Ἱ. Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας εἶναι βαθύτατα διηρημένη διὰ τὸν χαρακτῆρα τοῦ Μαθήματος ὡς προκύπτει ἀπὸ δηλώσεις Ἱεραρχῶν
Ὁ ἕνας νὰ ἀφορᾶ τὴν Ὀρθοδοξίαν, ὁ ἄλλος τὸν Παπισμὸν καὶ τὸν Προτεσταντισμὸν καὶ ὁ τρίτος τὸν Βουδισμόν, τὸν Ἰνδουϊσμόν, τὸν Ἰουδαϊσμὸν καὶ τὸ Ἰσλάμ.
Τὴν ἰδίαν ὥραν ὁ Σεβ. Σπάρτης ἐζήτει ἀπὸ τὸν ὑπουργὸν Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων κ. Κων. Ἀρβανιτόπουλον, ὅπως τὸ Μάθημα ἔχη ὁμολογιακὸν καὶ κατηχητικὸν χαρακτῆρα καὶ διδάσκεται ἀπὸ Ὀρθοδόξους θεολόγους.
Ἐν μέσῳ βαθυτάτης οἰκονομικῆς, πολιτικῆς καὶ ἐθνικῆς κρίσεως μεθοδεύεται ἡ ἀλλοίωσις τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, τὸ ὁποῖον διδάσκεται εἰς τὰ σχολεῖα.
Ἀπὸ μάθημα ὁμολογιακὸν καὶ κατηχητικὸν περὶ τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν μεταβάλλεται εἰς μάθημα Θρησκειολογικῆς γνωσιολογίας.
Μὲ αὐτὸ ὁ μαθητὴς καὶ ἡ μαθήτρια θὰ διδάσκωνται ὀλίγα περὶ τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καὶ παραδόσεως καὶ ἐν συνεχείᾳ θὰ διδάσκωνται στοιχεῖα διὰ τὰ «δόγματα» τῶν αἱρετικῶν – πλανεμένων Χριστιανῶν (Παπικῶν, Προτεσταντῶν), ἀλλὰ καὶ διὰ τὸν Βούδαν, τὸν Κομφούκιον καὶ θεοὺς τῶν ἄλλων μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν (Ἰσλάμ, Ἰουδαίων).
Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ὡς Διοικοῦσα καὶ Ποιμένουσα Ἐκκλησία δὲν ἔχει λάβει σαφῆ θέσιν, μὲ ἀποτέλεσμα τὴν «διαίρεσιν» τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν, οἱ ὁποῖοι «χωρίζονται» εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι θέλουν τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ὁμολογιακὸν καὶ κατηχητικόν, διότι χάρις εἰς τὴν Πίστιν διεσώθη τὸ γένος τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων κατὰ τὰ τετρακόσια ἔτη τῆς τουρκικῆς δουλείας, καὶ εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἀπὸ «ψευτοπροοδευτισμόν» στοιχίζονται μετὰ τῶν πολιτικῶν ἐξουσιαστῶν καὶ εἰς τὸ ὄνομα τῶν ἀναγκῶν τῆς πολυφυλετικῆς καὶ πολιτισμικῆς Ἑλλάδος ἐπιδιώκουν τὴν ἀλλοίωσιν τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἰς μάθημα θρησκειολογικῆς γνωσιολογίας.
Ὁ «χωρισμὸς» τῶν Σεβ.Μητροπολιτῶν εἰς δύο κατηγορίας προκύπτει τόσον ἀπὸ τὰς εἰσηγήσεις τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Μεσσηνίας καὶ Ἀλεξανδρουπόλεως πρὸς τὴν Ἱερὰν Σύνοδον ὅσον καὶ ἀπὸ τὰς δηλώσεις ἄλλων Μητροπολιτῶν. Ἀπὸ τὰς εἰσηγήσεις προκύπτει ὅτι τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν ἀλλάζει μὲ τὴν συγκατάθεσιν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἀλεξανδρουπόλεως κ. Ἄνθιμος εἰς τὴν εἰσήγησίν του εἶχε θέσει τὰ διλήμματα:
1ον) Ἐὰν θέλετε τὸ μάθημα ὁμολογιακὸν καὶ κατηχητικὸν τότε, ἑτοιμασθῆτε νὰ δεχθῆτε καὶ ἀλλοθρήσκους θεολόγους διὰ τὴν διδασκαλίαν τῶν δογμάτων ἄλλων θρησκειῶν, ἀφοῦ εἰς τὰ σχολεῖα φοιτοῦν καὶ ἀλλόθρησκοι μαθηταί.
2ον) Ἐὰν θέλετε νὰ διασώσωμεν τὸ μάθημα τότε αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ εἶναι ὁμολογιακὸν καὶ κατηχητικόν, ἀλλὰ νὰ περιλαμβάνη σελίδας καὶ ἀπὸ ἄλλα θρησκεύματα.
Τὸ αὐτὸ εἶπε περίπου εἰς τὴν εἰσήγησίν του πρὸς τὴν Ἱερὰν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (6ην Νοεμβρίου) καὶ ὁ Σεβ. Μεσσηνίας κ. Χρυσόστομος, ὁ ὁποῖος ἐτάχθη μὲν ὑπὲρ τῆς διδασκαλίας τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως καὶ παραδόσεως, διὰ νὰ λάβη γνῶσιν καὶ ὁ ἀλλόθρησκος – ἀλλοδαπὸς μαθητὴς τὴν παράδοσιν καὶ τὴν Πίστιν τοῦ λαοῦ τῆς χώρας, εἰς τὴν ὁποίαν ζῆ, ἀφ᾽ ἑτέρου δὲ ἐζήτησε νὰ διδάσκωνται τὰ δόγματα τῶν αἱρετικῶν Χριστιανῶν (Παπικῶν, Προτεσταντῶν), ἀλλὰ καὶ ἡ διδασκαλία τοῦ Βούδα, τοῦ Ἰσλὰμ καὶ τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ.
Διερωτώμεθα ὅμως: Ἐὰν γίνουν ἀποδεκταὶ αἱ δύο προαναφερόμεναι εἰσηγήσεις τῶν δύο Σεβ. Μητροπολιτῶν πῶς ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία ἀκόμη προστατεύεται ὑπὸ τοῦ Συντάγματος ὡς ἐπικρατοῦσα, θὰ ἐφαρμόση τὸ ἄρθρον δεκαέξι τοῦ Συντάγματος, παράγραφος δύο, τὸ ὁποῖον ὁρίζει: «Ἡ παιδεία ἀποτελεῖ βασικὴ ἀποστολὴ τοῦ Κράτους καὶ ἔχει σκοπὸ τὴν ἠθική, πνευματική, ἐπαγγελματικὴ καὶ φυσικὴ ἀγωγὴ τῶν Ἑλλήνων, τὴν ἀνάπτυξη τῆς Ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς συνειδήσεως καὶ τὴ διάπλασή τους σὲ ἐλευθέρους καὶ ὑπευθύνους πολίτες».
Πῶς θὰ ἐπιτευχθῆ ἡ ἀνάπτυξης Ἐθνικῆς καὶ θρησκευτικῆς συνειδήσεως περὶ τὴν Πατρίδα καὶ τὴν θρησκείαν, ὅταν οἱ Μουσουλμάνοι ὑπακούουν εἰς τὴν Τουρκίαν, τὴν Σαουδικὴν Ἀραβίαν ἢ εἰς ἄλλα μεγάλα κέντρα τοῦ Μουσουλμανισμοῦ, ἐνῶ οἱ Παπικοί, ὡς μαρτυροῦν διάφοραι πηγαὶ καὶ ἐπισημαίνεται ὑπὸ Πανεπιστημιακῶν καὶ ἄλλων καθηγητῶν (π.χ. ὁ Πρωτοπρεσβύτερος καὶ ὁμότιμος καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν π. ΓεώργιοςΜεταλληνὸς) δὲν εἶχον συμμετοχὴν εἰς τοὺς Ἐθνικοὺς Ἀγῶνας τοῦ γένους τῶν Ὀρθοδόξων Ἑλλήνων;
Γνωρίζουν οἱ «ὀπαδοί» τῶν δύο προαναφερομένων εἰσηγήσεων ὅτι παραβιάζουν οὐσιαστικῶς τὸ Σύνταγμα, ἀφοῦ οὗτο ἀναγνωρίζει τὴν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ὡς ἐπικρατοῦσαν καὶ ἄρα ἡ ἀνάπτυξις τῆς θρησκευτικῆς Συνειδήσεως (ἄρθρον 16 τοῦ Συντάγματος) πρέπει νὰ γίνη μὲ βάσιν τὸ Ὀρθόδοξον δόγμα, φρόνημα καὶ τὴν Ὀρθόδοξον Παράδοσιν;
Γνωρίζουν, ἐπίσης, οἱ «ὁπαδοὶ» τῶν δύο εἰσηγήσεων (διὰ τὴν μετατροπὴν τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἰς μάθημα «θρησκειολογικῆς γνωσιολογίας») ὅτι οὐσιαστικῶς ἀρνοῦνται τὴν διδασκαλίαν καὶ τὴν κατήχησιν τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως εἰς τὰς σχολικὰς αἰθούσας;
Ὁ Σεβ. Κερκύρας
Εἴπομεν ἀνωτέρω ὅτι ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος εἶναι «χωρισμένη εἰς τὰ δύο». Ἐκτὸς τῶν Ἱεραρχῶν, οἱ ὁποῖοι εἶναι «ὀπαδοὶ» τῆς ἀλλαγῆς τοῦ χαρακτῆρος τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν διὰ τὰς ἀνάγκας τῆς πολυφυλετικῆς καὶ πολυπολιτισμικῆς Ἑλλάδος, ὑπάρχουν καὶ Ἱεράρχαι, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἐναντίον.
Παραθέτομεν ὡς παράδειγμα τὴν δήλωσιν τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κερκύρας κ. Νεκταρίου. Οὗτος παρεχώρησεν εἰς τὰς ἱστοσελίδας www.amen.gr καὶ www.katixitiko.gr τὴν ἀκόλουθον δήλωσιν, ἡ ὁποία εὑρίσκεται εἰς καταφανῆ ἀντίθεσιν πρὸς τὰς εἰσηγήσεις τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Μεσσηνίας καὶ Ἀλεξανδρουπόλεως:
«Ἡ κατήχηση, μὲ τὴν ὁποία ὅλοι μας μεγαλώσαμε μέσα στὴν Ἑλλάδα τὴ χριστιανική, ἦταν ἕνα μέλημα τῶν σχολείων καὶ τῆς διδασκαλίας μας κι ἔτσι μάθαμε τὰ πρῶτα χριστιανικὰ γράμματα.
Σήμερα λοιπὸν τείνει αὐτὸς ὁ τρόπος τῆς κατηχήσεως νὰ παραβλεφθεῖ ἀπὸ τὴν πολιτεία μας.
Γιατί τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, ποὺ ἦταν ἕνα ὁμολογιακὸ μάθημα, θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε, ποὺ μαθαίναμε ποιὰ εἶναι ἡ ἀληθινὴ πίστη μας, πὼς αὐτὸς ὁ Θεός, τὸν ὁποῖο λατρεύουμε, ὑπάρχει στὴ ζωὴ τῶν ἀνθρώπων, αὐτὸ τείνει νὰ ἐξαλειφθεῖ.
Κι αὐτὸ γιατί λένε οἱ κρατοῦντες ὅτι ἡ Πατρίδα μας ἔγινε πολυπολιτισμικὴ χώρα καὶ ἑπομένως μέσα σὲ αὐτὸν τὸν πολυπολιτισμὸ δὲν μπορεῖ νὰ διδάσκεται μία θρησκεία.
Αὐτὸ ὅμως εἶναι ἕνα λάθος, γιατί, ἂν ὑπάρχει ἡ Πατρίδα μας, ὑπάρχει χάρη στὴν πίστη μας, χάρη στὴν Ἐκκλησία μας, διότι ἡ Ἐκκλησία μας καὶ ἡ ἑλληνορθόδοξη πίστη μας εἶναι ἐκείνη, ἡ ὁποία προϋπῆρξε, θὰ μποροῦσα νὰ πῶ, τῆς Πατρίδας μας.
Ὅταν ἐκείνη ἦταν ὑποδουλωμένη καὶ δὲν ὑπῆρχε ἔθνος, δὲν ὑπῆρχε κράτος, ἡ Ἐκκλησία κράτησε τὸ ὑπόδουλο γένος κι αὐτὸ τὸ γένος τὸ γαλούχησε μέσα ἀπὸ τὴν πίστη, μέσα ἀπὸ τὰ βιβλία τῆς Ἐκκλησίας, μέσα ἀπὸ τὸ ὀκτωήχι καὶ τὸ ψαλτήρι.
Καὶ γιὰ αὐτὸν τὸν λόγο ὅλοι ἐκεῖνοι, ποὺ θέλουν νὰ κόψουν ὅλες αὐτὲς τὶς ρίζες τοῦ γένους μας καὶ τῆς Πατρίδας μας εἶναι σὰν νὰ ἀποκόπτουν τὸν ἴδιο τὸν ἑαυτό τους καὶ ἀπὸ τὸν ἑλληνισμὸ καὶ ἀπὸ τὴν Πατρίδα μας καὶ γινόμαστε ξένοι μέσα στὴν ἴδια τὴν Πατρίδα μας.
Τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν λοιπὸν πρέπει πάσῃ θυσίᾳ νὰ ὑπάρχει στὴ διδακτέα ὕλη στὰ σχολεῖα μας ...».
Ὁ Σεβ. Σπάρτης Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κερκύρας εἶναι προφανὲς ὅτι τάσσεται ὑπὲρ τοῦ Ὁμολογιακοῦ καὶ Κατηχητικοῦ χαρακτῆρος τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Τὸ αὐτὸ συμβαίνει καὶ μὲ πολλοὺς ἄλλους Μητροπολίτας ὡς εἶναι διὰ παράδειγμα ὁ Σεβ. Σπάρτης κ. Εὐστάθιος, ὁ ὁποῖος ἦτο καὶ ὑποψήφιος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν.
Εἰς ἐπιστολήν του πρὸς τὸν ὑπουργὸν Παιδείας καὶ Θρησκευμάτων κ. Κων. Ἀρβανιτόπουλον (29ην Ὀκτωβρίου), ἀφοῦ τονίζει τὴν ἀναγκαιότητα τῆς διδασκαλίας τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν ἐξηγεῖ, διατὶ αὐτὸ πρέπει νὰ ἔχη κατηχητικὸν περιεχόμενον καὶ νὰ διδάσκεται ἀπὸ Ὀρθοδόξους (καὶ μόνον) Θεολόγους.
Τὸ πλῆρες κείμενον τῆς ἐπιστολῆς ἔχει ὡς ἀκολούθως:
«Ἐν Σπάρτῃ τῇ 29.10. 2012 Ἐξοχώτατον Ὑπουργόν Παιδείας καί Θρησκευμάτων κ. Κωνσταντῖνον Ἀρβανιτόπουλον Εἰς Ἀθήνας Ἀγαπητέ μου κ. Ὑπουργέ, Τά τελευταῖα χρόνια ἡ ἑλληνική Πολιτεία μέ διάφορες πράξεις της ἤ παραλείψεις της φαίνεται νά μή ἐκτιμᾶ στόν πρέποντα βαθμό τήν ὕψιστη ἀποστολή καί τήν πολυσχιδῆ προσφορά στό Ἔθνος καί στήν κοινωνία τῆς Ὀρθόδοξης Θεολογικῆς παιδείας, στό πλαίσιο μιᾶς ἐκσυγχρονιστικῆς συμπόρευσης τοῦ σύγχρονου σχολείου μέ τίς κυρίαρχες τεχνοκρατικές καί ὑλιστικές, ἤτοι ἀθεϊστικές ἐπιταγές.
Μάλιστα, ἡ μείωση τῶν διδακτικῶν ὡρῶν τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν στό “Νέο Λύκειο” καί οἱ μηδενικές, ἀντίθετα μ᾽ ἄλλους κλάδους, προσλήψειςΘεολόγων καθηγητῶν κατά τό τρέχον ἔτος, πού ἔχουν ὡς συνέπεια θλιβερή σέ ἀρκετά σχολεῖα νά μή διδάσκεται τό μάθημα ἤ νά “διδάσκεται” ἀπό ἐκπαιδευτικούς ἄλλων εἰδικοτήτων, ἑρμηνεύονται καί ὡς σταδιακή κατάργησή του ἀπό τά Ἀναλυτικά Σχολικά Προγράμματα.
Ἔχει ἐπισημανθεῖ πλειστάκις ὅτι ἡ ἀξία τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν δέν ἀποτελεῖ ἕνα μεμονωμένο, ἀνεδαφικό καί παρωχημένο ἰσχυρισμό, ἀλλά γενικότερη πεποίθηση καί ὁμολογία, πού θεμελιώνεται σέ πολλαπλά τεκμήρια.
Καταρχήν, τό ἐν λόγῳ μάθημα προσ φέρει στόν ταλαιπωρημένο νέο τόν κατελθόντα, σαρκωθέντα καί ἐνανθρωπήσαντα Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι “ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή” (Ἰω. 14, β).
Μέ τή συνεχῆ γνώση καί ἐγκόλπωση τῆς Ἀλήθειας ὁ ἄνθρωπος ἀποκτᾶ τήν ἀκριβοθώρητη πραγματική ἐλευθερία.
Ἡ ἐλευθερία αὐτή μεταφράζεται πρωτίστως σ᾽ ἀποδέσμευση ἀπό τό κράτος τῶν ἐσωτερικῶν σωματικῶν καί ψυχικῶν προσωπικῶν παθῶν καί ἀδυναμιῶν, ἡ ὁποία ἐπιτρέπει καί τή χειραφέτηση ἀπό ἐξωτερικές δοκιμασίες καί καταπιέσεις, πού σήμερα πλεονάζουν.
Ἐπιπλέον, ἕνας τέτοιος ἄνθρωπος, ἐλεύθερος, φύσει καί θέσει ἀνήσυχος, γνώστης τῆς αὐθεντικῆς ἀλήθειας, τοῦ ὀρθοῦ καί τοῦ δικαίου μπορεῖ νὰ νιώθει, ἀλλά καί νά ἐμπνέει σιγουριά, ἀσφάλεια, ἐλπίδα, ὅραμα, αἰσιοδοξία.
Μέσα στή σημερινή ὑλόφρονα κοινωνία τῆς τεχνολογικῆς ἀποθέωσης, τῆς βρώσης καί τῆς πόσης, τοῦ ἄκρατου ὑποκειμενισμοῦ, τῆς καχυποψίας, τῆς ἀβεβαιότητας, τοῦ ψυχικοῦ κενοῦ ὁ πραγματικά ἐλεύθερος ἄνθρωπος γνωρίζει ἀπό ποῦ ἔρχεται, ποῦ καταφεύγει καί ποῦ κατευθύνεται.
Ἡ φυσική του ὀξύνοια, διαφωτιζόμενη ἀπό τή γνώση τῆς Ἀλήθειας καί διαποτιζόμενη ἀπό τήν ἀρετή τῆς χριστιανικῆς ἀγάπης, δέν ἐκφυλίζεται σέ πονηρία, κακία, μοχθηρία καί ἀδικία, παράγοντες πολλῶν δεινῶν καί ἀντικοινωνικῶν συμπεριφορῶν.
Ἀντίθετα, ἡ φυσική εὐστροφία ἀνυψώνεται σ᾽ εὐφορία, σέ καρποφορία, σέ κοινωνική καί ἐθνική προσφορά. Περαιτέρω, ἡ ἐγγυημένη ἀσφάλεια καί βεβαιότητα καί ἡ παραγωγή κοινωνικοῦ ἔργου χαρίζουν ψυχική πλήρωση, χαρά, εὐτυχία, εὐφροσύνη, γαλήνη.
Ὁ Κύριος τό λέγει σαφῶς: “Ταῦτα λελάληκα ὑμῖν ἵνα ἡ χαρά ἡ ἐμή ἐν ὑμῖν ἦ καί ἡ χαρά ὑμῶν πληρωθῇ” (Ἰω. 15,11).
Γενικότερα, ὅπως ὁμολογοῦν κορυφαῖοι θεράποντες τῆς ἐπιστήμης καί τῆς διεθνοῦς πολιτικῆς σκηνῆς, τά μηνύματα τοῦ Εὐαγγελίου καί τῆς Ὀρθοδοξίας συντελοῦν στήν ἐπικράτηση ἀξιῶν καί ἀρχῶν, γιά τίς ὁποῖες δείχνουν ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον οἱ σημερινές προηγμένες κοινωνίες.
Σταχυολογοῦμε καί μνημονεύουμε τήν ὑπερνίκηση τῶν φυλετικῶν διακρίσεων, τήν κοινωνική δικαιοσύνη, τήν ἐλευθερία συνειδήσεως, τήν ἐξύψωση τῆς γυναίκας, τήν εἰρήνη, τό δημοκρατικό φρόνημα, τήν οἰκολογική εὐαισθησία, τήν ἀλληλεγγύη προσώπων καί λαῶν κ.ἄ.
Αὐτές οἱ ἀξίες, πού εἰσήχθησαν καί διά τῆς διαδόσεως τοῦ χριστιανικοῦ πνεύματος, συμβάλλουν ὁπωσδήποτε καί στήν ἑνότητα τῶν εὐρωπαϊκῶν πολιτειῶν καί στήν ὀρθή παγκοσμιότητα.
Τελικά, ἡ θρησκευτική σχολική παιδεία, ἐφόσον βέβαια ἔχει κατηχητικό καί ὄχι θρησκειολογικό περιεχόμενο καί παρέχεται ἀπό ὀρθόδοξους Θεολόγους μέ γνωστικά καί πνευματικά προσόντα καί χρη- στό ἦθος, συνεργεῖ στή διαμόρφωση ἰσορροπημένων πολιτῶν καί τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας καί τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινοπολιτείας.
Τέτοιοι πολίτες δέ θά ἀναζητοῦν σέ ψυχοφθόρα καί σωματοκτόνα κέντρα ἐπίπλαστους παραδείσους καί συγχρόνως θά εἶναι ἀπαλλαγμένοι ἀπό ἐπιθετικές συμπεριφορές καί ἀντικοινωνικές τάσεις.
Ἑπομένως, δέν εἶναι μόνο καθῆκον, ἐπιβεβλημένο καί ἀπό τό Σύνταγμα, ἀλλά καί συμφέρον τῆς Πολιτείας νά ἐνισχύει τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καί νά σέβεται τόν καθηγητή – δάσκαλο αὐτοῦ τοῦ μαθήματος, νά τόν ὑποστηρίζει, νά ἀναγνωρίζει τή σοβαρότητα τῆς ἀποστολῆς του καί νά τόν ἀντιμετωπίζει ὡς ἰσότιμο μέ τούς ἐκπαιδευτικούς τῶν ὑπόλοιπων γνωστικῶν ἀντικειμένων.
Ἐκφράζοντας, γιά τούς παραπάνω λόγους, τήν προσδοκία ὅτι ἡ Ἑλληνική Πολιτεία, παρά τίς ποικίλες συμπληγάδες, ὄχι μόνο δέ θά ὑποβαθμίσει περισσότερο, ἀλλά θά ἐνδιαφερθεῖ οὐσιαστικά γιά τή θρησκευτική ἀγωγή τῶν νέων μας, τήν πεμπτουσία τῆς διαπαιδαγώγησής τους,
διατελῶ,
Μετά τιμῆς καὶ εὐχῶν
† Ο ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ»
Θὰ ἠδυνάμεθα νὰ παραθέσωμεν καὶ ἄλλας δηλώσεις ἢ ἀνακοινώσεις ἢ ἐπιστολὰς Σεβ. Μητροπολιτῶν, ἀπὸ τὰς ὁποίας προκύπτει ὅτι τὸ «κίνημα» τῶν παραδοσιακῶν Ἐπισκόπων, οἱ ὁποῖοι τάσσονται ὑπὲρ τοῦ ὁμολογιακοῦ καὶ κατηχητικοῦ χαρακτῆρος τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν εἶναι ἰσχυρότερο «ἐκείνου» τῶν «μοντέρνων» Ἐπισκόπων ὀπαδῶν τῶν εἰσηγήσεων τῶν Σεβ. Μητροπολιτῶν Ἀλεξανδρουπόλεως καὶ Μεσσηνίας κ. Ἀνθίμου καὶ Χρυσοστόμου.
Ἡ ὁλομέλεια τῶν Συλλόγων τῆς Παν. Ἑνώσεως Θεολόγων
Ἡ ὁλομέλεια τῶν Συλλόγων τῆς Πανελληνίου Ἑνώσεως Θεολόγων ἐξέδωσε ψήφισμα τὴν 2αν Νοεμβρίου, τὸ ὁποῖον ἀπέστειλεν εἰς τὴν Διαρκῆ Ἱερὰν Σύνοδον.
Μὲ αὐτὸ ὑπερασπίζεται τὸν Κατηχητικὸν καὶ Ὁμολογιακὸν χαρακτῆρα τοῦ μαθήματος καὶ τάσσεται ἐναντίον τῆς μετατροπῆς του εἰς θρησκειολογικὴν γνωσιολογίαν. Διαπιστώνει ὅτι ἡ μετατροπή του παραβιάζει τὸ Σύνταγμα ἀλλὰ καὶ τὸν Ἑλληνικὸν Ἐκπαιδευτικὸν Νόμον.
Καταγγέλλει ὅτι τὸ νέον μάθημα ἀντιμετωπίζει τὸν Χριστὸν ὡς διδάσκαλον, συνοδοιπόρον καὶ ὁδηγὸν καὶ τὸν θεωρεῖ ὡς ἰσότιμον καὶ ἰσάξιον μὲ τοὺς «μεγάλους δασκάλους» θρησκειῶν ὡς εἶναι ὁ Μωάμεθ, ὁ Βούδας, ὁ Κομφούκιος, ἐνῶ ἀναγνωρίζει ὡς Ἁγίους τὸν Κρίσνα, τὸν Δαλάϊ Λάμα, τὸν Γκάντι καὶ πολλὰ ἄλλα πρόσωπα, ἱστορικὰ καὶ μυθικά. (Ὁ «Ο.Τ.» ὑπογραμμίζει ὅτι τοιαῦται θεωρίαι διδάσκονται εἰς τὰς Μασωνικὰς Στοάς, αἱ ὁποῖαι προτείνουν εἰς τὰ μέλη των καὶ τὴν ἀγορὰν τοῦ βιβλίου «Οἱ μεγάλοι μῦσται», εἰς τὸ ὁποῖον ἐξισώνονται διάφοροι διδάσκαλοι μὲ τὸν Χριστόν, τὸν ὁποῖον ἐμφανίζουν ὡς ἕνα ἐκ τῶν μεγαλυτέρων Μυστῶν) κ.λπ.
Ἐκφράζει τὴν δυσαρέσκειάν της ἡ ὁλομέλεια τῶν Συλλόγων διατὶ ἡ Ἱερὰ Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας ἀπέφυγε νὰ τοποθετηθῆ διὰ τὸν Ὀρθόδοξον χαρακτῆρα τοῦ μαθήματος.
Ἐνῶ ἐπικαλεῖται καὶ τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην κ. Βαρθολομαῖον, ὁ ὁποῖος τὸ 2005 ἐτάχθη ὑπὲρ τοῦ ὁμολογιακοῦ καὶ κατηχητικοῦ χαρακτῆρος τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν.
Ὁλόκληρον τὸ ψήφισμα τῶν Συλλόγων τῆς ΠΕΘ
Ὁλόκληρον τὸ ψήφισμα τῶν Συλλόγων τῆς ΠΕΘ, τὸ ἀποσταλλὲν πρὸς τὴν Διαρκῆ Ἱερὰν Σύνοδον καὶ τὸν Ἀρχιεπίσκοπον Ἀθηνῶν κ. Ἱερώνυμον ἔχει ὡς ἀκολούθως:
«Ἡ Διαρκὴς Ἱερὰ Σύνοδος στὴ συνεδρίαση τῆς Δευτέρας 5 Νοεμ- βρίου 2012 ἀσχολήθηκε μὲ τὸ μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν. Ἐνόψει τῆς συνεδρίασης αὐτῆς ἡ Ὁλομέλεια τῶν Συλλόγων Θεολόγων Ἑλλάδος ἐξέδωσε στὶς 2 Νοεμβρίου Ἀνακοίνωση – Ψήφισμα, τὸ ὁποῖο ἐπέδωσε πρὸς τὰ μέλη τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος:
Μακαριώτατε, Σεβασμιώτατοι Ἅγιοι Ἀρχιερεῖς
Ἡ Ὁλομέλεια τῶν Συλλόγων Θεολόγων τῆς Χώρας, ἀποτελούμενη ἀπὸ τοὺς ἑξῆς Συλλόγους:
α) Πανελλήνια Ἕνωση Θεολόγων, β) Σύνδεσμος Θεολόγων Μακεδονίας – Θράκης,
γ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Ἀγρινίου, δ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Ἄργους, ε) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Βόλου, στ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Καλαμάτας, ζ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Καρδίτσας, η) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Κατερίνης, θ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Κέρκυρας,
ι) Πα- ράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Κορίνθου, ια) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Λαμίας,
ιβ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Λάρισας, ιγ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Λευκάδας,
ιδ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Μυτιλήνης, ιε) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Πάτρας,
ιστ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Πύργου, ιζ) Παράρτημα Π.Ε. Θεολόγων Τρικάλων, ἐνόψει τῆς ἐπικείμενης συνεδρίασης τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, ὅπου πρόκειται νὰ συζητηθεῖ τὸ θέμα τοῦ προτεινόμενου Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ τὸ Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, καὶ μὲ ἀφορμὴ τὴ σοβαρὴ ἀναταραχή, ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ στὸ ἐκκλησιαστικὸ καὶ θεολογικὸ κόσμο, σχετικὰ μὲ τὴν ἐπιχειρούμενη μετατροπὴ τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ Μάθημα Θρησκειολογίας – Κοινω- νιολογίας τῆς Θρησκείας, μέσα ἀπὸ τὸ προτεινόμενο Πρόγραμμα, τοποθετεῖται ὡς ἑξῆς:
1. Διαφωνεῖ μὲ τὴ γενικὴ κατεύθυνση καὶ φιλοσοφία τοῦ Προγράμματος. Ἡ γραμμὴ αὐτὴ κατατείνει στὴ θρησκειολογικὴ γνωσιολογία, καθὼς καὶ στὴν κοινωνικὴ καὶ ἀνθρώπινη ὄψη τῶν θρησκειῶν, ποὺ περισσότερο ἁρμόζει σὲ Πρόγραμμα Σπουδῶν γιὰ τὸ Μάθημα τῆς Κοινωνικῆς Ἀγωγῆς τοῦ μαθητῆ (Κοινωνιολογία), παρὰ σὲ Πρόγραμμα Σπουδῶν γιὰ τὸ Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν.
2. Ἐκφράζει τὴ ριζικὴ ἀντίθεσή της μὲ τὴν ἐκτὸς τόπου καὶ χρόνου ἐπιχειρούμενη μετατροπὴ τοῦ χαρακτήρα τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Σὲ μία περίοδο ὅπου ἡ Χώρα μαστίζεται ἀπὸ ἐμφανῆ πνευ- ματικὴ κρίση —πέραν τῆς οἰκονο- μικῆς— θὰ ἔπρεπε νὰ γίνεται προσπάθεια, ὥστε νὰ ἀνακαινιστοῦν στὴν ἑλληνικὴ κοινωνία ὅλα ἐκεῖνα τὰ στοιχεῖα, ποὺ συνιστοῦν τὴν ταυτότητα, τὴν ἱστορία, τὸν πολιτισμὸ καὶ τὶς πανανθρώπινες ἀξίες τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, μεταξὺ αὐτῶν καὶ τὸ πολυσήμαντο στοιχεῖο τοῦ ὀρθόδοξου χριστιανισμοῦ.
Παραβιάζει τὸ Σύνταγμα
3.Θεωρεῖ, σύμφωνα μὲ τὶς θεμελιώδεις καὶ γενικὰ ἀποδεκτὲς ἀρχὲς τῆς παιδοψυχολογίας ὅτι δὲν εἶναι δυνατὴ μαθησιακὰ ἡ συγκεχυμένη πρόσληψη τέτοιου εἴ δους καὶ τέτοιας ποσότητας θρησκειολογικῶν γνώσεων καὶ πληροφοριῶν σὲ μαθητὲς 8 – 14 ἐτῶν.
Εἶναι ἐμφανὲς ὅτι τὸ Πρόγραμμα πάσχει σ᾽ ὅ,τι ἀφορᾶ τὴ συγκεκριμένη παιδαγωγικὴ πτυχή.
4.Διαπιστώνει ὅτι μὲ τὸ Πρόγραμμα δὲν καλύπτεται ἡ συνταγματικὴ ἐπιταγὴ γιὰ τὴν ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης τῶν μαθητῶν, ὅπως αὐτὴ ἐξειδικεύεται στὸ θεμελιακὸ ἄρθρο 1 τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἐκπαιδευτικοῦ Νόμου 1566/1985, ποὺ ὁριοθετεῖ ὡς εἰδικότερο σκοπὸ οἱ μαθητὲς “νὰ γίνονται ἐλεύθεροι, ὑπεύθυνοι, δημοκρατικοὶ πολίτες, νὰ ὑπερασπίζονται τὴν ἐθνικὴ ἀνεξαρτησία, τὴν ἐδαφικὴ ἀκεραιότητα τῆς Χώρας καὶ τὴ δημοκρατία, νὰ ἐμπνέονται ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸν ἄνθρωπο, τὴ ζωὴ καὶ τὴ φύση καὶ νὰ διακατέχονται ἀπὸ πίστη πρὸς τὴν Πατρίδα καὶ τὰ γνήσια στοιχεῖα τῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς παράδοσης” (ΦΕΚ Α´ 167/ 1985).
Ἐξισώνει τὸν Χριστὸν μὲ τὸν Κομφούκιον
5. Κρίνει ὡς ἄστοχη, μεταξὺ ἄλλων, τὴ βασικὴ ἐπιδίωξη τοῦ Προγράμματος “νὰ χειραφετήσει τὸ μαθητὴ ἀπὸ ὅ,τι ὀνομάζεται “πρόσδεση στὸ παρελθὸν» (ΠΣ, σελ. 21) καὶ «νὰ οἰκοδομήσει λογικὰ τὴ θρησκευτικὴ ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν καὶ τῶν ἐφήβων» (ΠΣ, σελ. 21), φτάνοντας μάλιστα στὸ σημεῖο νὰ χαρακτηρίζει τὸ Χριστὸ “ὡς δάσκαλο, συν οδοιπόρο καὶ ὁδηγὸ” (ΠΣ, σελ. 48) καὶ ταυτόχρονα νὰ Τὸν παραλληλίζει ἰσότιμα καὶ ἰσάξια μὲ τοὺς “μεγάλους δασκάλους θρησκειῶν τοῦ κόσμου: Μωάμεθ, Κομφούκιο καὶ Βούδα” (ΠΣ, σελ. 48), ἀποδομώντας Τον ὡς Θεάνθρωπο στὴ συνείδηση τῶν μαθητῶν·
ἢ φτάνοντας ἐπίσης στὸ σημεῖο νὰ καταγράφει ὡς Ἁγίους ἀνθρώπους, μεταξὺ ἄλλων, τὸ “Βούδα, Κομφούκιο, Μωάμεθ, Βισνοῦ (Κρίσνα), Δαλάϊ Λάμα, Γκάντι καὶ πολλὰ ἄλλα πρόσωπα, ἱστορικὰ καὶ μυθικά”, (ΠΣ, σελ. 57). 6.
Σημειώνει μὲ ἔμφαση τὴ διαφαινόμενη διάκριση καὶ ἄνιση μεταχείριση σὲ βάρος τῶν ὀρθοδόξων μαθητῶν. Τὴν ὥρα, ποὺ ἐπιχειρεῖται ἡ μετατροπὴ τοῦ χαρακτήρα τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν σὲ Θρησκειολογία – Κοινωνιολογία τῶν Θρησκειῶν, σὲ ὅλα τὰ σχολεῖα τῆς Χώρας, στὰ σχολεῖα τῆς Θράκης ὅπου φοιτοῦν μαθητὲς τῆς μουσουλμανικῆς κοινότητας θὰ διδάσκονται ἀποκλειστικὰ τὴ Θρησκεία τοῦ Ἰσλάμ.
Προσπερνᾶται στὴν περίπτωση αὐτή, τὸ προσφιλὲς σύνθημα τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς “θρησκευτικὰ γιὰ ὅλους”, ποὺ δῆθεν ἀποτελεῖ τὸ γνώμονα τοῦ Προγράμματος.
Ἀπορίαι διὰ τὴν στάσιν τῆς Ἱ. Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας
7. Θεωρεῖ ἀπαράδεκτο καὶ καταγγέλλει τὸ γεγονὸς ὅτι, γιὰ μία τέτοιας μορφῆς καὶ ἔκτασης ἐπιχειρούμενη μετατροπὴ τοῦ χαρακτήρα τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν δὲν ζητήθηκε ἡ γνώμη οὔτε τῆς Ἐκκλησίας, οὔτε τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν, οὔτε τῶν Θεολογικῶν Ἑνώσεων τῆς Χώρας, πρὶν ἀπὸ τὴ σύνταξη τοῦ Προγράμματος.
Ἀντίθετα, ἡ συντακτικὴ ἐπιτροπὴ ἐξέφρασε δῆθεν ἐνδιαφέρον γιὰ διάλογο μετὰ τὴν ὁλοκλήρωση καὶ πιλοτικὴ ἐφαρμογὴ τῶν Προγραμμάτων, ἐμπαίζοντας εὐθέως μ᾽ αὐτὸν τὸν τρόπο τὸ θεολογικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ κόσμο.
Χωρὶς τὶς ἀπαραίτητες ζυμώσεις στὸ θεολογικὸ καὶ ἐκκλησιαστικὸ κόσμο καὶ κυρίως στὸν ἴδιο τὸ λαό, ἡ αὐταρχικὴ ἐπιβολὴ ὁποιουδήποτε Προγράμματος εἶναι ἀθέμιτη καὶ καταδικασμένη νὰ ἀποτύχει.
8.Ἐκφράζει τὴν ἀπορία της, γιατί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος δὲν ἐξέφρασε μέχρι σήμερα ἐπίσημα καὶ στὸ πλαίσιο τῆς ὁλομέλειας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τὴν αὐτονόητη ὀρθόδοξη τοποθέτησή της γιὰ τὴν ἐπιχειρούμενη μετατροπὴ τοῦ χαρακτήρα τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν, παρότι κακοποιεῖται βάναυσα ἡ διδασκαλία της καὶ παύει νὰ προβάλλεται στοὺς μαθητὲς ὁ ἁγιοπνευματικὸς ρόλος τῆς Πίστης στὸ Χριστό, ἐνῶ παράλληλα τὸ Ὀρθόδοξο Χριστιανικὸ Μήνυμα τῆς Σωτηρίας ἀπομυθοποιεῖται καὶ ὑποβιβάζεται σὲ ἁπλὴ θρησκειολογικὴ πληροφορία.
9. Ἐκφράζει τὴν πλήρη ἀντίθεσή της μὲ τὶς ἀπαράδεκτες δημόσιες τοποθετήσεις τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς, στὶς ὁποῖες προβάλλονται παραπλανητικὲς ἀνακρίβειες καὶ ἀποπροσανατολιστικὲς ἀναφορές, ἐμφανίζοντας ὅτι τὸ Πρόγραμμα δῆθεν ἔχει ὀρθόδοξο χαρακτῆρα, ἐνῶ παράλληλα ἐξαπολύονται πρωτοφανεῖς γιὰ ἦθος θεολόγων —καὶ δὴ πανεπιστημιακῶν— ὕβρεις καὶ ἀπαξιωτικοὶ χαρακτηρισμοί, ἐναντίον ὅλων ὅσων εὐλόγως διαμαρτύρονται καὶ ὅσων ἀσκοῦν ἔγκριτη ἐπιστημονικὴ κριτικὴ γιὰ τὴν ἐπιχειρούμενη μετατροπή.
Δὲν περιποιεῖ δὲ τιμὴ ἡ ἀναφορὰ τῆς συντακτικῆς ἐπιτροπῆς σὲ “στράτευση” ἐκκλησιαστικῶν προσώπων, ἡ ὁποία ὑποτιμᾶ καὶ προσβάλλει τὴν προσωπικότητα καὶ τὴ βούληση πλήθους σεβασμίων Ἱεραρχῶν καὶ σημαντικῶν προσωπικοτήτων τοῦ σύγχρονου ὀρθόδοξου χριστιανισμοῦ, ποὺ ἔχουν ἐκφράσει ἐλεύθερα τὴ διαφωνία τους στὸ Πρόγραμμα.
Ὁ Οἰκ. Πατριάρχης
Ἐν κατακλεῖδι, δηλώνουμε πλήρως ἱκανοποιημένοι καὶ συντασσόμαστε μὲ τὴν ἐκπεφρασμένη ὀρθοτόμο θέση τῆς Α.Θ.Π. τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, κατὰ τὴν ἀναγόρευσή του ὡς ἐπιτίμου Διδάκτορος τοῦ Πανεπιστημίου Δυτικῆς Μακεδονίας:
“Ἔχομεν πεισθῆ ὅτι ἡ χριστιανικὴ θρησκευτικὴ ἀγωγὴ συντελεῖ εἰς τὸ νὰ ἀποκτήση ὁ νέος ἠθικὰς ἀρχὰς συμπεριφοράς” λέγει ἡ Α.Θ.Π. ὁ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, συμπληρώνοντας: “καὶ ἂν ἀκόμη προσωπικῶς δὲν μετέχομεν τῆς Χριστιανικῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως, θὰ πρέπει νὰ ἐπικροτήσωμεν τὴν διδασκαλίαν αὐτῆς εἰς τὰ δημόσια σχολεῖα, ἰδίᾳ κατὰ τὸ ἠθικὸν μέρος αὐτῆς, διότι ἐξ αὐτῆς θὰ προέλθουν μεγάλα κοινωνικὰ ὀφέλη” (περιο- δικὸ ΕΚΚΛΗΣΙΑ, ἀριθμὸς 9, Ὀκτώβριος 2005, σελ. 725).
Τέλος, ζητοῦμε ἀπὸ τὴ Διαρκῆ Ἱερὰ Σύνοδο νὰ παραπεμφθεῖ τυχὸν ἀπόφαση γιὰ τὸ θέμα τοῦ Προγράμματος Σπουδῶν γιὰ τὸ Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν, λόγῳ τῆς ἐξαιρετικῆς σπουδαιότητάς του, στὴν ἑπόμενη Ἱερὰ Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας. 2 Νοεμβρίου 2012,
ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
α) ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΘΕΟΛΟΓΩΝ
β) ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Π.Ε.Θ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ – ΘΡΑΚΗΣ
γ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΑΓΡΙΝΙΟΥ
δ) ΠΑΡΑΡ- ΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΑΡΓΟΥΣ
ε) ΠΑΡΑΡΤΗ- ΜΑ Π.Ε.Θ ΒΟΛΟΥ
στ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ
ζ)ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ
η) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
θ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΚΕΡΚΥΡΑΣ
ι) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΚΟΡΙΝΘΟΥ
ια) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΛΑΜΙΑΣ
ιβ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΛΑΡΙΣΑΣ
ιγ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΛΕΥΚΑΔΑΣ
ιδ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
ιε) ΠΑΡΑΡΤΗ- ΜΑ Π.Ε.Θ ΠΑΤΡΑΣ
ιστ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΠΥΡΓΟΥ
ιζ) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Π.Ε.Θ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
Ὀρθόδοξος Τὐπος ἀρ. φύλ. 195ο 16 Νοεμβρίου 2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου