον, προβαλλόμενο από το συντάκτη του άρθρου, «ανθελληνισμό» τους. Άλλωστε είναι γνωστό το πόσο δεινοπάθησε η Εκκλησία μας τόσο από τον Εβραϊσμό, όσο και από τον Εθνισμό, αφού, σύμφωνα με το Μ. Βασίλειο: «μάχεται Ιουδαϊσμός Ελληνισμώ και αμφότεροι Χριστιανισμώ». Τα δύο αποσπάσματα που παρέθεσε από την Παλαιά Διαθήκη αναφέρονται στην πάλη μεταξύ πολυθεϊστικής ειδωλολατρίας και μονοθεΐας. Όντως στα Βιβλία του Νόμου, υπάρχει μια σειρά διατάξεων, οι οποίες έχουν σκοπό να προστατέψουν την αποκαλυμμένη στο Μωυσή, μονοθεϊστική πίστη, από την λαίλαπα της ειδωλολατρίας των περικυκλωμένων Ισραηλιτών. Οι άνθρωποι του 15^ου π. Χ. αιώνα αυτή τη σκληρή γλώσσα μπορούσαν να κατανοήσουν. Η «ανεξιθρησκία» που έχει στο νου του ο συντάκτης, ως ιδανικό τρόπο συνύπαρξης ετεροθρήσκων λαών, θα πραγματοποιηθεί από το Χριστιανισμό περίπου δύο χιλιετίες αργότερα, ως η μεγαλύτερη πνευματική κατάκτηση της ανθρώπινης ιστορίας!

     Το κείμενο του προφήτη Ζαχαρία για την πρόκληση «εξέγερσης των τέκνων της Σιών κατά των Ελλήνων» έχει την ιστορική της βάση. Αναφέρεται στους επικούς αγώνες των Μακκαβαίων κατά του Αντιόχου Δ΄ του Επιφανούς, ο οποίος δεν συμπεριφέρθηκε ως Έλληνας στους υπόδουλους Ιουδαίους, αλλά ως δυνάστης ανατολίτης! Κατά αυτού του «ελληνισμού» προτάσσει «εξέγερση» ο προφήτης και όχι κατά του Ελληνικού Έθνους! 

     Το αν ο Χριστός αποκάλεσε «κυνάρια» τους Έλληνες, η απάντηση βρίσκεται μέσα στο ιερό κείμενο. Η γυναίκα, η οποία παρακαλούσε το Χριστό για την θεραπεία της κόρης της,  δεν ήταν Ελληνίδα το γένος, αλλά «γυνή Χαναναία» (Ματθ.15,22), «Συροφοινίκισσα τω γένει» και «Ελληνίς» το θρήσκευμα (Μαρκ.7,26)! Άρα δεν «αποκαλεί τους Έλληνες σκυλιά», όπως ανακριβώς ισχυρίζεται ο συντάκτης! Αλλά επίσης ο λόγος του Κυρίου είναι εδώ σαφώς παιδαγωγικός για τους μαθητές Του και δεν καταφέρεται κατά της αλλοεθνούς γυναίκας. Αποκαλεί τους μη Ιουδαίους «κυνάρια», διότι έτσι τους θεωρούσαν οι Ιουδαίοι. Με τη στάση Του αυτή θέλει να τους δείξει πως ήρθε στον κόσμο και για τα (κατά Ιουδαίους) «κυνάρια»! Γι’ αυτό και προχωρά: θεραπεύει το «κυνάριο» και το σπουδαιότερο: επαινεί την υπέροχη εκείνη βασανισμένη γυναίκα για την πίστη της, η οποία είναι ασύγκριτα μεγαλύτερη από εκείνη των Ιουδαίων! Σε άλλη περίπτωση είχε πει για τον ειδωλολάτρη εκατόνταρχο πως «αμήν λέγω ημίν, ουδέ εν τω Ισραήλ τοσαύτην πίστιν εύρον» (Ματ.8,10). Ο Χριστός δεν ήρθε να σώσει μόνο τους Ιουδαίους, αλλά «παγγενή τον Αδάμ», ολόκληρο το ανθρώπινο γένος. Έστειλε τους μαθητές Του να γίνουν μάρτυρές  Του «έως εσχάτου της γης» (Πραξ.1,8), «πορευθέντες, μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» (Ματθ.28,19). Προς τι λοιπόν ο «ανθελληνισμός» Του;

    Όσον αναφορά για τον δήθεν «ανθελληνισμό» των Πατέρων της Εκκλησίας μας προκαλούμε, όσους ασπάζονται αυτή τη θέση, να διαβάσουν με μεγαλύτερη προσοχή τα έργα τους, ολοκληρωμένα και στο σύνολό τους και θα βεβαιωθούν για την αστήρικτη αυτή κριτική. Θα διαπιστώσουν αβίαστα πως (τουλάχιστον) οι Έλληνες Πατέρες αισθάνονταν Έλληνες και φορείς του γνησίου ελληνικού πολιτισμού. Δι’ αυτών ο θνήσκων προχριστιανικός πολιτισμός νεκραναστήθηκε και βρήκε τους γνησίους εκφραστές και συνεχιστές του. Τα δε περί δήθεν «διωγμών» μυθεύματα των Χριστιανών κατά των Ελλήνων, ξεπερνά τα στενά περιθώρια αυτής της ανακοίνωσης η ανασκευή τους. Έχουν άλλωστε γραφεί χιλιάδες σελίδες και έχει δοθεί αποστομωτική απάντηση. Όποιος ενδιαφέρεται πραγματικά για να μάθει την αλήθεια και να πάψει να «εκτοξεύει ρουκέτες», μπορεί να ψάξει και να τη βρει, έστω και αν κοπιάσει, διότι το  δύσκολο είναι η αναζήτηση της αλήθειας και το εύκολο η «εκτόξευση ρουκετών»!

    Κλείνουμε την ανακοίνωσή μας αυτή, εκφράζοντας για μια ακόμη φορά την πικρία μας για μια πλειάδα συνελλήνων μας, οι οποίοι θέλουν να βρίσκονται σε «κατάσταση πολέμου» απέναντι στην συντριπτική πλειοψηφία του λαού μας, ημών των Χριστιανών, οι οποίοι θέλουμε να πιστεύουμε στο Χριστό και να είμαστε ενταγμένοι στην Αγία Του Εκκλησία. Κανένας δεν τους ανάγκασε να συνταχτούν με τη δική μας πίστη, «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν» (Μάρκ.8,34) διακήρυξε ο αρχηγός της πίστης μας και Λυτρωτή μας Ιησούς Χριστός. Όμως θεωρούμε ανεπίτρεπτο να δεχόμαστε αυτού του είδους το μίσος και τις αστήρικτες και άδικες κρίσεις. Δεν νομίζουν ότι δεν είναι καιρός για τέτοιες «πολυτέλειες», στις δύστηνες συγκυρίες που περνά ο λαός και η Πατρίδα μας;   

 

Εκ του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών