Εἶναι γεγονός ὅτι ἡ χώρα μας βρίσκεται κάτω ἀπό τήν πιό σκληρή κατοχή. Ποτέ κατά τό παρελθόν δέν ξεπουλιόταν κομμάτι κομμάτι στούς ξένους, καί δή στούς Γερμανούς ἀπό τούς ἴδιους τούς δικούς μας κυβερνῆτες. Δέν ξέρουμε τί ἔχει μείνει ἀπούλητο καί τί καί πόσο ἔχει πουληθεῖ.
Οἱ δημοσιογράφοι καί ὅσοι ἐμπλέκονται στίς ὑποθέσεις τους καί στίς μετρήσεις τους παρουσιάζουν ψευδεῖς δεῖκτες γιά τήν ὑποτιθέμενη ἀναμενόμενη ἀνάπτυξη.
Μέ ἀποφάσεις νομοθετικοῦ περιεχομένου γκρεμίζεται ἡ χώρα μας κάτω ἀπό τίς ὑπερβολικές πιέσεις τῶν μνημονίων, πού ὑπογράφουν οἱ προηγούμενοι καί ἐκτελοῦν οἱ ἑπόμενοι ὑπουργοί πρός βλάβην τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν. Ὁ οἰκονομικός, ἠθικός καί πνευματικός κατήφορος τῶν κυβερνητῶν μας δέν ἔχει σταματημό. Πέντε χιλιάδες Ἕλληνες συμπολῖτες μας ἔχουν βάλει ἄδοξο τέλος στή ζωή τους. Καί τό κακό συνεχίζεται. Ἀπό πουθενά δέν ὑπάρχει φῶς ἐλπίδας… Τό μόνο πού μᾶς μένει εἶναι ἡ βαθειά καί εἰλικρινής μετάνοια γιά τά ἐγκλήματά μας.
Ἡ πολυδιάστατη τραγικότητα πού ζοῦμε καθημερινά, μετά τήν κατοχή τῆς φιλτάτης πατρίδας μας, ἀντιμετωπίζεται κυρίως μέ τίς προσευχές.
Δόξα τῷ ἐν Τριάδι Θεῷ, φρόντισαν οἱ Ἅγιοι Πατέρες μας γιά τούς θεόπνευστους θησαυρούς τῆς νυχθημέρου Λατρείας, πού ἤδη ἔχει ἀποδεχθεῖ τό σύνολο τῶν πιστῶν, τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Παραθέτουμε τή σειρά τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν πού ἔχουν διαμορφώσει, πού ἔχουν χρησιμοποιήσει καί ἔχουν δοκιμάσει οἱ θοφώτιστοι Ἅγιοι Πατέρες γιά ὅλο τό εἰκοσιτετράωρο. Τελώντας αὐτές τίς Ἱερές Ἀκολουθίες κατά τό δυνατόν θά ἁγιαζόμαστε, θά χαλυβδωνόμαστε μέσα στίς δυσκολότατες συνθῆκες τῆς κατοχῆς καί δέν θά σερνόμαστε ὡς παθητικοί ἀποδέκτες τῶν δεινῶν πού ἐναλλακτικά μᾶς διαποτίζουν οἱ ἄρχοντες τῆς Νέας Ἐποχῆς.
Τό πρῶτο θεόπνευστο λειτουργικό βιβλίο τῆς ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας πού περιέχει τίς αὐθεντικές ἱερές ἀκολουθίες εἶναι τό «Ὡρολόγιον τό Μέγα». Σέ μεγάλο μέγεθος θά τό δοῦμε στό δεξιό καί στό ἀριστερό ἀναλόγιο τῶν ἱερῶν Ναῶν τῶν ἐνοριῶν μας καί τῶν ἱερῶν Μονῶν. Σέ μικρότερο μέγεθος μποροῦμε νά τό χρησιμοποιοῦμε στά σπίτια μας λόγῳ τῶν ἐξαιρέτων λατρευτικῶν θησαυρῶν πού περιέχει.
Καταγράφουμε μέ τή σειρά τίς ἱερές Ἀκολουθίες πού ἀποτελοῦν τίς προσευχές τοῦ νυχθημέρου. Βασίζονται στήν προτροπή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πού ζητάει ἀπό ὅλους τούς συνειδητούς χριστιανούς «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι», ἀκατάπαυστα δηλαδή νά προσεύχονται.
Πρωϊνή ἤ ἑωθινή προσευχή.
Τό «Βασιλεῦ οὐράνιε», τό «Τρισάγιο», τρία τροπάρια καί δύο εὐχές προετοιμάζουν τόν πιστό νά ἀνοίξει τά μάτια του ἀπό τή χαλαρότητα τοῦ ὕπνου, πού προηγήθηκε, καί νά ἐνεργοποιηθεῖ στήν ἐν Χριστῷ προσευχή.
Μεσονυκτικό.
Εἶναι μιά πλήρης κατανυκτική Ἀκολουθία πού συντονίζει ὁλόκληρη τήν προσωπικότητα τοῦ πιστοῦ. Συνενώνει χαρισματικά ὅλο τό συναισθηματικό του κόσμο, τή λογική του, τή «λεπτή προσοχή του», κατά τόν ἱερό Δαμασκηνό, τή βούλησή του, τή διάθεσή του, τή μνήμη του, τήν ἀντιληπτική του ἱκανότητα γιά να προσέχει καί νά κατανοεῖ τά ἀναγινωσκόμενα ἤ τά ἀκροώμενα.
Τρεῖς εἶναι οἱ βασικές μορφές τοῦ Μεσονυκτικοῦ:
Τό καθ’ ἡμέραν. Τό διαβάζουμε Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή.
Τοῦ Σαββάτου. Τό διαβάζουμε κάθε Σάββατο.
Τῆς Κυριακῆς. Τό διαβάζουμε κάθε Κυριακή, ἄνευ ἄλλης ἑορτῆς. Ἐπίσης ὑπάρχει τό μεσονυκτικό τῆς Κυριακῆς κατά τήν περίοδο τοῦ Τριωδίου καί τοῦ Πεντηκοσταρίου.
Καθ’ ὅλην τήν ἑβδομάδα, ἄν συμπέσει Θεομητορική ἑορτή ἤ μνήμη ἑορταζομένου ἁγίου, διαβάζεται ἀντί τοῦ μεσονυκτικοῦ ἡ Λιτήτῆς ἑορτῆς.
Στό καθ’ ἡμέραν Μεσονυκτικό ἐξαιρετική σημασία ἔχει ὁ 118ος ψαλμός πού ὀνομάζεται «Ἄμωμος». Εἶναι ὁ μεγαλύτερος ψαλμός τοῦ προφητάνακτος Δαυίδ καί ἀποτελεῖ δυνατή εὐχαριστία τοῦ συνειδητοῦ πιστοῦ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης πρός τόν παντοδύναμο Θεό. Παρέχει ὁριστικές ὑποσχέσεις, ὅτι θά εἶναι πιστός τηρητής τῶν νόμων τοῦ Θεοῦ καί τῶν δικαιωμάτων Του πάνω στή ζωή του. Εἶναι τόσο σημαντικός ὁ ψαλμός αὐτός, ἀποτελούμενος ἀπό 175 στίχους, ὥστε διαβάζεται καθημερινά εἴτε ὡς ψαλμός τοῦ Μεσονυκτικοῦ, εἴτε ὡς κάθισμα στήν ἀρχή τοῦ Ὄρθρου. Ἡ λέξη δικαιώματα κατά τόν προφητάνακτα δηλώνει τή μεγάλη ἀγάπη τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ πάνω στή ζωή μας καί τήν ἀναγνώριση αὐτῶν τῶν δικαιωμάτων ἐκ μέρους τῶν πιστῶν. Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι ἕνα αὐτόνομο ὄν καί ἀπολύτως ἀνεξάρτητο, ἀλλά ἐκλεκτό δημιούργημα τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ πού ἀποτελεῖ καί τήν κορωνίδα ὅλης τῆς δημιουργίας.
Ἐκλεκτά τροπάρια καί κατανυκτικές εὐχές ἐκφράζουν τήν εὐγνωμοσύνη μας πρός τόν ἐν Τριάδι «Ὕψιστο» Θεό. Ὑπάρχουν ἐπίσης οἱ πιό κατάλληλες καί ταπεινές ἐπικλήσεις στό ἄγιο ὄνομά Του, γιά νά ἀξιωθοῦμε τοῦ θείου ἐλέους καί τῆς πλήρους ἐν Κυρίῳ μετανοίας.
Εἶναι αὐτονόητο γιά τή χριστιανική συνείδηση, ὅτι δέν λησμονοῦμε στίς προσευχές μας τούς κεκοιμημένους μας. Στό τέλος τοῦ μεσονυκτικοῦ λέγεται χαρακτηριστικά τό τροπάριο πού ἄρχεται μέ τή φράση: «Μνήσθητι Κύριε» καί μέ ἀντίστοιχη συγχωρητική εὐχή μέ τήν παραπάνω φράση καί ἐκ βαθέων παράκληση πρός τόν ἐν Τριάδι Θεό μας νά συγχωρήσει τούς μεταστάντας ἐξ ἡμῶν καί ἐμᾶς πού βρισκόμαστε ἀκόμα στό σκληρό ἀγώνα τῆς παρούσης ζωῆς. Εὐχόμαστε τέλος νά μᾶς ἑνώσει ὅλους στήν πανευφρόσυνη οὐράνια Βασιλεία Του.
Ὄρθρος
Εἶναι ἡ σπουδαιότερη Ἱερά Ἀκολουθία τοῦ νυχθημέρου. Περιλαμβάνει ὅλη τήν ἁγιοπνευματική χάρη τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέ τόν Ἑξάψαλμο, τά Καθίσματα τοῦ ψαλτηρίου καί τά ἄλλα λατρευτικά κείμενά της πού προμήνυαν τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου.
Ἡ ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου ἐτελεῖτο πάντοτε στά τελειώματα τῆς νύχτας καί στίς πρῶτες ὧρες τῆς ἡμέρας.
Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Σωτήρας μας "ἔκλινεν Οὐρανούς καί κατέβη" μετά τό πηχτό σκοτάδι τῆς πανανθρώπινης ἀποστασίας φέρνοντας τό πιό γλυκό φῶς, τό Φῶς τῆς θεανθρώπινης παρουσίας Του κοντά στόν ἄνθρωπο. Ψαλλομένης τῆς Δοξολογίας στό τέλος τοῦ ὄρθρου ἀρχίζει νά διαφαίνεται τό πρῶτο φῶς τῆς ἡμέρας, γιαυτό σύμπασα ἡ λατρευτική κοινότητα τῶν πιστῶν ξεσπᾷ στήν ἀναφώνηση «Δόξα Σοι τῷ δείξαντι τό Φῶς».
Μύχιος ἱερός πόθος μας εἶναι νά ξεπερνᾶμε τά σκοτάδια τῆς νεοεποχίτικης ἀλαζονίας μας καί νά μαθητεύουμε παρά τούς πόδας τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Μόνου ἀληθινοῦ Θεανθρώπου, ζῶντας πάντοτε σέ μιά ἀσίγαστη Ὀρθρινή Δοξολογία.
Οἱ θεόπνευστοι ὑμνογράφοι μέ τίς γνώσεις τους καί τίς ἐν Χριστῷ ἐμπειρίες τους μέ τά Καθίσματά τους, τούς ὑμνολογικούς κανόνες τους, τούς Αἴνους καί τίς Δοξολογίες τους, φέρνουν τούς πιστούς πολύ κοντά στήν Παναγία μας, στούς ἔνδοξους Ἁγίους μας καί στήν ἐνατένιση τῆς θριαμβευούσης Ἐκκλησίας, τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.
Ἀληθινή Δοξολογία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἱερουργεῖται σέ κάθε Ὄρθρο, μέσα στά Ἱερά Μοναστήρια καί στίς Ἅγιες Ἐνορίες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας ἀνά τήν Οἰκουμένη.
Ταπεινοί Λειτουργοί - Πρεσβύτεροι καί Διάκονοι – τελεσιουργοῦμε καθημερινά μέ μεγάλη προσοχή στά λόγια καί στό τυπικό, τήν Ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου. Γιαυτό ὁ Ὄρθρο σχεδόν ποτέ δέν παραλείπεται, ἀλλά τελεῖται πρό τῆς θείας Λειτουργίας, ὡς ἡ ἄριστη προετοιμασία γιά τή Θεία Λειτουργία καί τή θεία Κοινωνία τῶν πιστῶν μέ τό Σωτήρα Χριστό.
Μαζί λαϊκοί, ἄνδρες καί γυναῖκες, οἰκογένειες, οἱ ἐνορίτες, ὅλων τῶν ἡλικιῶν, εὐφραινόμαστε καθημερινά ἀπό τά ἀριστουργήματα τῆς Ὀρθρινῆς ἀλλά καί συμπάσης τῆς θείας λατρείας μας.
Δέν μᾶς κάνει καρδιά νά ἀλλάξουμε ἰῶτα ἕν καί μία κεραία, οὔτε νά προσθέσουμε, οὔτε νά ἀφαιρέσουμε οὔτε ἀπό τόν ἀριστοτεχνικό λόγο, οὔτε ἀπό τό μέλος, ἀφοῦ τά πάντα καλῶς διέταξαν, εὐσχημόνως, ἐπιστημόνως καί κατά τάξιν, οἱ θεόπνευστοι Ἅγιοι Ὑμνογράφοι μέ τίς πολλές πρεσβεῖες τῆς Κυρίας Θεοτόκου, σύν πᾶσι τοῖς Ἁγίοις τοῖς ἀπ' αἰῶνος εὐαρεστήσασι τῶ Κυρίῳ καί μέ τήν ὁλόθυμη συμφωνία τῶν ἀνά τούς αἰῶνες Χριστιανικῶν γενεῶν.
Ἡ Μοναδικότητα τοῦ θεανδρικοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀποτελεῖ τελικά τή μοναδική ἐλπίδα κάθε ἀνθρώπου γιά νά γλυτώνει ἀπό τήν ὀλέθρια ἀλλοτρίωση καί νά ἐγκαινιάζει μέσα του καί γύρω του τό νέο ἐν Χριστῷ πανευτυχῆ καί μακάριο τρόπο ζωῆς, ὥστε ὁ Χριστός νά γίνει ὁ πιό φαεινός Ὄρθρος τῆς ζωῆς μας.
Ὧρες
Ἡ ἱερά ἀκολουθία τῶν Ὡρῶν ἀποτελεῖται ἀπό τέσσερις μικρές, δεκάλεπτες ἤ δεκαπεντάλεπτες ἀκολουθίες μέ ὀνόματα Πρώτη, Τρίτη, Ἔκτη καί Ἐνάτη. Ἀντιστοιχοῦν ὡρολογιακά μέ τίς ἕξι τό πρωί, μέ τίς ἐννέα, δώδεκα τό μεσημέρι καί τρεῖς τό ἀπόγευμα.
Πρώτη Ὥρα.
Ἡ κάθε μιά ὥρα ἄρχεται μέ τρεῖς ψαλμούς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τό Ἀπολυτίκιο καί τό Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς. Στό τέλος διαβάζεται μιά ὑπέροχη καταληκτική εὐχή ἀπευθυνόμενη «εἰς τόν Χριστόν, τό φῶς τό ἀληθινόν, τό φωτίζον καί ἁγιάζον πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τόν κόσμον». Κατά τή Μεγάλη Σαρακοστή στό μέσο τῆς πρώτης ὥρας ὑποψάλλεται ὁ ψαλμικός στίχος «Τό πρωΐ εἰσάκουσον τῆς φωνῆς μου ὁ Βασιλεύς μου καί ὁ Θεός μου» ὁ ὁποῖος καί δίνει τό κεντρικό νόημα αὐτῆς τῆς ὥρας.
Τρίτη Ὥρα
Ἡ Τρίτη ὥρα ἔχει τήν ἴδια δομή. Κατά τή Μεγάλη Σαρακοστή τό βασικό τροπάριο πού παρέχει τό κεντρικό νόημα τῆς τρίτης ὥρας εἶναι τό «Κύριε, ὁ τό Πανάγιόν σου Πνεῦμα ἐν τῇ Τρίτη ὥρα τοῖς Ἀποστόλοις σου καταπέμψας, τοῦτο Ἀγαθέ, μή ἀντανέλῃς ἀφ’ ἡμῶν, ἀλλ’ ἐγκαίνισον ἡμῖν τοῖς δεομένοις σου». Ἡ τελευταία εὐχή ἀπευθύνεται στόν Πατέρα Παντοκράτορα, στό Μονογενῆ Υἱό καί Λόγο τοῦ Θεοῦ καί στό Πανάγιο Πνεῦμα. Οἱ πιστοί ἀναγνωρίζουν τή μοναδικότητα τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ καί τοῦ ζητοῦν τό φωτισμό τῆς ἀκτίστου Χάριτος, γιά νά μή μπερδεύονται μέ τούς ψεύτικους Θεούς.
Ἕκτη Ὥρα.
Ἡ ἕκτη ὥρα ἔχει τήν ἴδια δομή μέ τίς προηγούμενες. Τρεῖς ψαλμοί, τό Ἀπολυτίκιο καί τό Κοντάκιο τῆς ἑορτῆς καί τό βασικό τροπάριο πού λέγεται κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, πού δίνει τό κεντρικό νόημα τῆς ἕκτης ὥρας μᾶς λέγει «Ὁ ἐν ἕκτῃ ἡμέρᾳ τε καί ὥρᾳ τῷ Σταυρῷ προσηλώσας τήν ἐν τῷ παραδείσῳ τολμηθεῖσαν τῷ Ἀδάμ ἁμαρτίαν καί τῶν πταισμάτων ἡμῶν τό χειρόγραφον διάρρηξον, Χριστέ ὁ Θεός, καί σῶσον ἡμᾶς».
Ἡ ἐξαίρετη καταληκτική εὐχή ἄρχεται μέ τίς φράσεις «Θεέ καί Κύριε τῶν Δυνάμεων…». Τό περιεχόμενο τῆς εὐχῆς εἶναι μιά βαθιά ἱκεσία τῶν πιστῶν γιά νά μᾶς ἀπαλλάξει ὁ Κύριος «ἀπό τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων ἐχθρῶν καί ἀπό παντός ὀλεθρίου καί σκοτεινοῦ παραπτώματος». Ἰδιαιτέρως ζητοῦμε ἀπό τόν Κύριο νά καταγλυκάνει τίς καρδιές μας μέ τή θεϊκή Του ἀγάπη γιά νά ἐπιτευχθεῖ καί ὁ ἐπί γῆς ἁγιασμός μας, ἀλλά καί νά γίνουμε ὄντως μέτοχοι τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν. Ὅλα αὐτά λέγονται στίς δώδεκα τό μεσημέρι, ὥρα ὁριακή, κατά τήν ὁποία ὁ Κύριός μας, κρεμάμενος ἐπί τοῦ Σταυροῦ, ἔδινε τόν τελευταῖο μαρτυρικό Του ἀγώνα, πανέτοιμος νά κατέλθει στόν πικρό καί θεοσκότεινο ᾍδη, γιά νά ἐλευθερώσει τό γένος μας ἀπό τήν προαιώνια τυραννία του.
Ἐνάτη Ὥρα
Τελεῖται καί συνάπτεται μέ τήν Ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ. Ἡ ἐνάτη κατακλείει λειτουργικά τήν ἡμέρα, εἶναι ἡ τελευταία ἀκολουθία της, γιαυτό μνημονεύεται στήν ἀπόλυσή της ὁ τιμηθείς Ἅγιος γιά τελευταία φορά. Ἀρχή τῆς νέας ἡμέρας εἶναι ἡ ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ. Ἑνάτη ὥρα καί ἑσπερινός συνενώνουν τό λατρευτικό χρόνο τοῦ νυχθημέρου σέ μιά λειτουργικά ἀσίγαστη ἀναφορά τῆς νυχθημέρου ἀσταμάτητης προσευχῆς πρός τόν ἐν Τριάδι ἀληθινό Θεό.
Ἡ ἐνάτη ὥρα ἄρχεται μέ τρεῖς μεσιανικούς ψαλμούς πού ἐκφράζουν τόν ἱερό πόθο τοῦ πιστοῦ καί συμπάσης τῆς Ἐκκλησίας νά βρίσκεται ἀδιαλείπτως κοντά στό Σωτήρα Χριστό. Ἀκολουθοῦν τροπάρια πού δηλώνουν τή θυσία τοῦ Κυρίου μας γιά χάρη μας μέ χαρακτηριστικότερο ὅλων κατά τή Μεγάλη Σαρακοστή «Ὁ ἐν τῇ ἐνάτῃ ὥρᾳ δι’ ἡμᾶς σαρκί τοῦ θανάτου γευσάμενος, νέκρωσον τῆς σαρκός ἡμῶν τό φρόνημα Χριστέ ὁ Θεός, καί σῶσον ἡμᾶς». Μποροῦμε καί μεῖς νά ἀποκτήσουμε ὡς ἀγωνιζόμενα ἐν Χριστῷ μέλη τῆς Ἐκκλησίας, τή ζωοποιό νέκρωση τοῦ Κυρίου μας στή ζωή μας. Ἔτσι μεταλλάσσεται τό μεταπτωτικό ἁμαρτωλό φρόνημά μας σέ ταπεινό, χαρισματικό καί ἀνδρώδη ἐν Χριστῷ τρόπο ζωῆς.
Ἑσπερινός
Εἶναι ἡ πρώτη Ἀκολουθία τοῦ λειτουργικοῦ χρόνου. Τελεῖται καί ἐπισυνάπτεται μέ τήν ἐνάτη ὥρα.
Ἡ Ἱερά Ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ ἄρχεται μέ τό «Εὐλογητός ὁ Θεός» ὅπως καί οἱ περισσότερες Ἀκολουθίες. Ὁ προοιμιακός 103ος Ψαλμός δηλώνει τό θαυμασμό τοῦ ψαλμωδοῦ, ἀλλά καί μέσῳ αὐτοῦ κάθε πιστοῦ καθώς ἀναλογίζεται τά θαυμάσια τῆς δημιουργίας τοῦ Θεοῦ. Τελειώνοντας ἡ ἡμέρα μέ τόν κόπο της καί τόν σκληρό ἀγώνα γιά τήν ἐπιβίωση, βρίσκει τόν κατακουρασμένο ἄνθρωπο νά κάθεται λίγο νά ξαποστάσει. Εἶναι ἱκανοποιημένος ὁ κοινός μέσος ἄνθρωπος, γιατί δέν ἔμεινε ἀργός, γιατί δέν πέρασε ἡ ἡμέρα του στή ματαιότητα, ἀλλά κατάφερε νά ἀποκομίσει τά πρός τό ζῆν. Ἀναπαυμένος ἐν συνειδήσει ὅτι ἐξεπλήρωσε τίς βασικές του ὑποχρεώσεις γιά τήν ἐπιβίωση, στρέφει τά μάτια του στά μεγαλεῖα τῆς φύσεως, στή ζωή τῶν μικρῶν καί μεγάλων θηρίων, τῶν ἀπέραντων θαλασσῶν, ἀτενίζει τόν ἔναστρο οὐρανό καί ἐκπλήσσεται μπροστά στά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ. Κατευχαριστημένος γιατί ὁ Πανάγαθος καί Παντοδύναμος Θεός τοῦ κατασκεύασε ἕνα ὑπέροχο οἰκοσύστημα, ἀναφωνεῖ ἔνθους «Ὡς ἐμεγαλύνθη τα ἔργα Σου Κύριε, πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας!».
Στίς ἀγρυπνίες τῶν Δεσποτικῶν, τῶν Θεομητορικῶν ἑορτῶν ἤ Μεγάλων ἑορταζομένων Ἁγίων ὁ προοιμιακός ψαλμός, μετά ἀπό τό στίχο «Ἀνοίξαντός Σου τήν χείρα τά σύμπαντα…» συμψάλλεται μέ τριαδικούς στίχους σέ ἦχο πλάγιο τοῦ Δ΄. Δημιουργεῖται στό χριστεπώνυμο πλήρωμα μεγάλη κατάνυξη καί ἀπέραντη πνευματική ἐν Χριστῷ ἀγαλλίαση.
Ἀκολουθοῦν τά εἰρηνικά ἀπό τό Διάκονο.
Οἱ χοροί ψάλλουν τό «Κύριε ἐκέκραξα…» καί τό «Κατευθυνθήτω». Ἀκολουθοῦν τά στιχηρά τροπάρια, μερικά ἀπό τήν Παρακλητική καί μερικά ἀπό τά Μηναῖα.
Τά στιχηρά αὐτά τροπάρια μᾶς φέρνουν πιό κοντά στό Χριστό, στήν Κυρία Θεοτόκο καί τούς Ἁγίους. Ὅλη ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ ἡ θριαμβεύουσα καταδέχεται νά καταβαίνει στή μικρότητά μας, στήν ἀσύλληπτη φτώχια μας καί νά ἁγιάζει ὅλα τά ἀνθρώπινα. Ἐμεῖς οἱ ἁμαρτωλοί χάριτι Χριστοῦ ἀνακουφιζόμαστε ἀπό τά ἱερά λόγια τῶν τροπαρίων και ἀπό τό γλυκύτατο θεῖο μέλος τους. Ἀναπνέουμε λίγο ἀπό τά θυμιάματα τοῦ Παραδείσου, πού μᾶς χαρίζουν ὡς δῶρα οἱ ἅγιοι ἄγγελοι καί οἱ ἑορταζόμενοι Ἅγιοι.
Στό μέσο τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Ἑσπερινοῦ τό «Φῶς Ἰλαρόν», ἀρχαιότατος ὕμνος τῆς πρώτης Ἐκκλησίας μᾶς ἑνώνει μέ τά ἑκατομμύρια τῶν Ἁγίων ὅλων τῶν αἰώνων καί μᾶς τρανώνει τήν πίστη μας στόν Ἰησοῦ Χριστό πού λάτρευσαν καί λατρεύουν ὅλοι οἱ Χριστιανοί. Τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας αἰσθάνεται τήν ὕψιστη εὐγνωμοσύνη καί δοξολογεῖ τό Χριστό γιά τή Σάρκωσή Του καί τή Σταύρωσή Του, τήν Ἀνάστασή Του, τήν Ἀνάληψή Του καί τήν ἐκ Δεξιῶν Καθέδρα Του μετά τοῦ Πατρός Του μέ ὅλη τήν ἀνθρώπινη φύση μας γιά πάντα μαζί Του.
Ἀκολουθοῦν ἡ «ἐκτενής», τά «πληρωτικά» καί τά ἀπόστιχα τροπάρια μαζί μέ τά ὑπέροχα καί ἀριστουργηματικά δοξαστικά πού συμπληρώνουν τή λατρεία τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, τῆς Κυρίας Ἀειπαρθένου Θεοτόκου καί τῶν μυριάδων δοξασμένων Ἁγίων μας.
Ἔχει συμβεῖ σέ Ἑσπερινούς νά ἀποκαλύπτεται κάτι ἀπό τά θεϊκά Μεγαλεῖα σέ μικρά ἀθῷα παιδιά ἤ σέ ἀνθρώπους λυωμένους ἀπό τίς δοκιμασίες πού παραχωρεῖ ὁ Μεγαλυδύναμος ἤ σέ ἄκρως ταπεινούς ἁγιασμένους ἀνθρώπους.
Ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ νά ἀναφέρουμε κάτι ἀπό τόν Ἅγιο Γέροντα π. Παΐσιο. Ὅταν μετακόμισε στό κελλάκι του, στήν Παναγούδα, ἔψαχνε μέσα στίς κοῦτες μέ τά λιγοστά πραγματάκια του νά βρεῖ τό Μηναῖο καί τά γυαλιά του, γιά νά δεῖ ποίου Ἁγίου ἔρχεται ἡ ἑορτή. Ἐπειδή γιά ἀρκετή ὥρα δέν τά εὕρισκε, ἄρχισε μέ τό κομποσχοίνι νά ἐπικαλεῖται τόν ἄγνωστο ἅγιο… Μέχρι πού ἄνοιξε ἡ θύρα τοῦ κελλιοῦ του καί παρουσιάστηκε ὁ ἑορταζόμενος Ἅγιος, τοῦ αὐτοσυστήθηκε καί τοῦ ἀπεκάλυψε τό ὄνομά Του. Ἦταν ὁ Ἅγιος Λουκιλλιανός.
Ἀπόδειπνο.
Ἡ τελευταία Ἱερά Ἀκολουθία τῆς ἡμέρας εἶναι τό Ἀπόδειπνο. Τίς περισσότερες ἡμέρες τοῦ χρόνου τελεῖται τό μικρό Ἀπόδειπνο μέσα στούς ἱερούς κόλπους τοῦ ὁποίου, φιλοξενοῦνται οἱ Χαιρετισμοί τῆς Παναγίας. Πίστη καί βεβαιότητα τῶν μοναχῶν τῆς ἁγίας ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας εἶναι, ὅτι οἱ καθημερινῶς ἀναφερόμενοι θεοχαρίτωτοι Χαιρετισμοί στό πρόσωπο τῆς Παναγίας Μητέρας ἑλκύουν ἔτι περισσότερο τήν ἁγία πρόνοιά Της καί τήν Προστασία Της. Τήν καθιστοῦν συμπαθέστατη συνήγορό μας στή μέλλουσα κρίση. Αὐτή ἡ βεβαιότητα κληροδοτήθηκε ἀπό τούς ἁγίους μοναχούς στό πλήρωμα τῶν ἐν τῷ κόσμῳ πιστῶν.
Τίς ἡμέρες τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς ἀντί τοῦ Μικροῦ Ἀποδείπνου τελεῖται τό Μέγα Ἀπόδειπνο. Τό Μικρό Ἀπόδειπνο ἀποτελεῖ ἐπιτομή καί περίληψη τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου. Γιαυτό θά ἀναφερθοῦμε περισσότερο στό Μέγα Ἀπόδειπνο, ἀφοῦ ἐξυπακούεται ὅτι, ὅ,τι ἀναφέρεται γιά τό Μέγα Ἀπόδειπνο, ἰσχύει καί γιά τό Μικρό.
Μέγα Ἀπόδειπνο.
Τό Μέγα Ἀπόδειπνο δέν μοιάζει κατά τό πρῶτο μέρος του, μέ τό Μικρό Ἀπόδειπνο. Tό τελευταῖο ἕνα τρίτο σχεδόν ταυτίζεται μέ τό Μικρό Ἀπόδειπνο. Ἑπομένως τό Μικρό καί τό Μεγάλο Ἀπόδειπνο συμπλέουν καθ’ ὅλη τή διάρκεια τοῦ χρόνου καί προσπαθοῦν ἔτσι καί τά δύο κατά τήν διάρκεια τῆς νύκτας νά ἁγιάζουν ὅλον αὐτόν τόν χρόνο, νά ἁγιάζουν τό νοῦ μας, τήν καρδιά μας, τήν ψυχή μας, τό σῶμα μας, ἔστω καί ἄν αὐτό βρίσκεται σέ μιά νωχελικότητα, σέ μιά ἀνάπαυση ἤ ξεκούραση. Οἱ εὐχές τοῦ Μικροῦ καί τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου μᾶς βοηθοῦν, ὥστε ὁ χρόνος τῆς νύκτας νά μήν περάσει μέ φαντασίες, νά μήν εἶναι μιά συνέχεια τῶν κακῶν πληροφοριῶν καί τῶν κακῶν μηνυμάτων τῆς ἡμέρας, ἀλλά ἐκεῖ, στό Ἀπόδειπνο νά σταματήσει ἡ κακία τῆς ἡμέρας καί νά ἀρχίσει μία νηπτικότερη καί νηφαλιότερη κατά Χριστόν πνευματική ζωή.
Στήν ἀρχή τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου ἔχουμε τούς ἕξι πρώτους ψαλμούς, (4ο, 6ο ,12ο ,24ο, 30ό καί 90ό) οἱ ὁποῖοι ὅπως καί ὁ ἑξάψαλμος τοῦ Ὄρθρου, προσπαθοῦν νά μᾶς φέρουν εἰς ἑαυτον, νά μπορέσουμε νά συγκεντρωθοῦμε καί νά ἑνοποιηθοῦμε ὡς προσωπικότητες. Καί ἀφοῦ στοιχειωδῶς γίνει αὐτό, νά ἀρχίσει ἕνας διάλογος μέ τή βοήθεια τοῦ ψαλτηρίου, ἕνας διάλογος μέ τό Θεό. Τό ψαλτήριο καί εἰδικά αὐτοί οἱ ἕξι ψαλμοί μᾶς βοηθοῦν νά κάνουμε αὐτόν τό διάλογο πιό συγκεκριμένο, πρῶτον ὡς μία αὐτοκριτική καί μιά ἀνασκόπηση τῆς ἡμέρας καί δεύτερον νά μᾶς βοηθήσουν νά ἀξιοποιήσουμε πνευματικῶς καί τή νύχτα.
Μετά ἀπό τούς ἕξι αὐτούς ψαλμούς ἔχουμε τούς στίχους οἱ ὁποῖοι μᾶς φέρνουν μπροστά μας ὅλη τή θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας. Μᾶς φέρνουν μπροστά στό Χριστό μας, στήν Παναγία καί στίς ἐπί μέρους κατηγορίες τῶν Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τούς ὁποίους ἐπικαλούμαστε. Ζητοῦμε τή βοήθειά τους, ὥστε αὐτό τό διάστημα πού ἀρχίζει μετά τό δεῖπνο, καί φυσικά μέσα σ’ αὐτό θά περιλαμβάνεται ὁ περισσότερος χρόνος τοῦ ὕπνου, νά ὑπάρχει αὐτή ἡ ἐκκλησιολογική συνείδηση, νά κοιμηθοῦμε πιστεύοντας ὅτι δέν εἴμαστε μόνοι, ὅτι δέν εἴμαστε ἀπομονωμένοι. Καί ἐφ’ ὅσον ἐρχόμαστε κοντά μέ τούς Ἁγίους μας καί ζητοῦμε τή βοήθειά τους, ἀσφαλῶς φεύγει ὁ παράλογος φόβος πού προκαλεῖ ἡ νύκτα.
Ἀρχίζει πλέον μιά χαρισματική ἐπικοινωνία μέ τόν ἅγιο Ἄγγελο τῆς ζωῆς μας, μέ τούς Ἁγίους μας, μέ τόν τιμώμενο Ἅγιο πού ἤδη ἔχει ἀρχίσει νά μνημονεύεται ἀπό τόν Ἑσπερινό πού προηγήθηκε τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἀποδείπνου. Ἑπομένως κοιμόμαστε ὄχι μέ αὐτό τό αἴσθημα τῆς μοναξιᾶς, εἶμαι μόνος καί ἔρημος στόν κόσμο, δέν μέ καταλαβαίνει κανείς, δέν μέ καταλαβαίνει ὁ σύντροφός μου, δέν μέ καταλαβαίνουν τά παιδιά μου, δέν μέ καταλαβαίνουν οἱ συνεργάτες μου, εἶμαι μόνος.
Ἄν τό Ἀπόδειπνο γίνει μέ τήν ἐπιστράτευση τῆς λεπτῆς προσοχῆς μας, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τό Δαμασκηνό, τῆς ἐσωτερικῆς προσοχῆς μας, εἶναι ἀδύνατο νά κοιμηθοῦμε καί νά ἔχουμε τό αἴσθημα τῆς μοναξιᾶς.
Δέν θά ἔχουμε τούς φόβους πού πάρα πολλοί ἄνθρωποι ἔχουν καί δέν μποροῦν νά περάσουν τίς νύχτες τους καί γιαυτό χρησιμοποιοῦν τά διάφορα φάρμακα, ὑπνωτικά καί ἀγχολυτικά, γιά νά μπορέσουν νά ἔχουν κάποιον ὕπνο, δηλαδή λήθη τῆς ζωῆς. Γιατί τά ὑπνωτικά φάρμακα καί τά ἀγχολυτικά δέν κάνουν τίποτα ἄλλο, παρά νά νεκρώνουν τό χρόνο, νά νεκρώνουν τή δραστηριότητα, νά νεκρώνουν τή μνήμη τοῦ ἀνθρώπου καί νά μᾶς ἀφαιροῦν πολυτιμότατες ἐμπειρίες ζωῆς, πού μποροῦμε νά ἔχουμε καί κατά τή διάρκεια τοῦ ὕπνου.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας γνωρίζει πάρα πολύ καλά λοιπόν τίς ἀνάγκες τῆς ψυχῆς μας καί αὐτό φαίνεται ἀπό αὐτά τά ἀντιπροσωπευτικότατα κείμενα τοῦ Μικροῦ καί τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου. Πιστεύει ἡ Ἐκκλησία μας, ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, εἶναι τιμημένος μέ πάρα πολλά χαρίσματα. Αὐτά τά χαρίσματα ἐξυπακούεται, ὅτι πρέπει νά τά καλλιεργοῦμε κατά τή διάρκεια τῆς ἡμέρας, ἀλλά καί τῆς νύχτας.
Ἀκουμπᾶμε τόν ἑαυτό μας στό κρεβάτι, τό νοῦ μας καί τήν ψυχή μας τήν ἀκουμπᾶμε στή Χάρη τοῦ Θεοῦ καί προσπαθοῦμε ἔτσι νηφάλιοι καί εἰρηνικοί, ἀναπαυόμενοι στή Χάρη τοῦ Θεοῦ, νά ἔχουμε αὐτήν, ὅπως εἴπαμε, τήν ἀμυδρή ἔστω βεβαιότητα, ὅτι δέν εἴμαστε μόνοι ἀλλά συντροφευόμαστε ἀπό τήν Ἄκτιστη Θεία Χάρη.
Στό σημεῖο αὐτό ἄς ἐνθυμηθοῦμε κάτι πού ἔλεγε ὁ γέροντας Παΐσιος, ὅταν πρωτοπῆγε στό Ἅγιον Ὄρος, στό καλύβι του καί ἔμεινε μόνος του. Κάποια στιγμή τόν πείραξε ὁ λογισμός, ὅταν νύχτωσε. Ὁ πονηρός φυσικά τοῦ ὑπέβαλε κάποια φοβία καί τοῦ εἶπε, μά εἶσαι μόνος. Ἄν ἐμφανισθοῦν κάποιοι κακοποιοί, ἄν κάποιοι λῃστές ἔρθουν καί θελήσουν νά παραβιάσουν τό κελλί σου τί θά κάνεις; Καί σχεδίαζε μέ τό νοῦ του νά βάλει κάποια κλειδωνιά, ἀλλά καί πάλι δέν ἱκανοποιεῖτο ὁ λογισμός. Μετά σκεφτόταν νά βάλει μιά μπάρα, ἀλλά καί πάλι ὅσο ἄφηνε περιθώρια στό λογισμό, τόσο περισσότερο κυριευόταν ἀπό τό φόβο. Μετά σκέφτηκε νά βάλει καί δεύτερη μπάρα καί ἐκείνη τή στιγμή αὐξήθηκε ἡ ἀγωνία καί κατάλαβε ἀπό τήν ἀγωνία τουλάχιστον, ὅτι ὅλα αὐτά πού σκέφτεται εἶναι ἐκ τοῦ πονηροῦ.
Κατάλαβε ὅτι εἶναι οἱ πλεκτάνες καί οἱ μεθοδεῖες τοῦ διαβόλου γιά νά τοῦ ἐγκαινιάσουν μιά περίοδο φοβιῶν, ἐπειδή θά εἶναι μόνος τελείως. Ἡρωϊκά φερόμενος ὁ γέροντας δέν πῆρε κανένα μέτρο ἀπ' ὅλα αὐτά, ἀλλά εἶπε, δέν κάνω τίποτα ἀπ' ὅλα αὐτά, δέν παίρνω μέτρα ἀσφαλείας, γιατί ὅλα αὐτά συνοδεύονται ἀπό τήν ἀγωνία πού εἶναι ἐκ τοῦ διαβόλου. Ἄφησε τόν ἑαυτό του, τή ζωή του στά χέρια τοῦ Θεοῦ. Καί φυσικά ὅλα τά ὑπόλοιπα χρόνια του, ὅσα ἔζησε ἐκεῖ στό κελλάκι αὐτό, δέν εἶχε ἀπ' ὅτι γνωρίζουμε τέτοιου εἴδους περιπέτειες πού τοῦ ὑπέβαλε ἐκείνη τήν πρώτη νύχτα πού πῆγε στό κελλάκι του ὁ πειρασμός.
Στή συνέχεια θά πρέπει νά ποῦμε ὅτι μετά ἀπό αὐτή τήν ἀνάγνωση τῶν ψαλμῶν μετά τῶν στίχων πού μιλοῦν γιά τούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας καί προσπαθοῦμε νά ἑλκύσουμε τήν προστασία τους καί τή χάρη τους, ἔχουμε ἠρεμήσει, ἔχουμε ἀποβάλει τό φόρτο τῆς ἡμέρας καί ἡ ψυχή μας ζητάει μιά ὁμολογία. Γιαυτό περίπου στό μέσο ἔχουμε τήν ἀπαγγελία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως πού δέν εἶναι αὐτό ἕνα μάθημα, ἀλλά εἶναι μιά βεβαιότητα τήν ὁποία θέλουμε νά λέμε καί νά ἀκοῦμε. Χορταίνουμε καθημερινά πνευματικά, γιατί αὐτή εἶναι ἡ βάση ὅλης τῆς πίστεώς μας, εἶναι ἡ ζωή μας, εἶναι ἡ δραστηριότητά μας, ἐν Αὐτῷ ζῶμεν καί κινούμεθα καί ἐσμέν,λέει ὁ θεῖος Παῦλος. Τόν Τριαδικό Θεό ὁμολογοῦμε μέ τό σύμβολο τῆς πίστεως.
Ἐπίσης αὐτό πού αἰσθάνεται πολλές φορές τήν ἀνάγκη νά λέει ὁ πιστός κατά τήν διάρκεια τοῦ Ἀποδείπνου, εἶναι ἡ Κυριακή προσευχή, τό Πάτερ ἡμῶν. Καί τοῦτο διότι ἡ Κυριακή Προσευχή σέ τέσσερις πέντε στάσεις μέσα στό Μεγάλο Ἀπόδειπνο συνοψίζει ὅλη μας τήν ἀναφορά πρός τό Θεό. Ἐφ' ὅσον ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας μᾶς δίδαξε τήν Κυριακή Προσευχή, αἰσθανόμαστε καί μεῖς αὐτή τήν ἐσωτερική ἀνάγκη νά τήν ἀναφέρουμε ὄχι ἅπαξ ἀλλά πολλάκις, ἀκριβῶς γιά νά θεμελιώνεται ὅλο τό λειτουργικό οἰκοδόμημα τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου, μέ αὐτές τίς τόσο γερές θεμελιώσεις.
Ὅπως στό Ναό μας ἔχουμε κάποιες κολῶνες πού κρατοῦν στατικά ὅλο τό οἰκοδόμημα, ἔτσι ἡ Κυριακή Προσευχή πού λέγεται περισσότερες ἀπό μία φορές, κρατάει ὅλο τό οἰκοδόμημα τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου καί ταυτόχρονα κρατάει τήν ψυχή μας, τό νοῦ μας, τήν καρδιά μας, ὅλη μας τήν πνευματική ζωή, τήν κρατάει σέ μιά ἐγρήγορση καί σέ μιά συνοπτική ἐκζήτηση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ.
Καθήλωσον ἐκ τοῦ φόβου σου τάς σάρκας ἡμῶν, καί νέκρωσον τά μέλη ἡμῶν τά ἐπί τῆς γῆς, ἵνα καί ἐν τῇ καθ’ ὕπνον ἡσυχίᾳ ἐμφαιδρυνώμεθα τῇ θεωρίᾳ τῶν κριμάτων σου.
Μέ τήν εὐχή αὐτή παρακαλοῦμε τό Θεό νά καταργήσει καί νά μηδενίσει τό σαρκικό μας φρόνημα, ὥστε καί κατά τή διάρκεια τῆς νύκτας νά μήν περάσει αὐτός ὁ χρόνος ὡς μηδενικός. Νά μήν εἶναι χρόνος ἄχρηστος στή ζωή μας, νά μήν εἶναι χρόνος πού θά περάσει χωρίς ψυχική καί πνευματική ὠφέλεια, ἀλλά νά ἔχουμε τή δυνατότητα κατά τή διάρκεια τῆς νύκτας νά ἀναλογιζόμαστε τά δικά μας ἁμαρτήματα, ὥστε νά μποροῦμε νά ὑποψιαζόμαστε τά κρίματα, δηλαδή τίς βουλές τοῦ Θεοῦ.
Νά μποροῦμε νά ἔχουμε τή θεωρία, τήν πνευματική θεωρία, νά ἔχουμε τό νοῦ μας στραμμένο στό Θεό, νά ἔχουμε εὐαισθησία στή συνείδησή μας, ὥστε νά λειτουργεῖ καί ἡ προσευχή. Καί ὅλη αὐτή ἡ διάρκεια τοῦ ὕπνου, νά μήν εἶναι χρόνος ἁμαρτωλός, παθητικός, ἀλλά χρόνος ἐνεργητικός, χρόνος μέσα ἀπό τόν ὁποῖο, καλλιεργουμένης τῆς προσευχῆς καί μέσα στήν ἡσυχία τῆς νύκτας καί μέσα στή χαλαρότητα τῶν ὑπολοίπων πνευματικῶν καί σωματικῶν λειτουργιῶν, νά ὑπάρχει αὐτή ἡ βαθυτέρα ἀφοσίωση στά σχέδια καί στίς βουλές τοῦ Θεοῦ. Αὐτό σημαίνει ἵνα ἐμφαιδρυνώμεθα τῇ θεωρίᾳ τῶν κριμάτων σου. Νά μποροῦμε μέσα στήν ἡσυχία αὐτή νά ἀποκρυπτογραφοῦμε καί νά ἀποκωδικοποιοῦμε τά θελήματα τοῦ Θεοῦ μέ τό θεϊκό φωτισμό Του.
Μέ τό κοσμικό φρόνημα, τό ὁποῖο μᾶς διακατέχει, ἔχει περάσει ἡ βεβαιότητα πλέον μέσα μας, ὅτι αὐτός ὁ χρόνος τῆς νύκτας εἶναι ἕνας χρόνος παθητικός, ἕνας χρόνος σχεδόν χαμένος. Βέβαια οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουν βάλει μετάνοια καί ἔχουν ἀρχίσει πλέον νά ζοῦν τήν κατά Θεόν, τήν ἐν Χριστῷ πολιτεία, προσπαθοῦν νά ἀξιοποιήσουν καί κατά τή διάρκεια τῆς νύκτας τήν πνευματική μελέτη καί τήν πνευματική προσευχή. Ἔτσι ἡ ἀνάπαυση καί ἡ ξεκούραση τοῦ σώματος καί ὅλων τῶν ὑπολοίπων λειτουργιῶν ἀνατίθενται στά χέρια τοῦ Θεοῦ.
Μετά ἀπό τίς εὐχές πού εἶναι ἀριστουργηματικές καί κυρίως τοῦ Μεγάλου Βασιλείου, ἔχουμε τόν Ν΄ ψαλμό ὁ ὁποῖος συνοψίζει καί ὅλο τό ἱερό Ψαλτήριο. Καί μόνο αὐτός ὁ Ν΄ ψαλμός μπορεῖ να καθαρίσει τήν ψυχή μας. Εἶναι μιά προσωπική μυστική ἐξομολόγηση σέ καθημερινή βάση. Δέν ἔχουν ἄδικο ἐκεῖνοι οἱ ἄνθρωποι πού μᾶς λένε πολλές φορές ὅτι ἐγώ Πάτερ πηγαίνω στήν εἰκόνα καί ἐξομολογοῦμαι τίς ἁμαρτίες μου καί εἰρηνεύω. Ἐκεῖ πολλές φορές ἀπαντᾶμε στούς ἀνθρώπους αὐτούς, μά τί καλύτερο ἀπ' αὐτό.
Εἶναι πράγματι πάρα πολύ σπουδαία αὐτή ἡ ἐμπειρία, ἀρκεῖ φυσικά νά εἶναι ἐπικοινωνία, νά μή εἶναι μιά αἰτιολογία, νά μήν εἶναι ἕνα ἄλλοθι, γιά νά ἀποφύγει τήν ἱερά ἐξομολόγηση. Καί μακάρι αὐτό νά τό κάνουμε καθημερινά καί συνειδητά. Δηλαδή μέσα σ' αὐτό τό χῶρο τῆς προσευχῆς μας, τί καλύτερο νά ὑπάρχει καί μιά μυστική ἐσωτερική ἐξομολόγηση πρός τόν Κύριό μας, ὅπως ἔκανε ὁ Δαβίδ, ὁ ὁποῖος κάθε βράδυ ἔλουζε τό στρῶμα του καί τό μαξιλάρι του μέ ἄφθονα δάκρυα. Μετά ἀπό μιά τέτοια ἐξαγόρευση μυστική, προσωπική, ἐσωτερική ὅλων τῶν κριμάτων του, καθαριζόταν ἡ συνείδησή του καί κοιμόταν ἥσυχος, ἤρεμος, ἀναπαυμένος καί μποροῦσε ἀπό κεῖ καί πέρα νά ἔχει μυστικές πνευματικές ἐσωτερικές ἀναβάσεις.
Μετά τόν Ν΄ ψαλμό, πάρα πολύ σημαντική εἶναι ἡ Δοξολογία τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ καί οἱ δύο τελευταῖες εὐχές τίς ὁποῖες λέμε σέ σταθερή ἐτήσια βάση κάθε βράδυ καί στό μικρό Ἀπόδειπνο, Ἄσπιλε ἀμόλυντε… Καί δός ἡμῖν Δέσποτα… Ἐγκωμιάζουμε τήν Παναγία μας ὄχι γιατί ἔχει ἀνάγκη ἀπ’ τόν ἐγκωμιασμό μας. Παραθέτοντας ἐμεῖς τά χαρίσματα τῆς Παναγίας καί ἀκούγοντάς τα, ἐμεῖς οἱ ἴδιοι ὠφελούμαστε, ἀλλά καί ἡ ἄκρως ταπεινή Παναγία μας, πού τώρα πλέον εἶναι ἕνα καθολικό πρόσωπο, ἄς μᾶς ἐπιτραπεῖ νά ποῦμε ὅτι φιλοτιμεῖται, ἐπειδή ἐμεῖς φιλοτιμούμαστε, νά μᾶς προσέξει ἰδιαιτέρως καί νά μᾶς χαρίζει αὐτή τή δυνατότητα νά τήν καταλαβαίνουμε, νά τή νοιώθουμε κοντά μας. Ὅπως λένε οἱ ἁγιορεῖτες πατέρες τήν κρατᾶμε ἀπό τό φόρεμα, ἀπ’ τό φουστάνι, ὅπως κρατάγαμε τό φόρεμα τῆς μητέρας μας ὅταν εἴμαστε μικροί καί δέν ἡσυχάζαμε, ἄν δέν εἴμαστε κοντά στό φουστάνι της.
Καί στό τέλος βέβαια ὅλη αὐτή ἡ πορεία καταλήγει στόν Κύριο τῶν Κυριευόντων, τόν Κύριό μας ὅπου καί ἐκεῖ προσπαθοῦμε ἀφοῦ ἔχουμε ἀποκτήσει πλέον, κάποιες πνευματικές προϋποθέσεις, νά τοῦ μιλήσουμε πιό προσωπικά καί πιό ἄμεσα, καί νά ἐξασφαλίσουμε τή σκέπη Του καί τήν προστασία Του.
Τέλος ἐπικαλούμαστε τόν Ἅγιο Ἄγγελό μας, τόν προσωπικό προστάτη καί φρουρό τῆς ζωῆς μας, νά μᾶς σκεπάζει κατά τή διάρκεια τοῦ ὕπνου μας, ὥστε νά μή ταρασσόμαστε ἐμεῖς καί ἡ οἰκογένειά μας, ἀλλά καί ἅπασα ἡ οἰκουμένη ἀπό σκοτεινές καί δαιμονικές παρεμβάσεις.
Τί κρῖμα! Ἀντί νά γίνεται ὅλη αὐτή ἡ πνευματική ἐργασία, νά εἶναι μέσα στήν κρεβατοκάμαρά μας ἡ αἰσχρή τηλεόραση! Καί πολλές φορές αὐτή νά συνοδεύει μέ τίς πληροφορίες της καί μέ τά αἰσχρά καί ἀνήσυχα μηνύματά της, νά κάνει ἐφιαλτικό ὅλο τόν ὕπνο μας. Καί φυσικά ὅλα ὅσα προαναφέραμε εἶναι οὐτοπία, εἶναι ἀνύπαρκτα, εἶναι ἄγνωστα.
Εὐτυχῶς πού τά μοναστήρια μας σέ καθημερινή βάση ἔχουν αὐτές τίς ἐμπειρίες καί μέσα ἀπό τίς ἐμπειρίες τῶν ἁγίων μοναχῶν κάτι παίρνουμε καί μεῖς, κάτι λίγο, κάπου καί μεῖς φιλοτιμούμαστε. Θυμόμαστε κάποτε κάποτε ὅτι θά πρέπει νά τηροῦμε αὐτά τά πνευματικά μας καθήκοντα. Ἔλεγε ἕνας ἅγιος ἁγιορείτης γέροντας, ἔστω καί ἄν τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ Ἀποδείπνου περάσει τυπικά, ἄς ποῦμε δέν ἔχουμε προσέξει ὅλο τό Ἀπόδειπνο, ὅμως σέ κάποια στιγμή ἡ Χάρις τοῦ φιλανθρωποτάτου Κυρίου μας θά μᾶς ἁρπάξει. Ἐπειδή κάνουμε ἕνα κόπο γιά νά τηρήσουμε ἀκριβῶς τά πνευματικά μας καθήκοντα, ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου καί κάπου μᾶς ἀγγίζει τήν ψυχή, κάπου μᾶς δίνει κάποιους καλούς λογισμούς, καί ἔτσι κοιμόμαστε εἰρηνικοί καί ἥσυχοι.
Ὅλη αὐτή ἡ διαδικασία τοῦ Μεγάλου Ἀποδείπνου κατά τή διάρκεια τῆς Μ. Τεσαρακοστῆς, ἔχει πολλά νά μᾶς προσφέρει καί γιαυτό ἡ φιλανθρωπότατη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἔχοντας αὐτοσυνειδησία τοῦ τόσο πλουσίου πνευματικοῦ καί χαρισματικοῦ δυναμικοῦ πού περιλαμβάνει τό Μ. Ἀπόδειπνο, τό ἔχει φέρει καί στίς ἐνορίες μας καί τελοῦμε τήν ἀκολουθία τοῦ Μ. Ἀποδείπνου σέ κάποια ἀπογευματινή ὥρα, συνήθως 5μμ-6μμ πρό τοῦ δείπνου. Δηλαδή γίνεται πρόδειπνο. Ἀξίζει ἔστω καί πρόδειπνο νά εἶναι, γιά νά βοηθήσει νά ἀποκτήσουμε καί μεῖς, κατ’ οἰκονομίαν, ἄν ὄχι στόν κανονικό χρόνο του, κάποιες ἀνάλογες ἐμπειρίες.
________________________
Παρασκευή 19 Ἰουλίου 2013
Ἀναβάσεις
