Ἡ Ὀρθή θέση τῆς Λιτανείας τοῦ Τιμίου Σταυροῦ

Νικόλαος Γεωργαντώνης

θεολόγος - ἱεροψάλτης

Ὁ Τίμιος καί Ζωοποιός Σταυρός εἶναι ὅπως λέει τό ἑξαποστειλάριο τῆς ἑορτῆς, «Σταυρός, ὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης· Σταυρός, ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας, Σταυρός, Βασιλέων τό κραταίωμα· Σταυρός, Πιστῶν το στήριγμα· Σταυρός, Ἀγγέλων ἡ δόξα, καί τῶν δαιμόνων τό τραῦμα.» Δέν εἶναι, δηλαδή, ἕνα ἁπλό στολίδι, ἀλλά μᾶς παρέχεται ὡς ὅπλο κατά τοῦ Διαβόλου καί στήριγμα στήν ζωή μας.

Δυστυχῶς ὅμως σήμερα, ὁ Τίμιος Σταυρός πολλές φορές ἀμελεῖται ἀπό τούς «πιστούς» ἤ καί χειρότερα, χλευάζεται! Ἡ χαλάρωση τῶν ἠθῶν σήμερα καί κυρίως τῆς πίστεως μᾶς ἔχει ὁδηγήσει σέ ἀλλοιώσεις καί στήν λειτουργική παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. Σέ αὐτό τό ἄρθρο θά μιλήσουμε για τή σωστή θέση τῆς Λιτανείας τοῦ Τιμίου Σταυροῦ κατά τήν ἑορτή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ (14 Σεπτεμβρίου) καί Κυριακή της Σταυροπροσκηνήσεως (Γ’ Κυριακή των Νηστειῶν). Τά τελευταῖα χρόνια βλέπουμε Ἐπισκόπους καί Πρεσβύτερους νά ἀμελοῦν σκοπίμως πολλές φορές τήν τάξη τῆς Ὀρθοδόξου Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτόν τόν λόγο, κρίνεται ἀναγκαῖο νά ὑπάρξῃ μία ἀνάλυση τοῦ θέματος γιά νά γνωρίζουμε ὅλοι τήν ἀλήθεια καί τήν ὀρθή πρακτική.

Ὅ,τι πραγματοποιεῖται μέσα στήν Ἐκκλησία ἐπιτελεῖ κάποιον σκοπό καί ἔχει κάποια σημασία. Δέ γίνεται τίποτα «τυχαίως ἤ κατά τήν προτίμηση τοῦ προεστῶτος». Στό λειτουργικό κομμάτι ὑπάρχει τό λεγόμενο «Τυπικό» πού καθοδηγεῖ τούς ἱερεῖς καί ἱεροψάλτες στό πώς θά τελέσουν τίς ἀκολουθίες. Ἐάν ἐξετάσουμε τό Τυπικό τοῦ Ἄγ. Σάββα, περιγράφει στό σημεῖο γιά τή λιτανεία τά ἑξῆς: «Ψαλλομένης δέ τῆς μεγάλης δοξολογίας, ἀλλάσσει ὁ ἱερεύς πάσαν τήν ἱερατικήν στολήν καί εἰσέρχεται μετά θυμιατοῦ, προηγουμένων τῶν λαμπάδων ἐν τῇ ἁγία Τραπέζη. Καί θυμιῶν τόν Τίμιον Σταυρόν σταυροειδῶς, αἴρει αὐτόν μετά δίσκου ἐπί τῆς κεφαλῆς. Καί προπορευομένων δύο λαμπάδων φέρει αὐτόν μέχρι τῶν βασιλικῶν πυλῶν τοῦ ναοῦ. Κακεῖσαι ἵσταται. Καί πληρουμένης τῆς δοξολογίας καί τοῦ Τρισαγίου (το λεγόμενο Ἀσματικό), λέγει ὁ ἱερεύς ‘Σοφία ὀρθοί’ καί ἀρχόμεθα τοῦ τροπαρίου ‘Σῶσον Κύριε τόν λαόν σου’, καί οὕτως εἰσοδεύει μετά τοῦ Τιμίου Σταυροῦ ἐπάνω αὐτοῦ.»   Βλέπουμε ὅτι γίνεται στό σημεῖο τῆς Μεγάλης Δοξολογίας καί ὄχι πουθενά ἀλλοῦ. Ὑπάρχει καί ἡ ἑξῆς ἐνδιαφέρουσα σημείωση πού λέει, «Εἴθισται ἴνα ψάληται ἡ ἀργή δοξολογία Πέτρου Πελοποννησίου εἰς ἦχον δ’ «Ἅγια», ἡ ἐπιλεγομένη ‘τοῦ Σταυροῦ’, ἀσματικόν δέ τό τοῦ Ἰακώβου Πρωτοψάλτου.»  Δηλαδή φαίνεται ὅτι ὑπάρχει καί συγκεκριμένη δοξολογία πού ἐπιλέχθηκε γιά αὐτή τήν ἑορτή. Τό ἴδιο γιά τό σημεῖο τῆς λιτανείας περιγράφει καί τό Τυπικό του π. Γεωργίου Ρήγα, λέγοντας: «Ψαλλομένης δέ τῆς μεγάλης δοξολογίας,... τῶν ψαλτῶν προπορευομένων, τῶν ψαλτῶν ψαλλόντων συνάμα τό ἀσματικόν, φέρει τόν Σταυρόν ἐν τῷ μέσω τοῦ ναοῦ...».  Ὁμοίως καί τό Τυπικόν τῆς τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας γράφει, «...Δοξολογία μεγάλη εἰς ἦχον δ’, εἰς δέ τό Ἀσματικόν ‘Ἅγιος ὁ Θεός’, γίνεται ἡ Εἴσοδος τοῦ Τιμίου Σταυροῦ...». 

Βλέπουμε ὅτι ὅλα τα Τυπικά λένε τό ἴδιο πράγμα. Δέν ὑπάρχει Τυπικό πού νά γράφῃ κάτι ἀντίθετο σέ αὐτό πού εἴδαμε. Μετά ἀπό αὐτές τίς ἀποδείξεις, γιατί οἱ Ἐπίσκοποι καί Πρεσβύτεροι ἠθελημένα ἀλλοιώνουν τήν τάξη τῆς Ἐκκλησίας; Ποιός εἶναι ὁ ἀπώτερος σκοπός; Πῶς μποροῦμε στή Θεία Λειτουργία ἀντί τοῦ Τρισαγίου νά ψάλλουμε «Τόν Σταυρόν σου προσκυνοῦμεν» χωρίς νά ἔχει γίνει ἡ λιτανεία καί ἡ προσκύνησις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ;

Πρέπει νά σταματήσει αὐτή ἡ «Οἰκονομία» πού γίνεται εἰς βάρος τῆς πλούσιας λειτουργικῆς παραδόσεώς μας. Οἱ Ἅγιοι Πατέρες πού διαμόρφωσαν τό Τυπικό ὅπως τό ἔχουμε ἦταν φωτισμένοι καί δέν εἶχαν ὡς σκοπό τήν μονομερῆ ἐξυπηρέτηση τοῦ «κόσμου»! Ἐάν συνέχεια κάνουμε ἐκπτώσεις γιά νά ἔρθῃ δῆθεν περισσότερος κόσμος στήν Ἐκκλησία, στό τέλος τί θά μείνῃ; Δέν θά ἔπρεπε, ἀντί νά φέρνουμε τήν Ἐκκλησία στό μέτρο τοῦ κόσμου, νά φέρνουμε τόν κόσμο στό μέτρο τῆς Ἐκκλησίας; Ἅς προβληματιστοῦμε λιγάκι καί ἅς σταματήσουμε (περισσότερο οἱ ἱερεῖς καί ἱεροψάλτες) νά ἀλλοιώνουμε τίς ἀκολουθίες πού μόνο κακό προκαλοῦν στούς πιστούς. Ἅς μάθουμε ὅλοι νά βιώνουμε τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική Πίστη μας στήν πληρότητά της καί ὄχι μέ χλιαρότητα!!! «Σταυρέ τοῦ Χριστοῦ, σῶσον ἡμᾶς τῇ δυνάμει σου!»