ΟΣΙΟΣ ΙΕΡΟΘΕΟΣ Ο ΙΒΗΡΙΤΗΣ: ΜΙΑ ΟΛΟΦΩΤΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

 ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

       Η αληθινή σοφία, η οποία έχει κύρος και δεν καταπίπτει, είναι η κατά Θεόν σοφία. Αυτή είναι καρπός και δωρεά του Αγίου Πνεύματος σε ανθρώπους πιστούς και ταπεινούς στην καρδιά, δηλαδή τους αγίους. Οι άγιοι της Εκκλησίας μας υπερέβησαν την κοσμική σοφία και έφτασαν στο θείο φωτισμό, λάμποντας οι ίδιοι και φωτίζοντας τους άλλους. Μια τέτοια φωτεινή προσωπικότητα, σε μαύρους χρόνους, υπήρξε ο άγιος Ιερόθεος ο Ιβηρίτης, ο οποίος σημάδεψε με την προσωπικότητά του την πνευματική πορεία πολλών ανθρώπων. Υπήρξε ένας φωτισμένος νους, μια ολοκληρωμένη πνευματική προσωπικότητα. Ένας φωτεινός φάρος στα δύσκολα χρόνια της τουρκοκρατίας.

      Γεννήθηκε στην Καλαμάτα της Πελοποννήσου στα 1686, από πλούσιους, γονείς τους οποίους διέκρινε η ευσέβεια και η αρετή. Ο πατέρας του ονομαζόταν Δήμος και η μητέρα του Ασημίνα. Ούσα έγκυος η μητέρα του, κάποιος άγιος ασκητής της αποκάλυψε ότι τα παιδί που θα γεννούσε θα γινόταν σκεύος εκλογής του Θεού. Οι ευσεβείς γονείς του του μετέδωσαν την πίστη στο Θεό και του δίδαξαν την οδό της αρετής. Μάλιστα, έχοντας τα οικονομικά μέσα, τού έδωσαν σοβαρή μόρφωση. Τον έστειλαν στα καλλίτερα σχολεία και στους διασημότερους δασκάλους της περιοχής για να σπουδάσει. Και εκείνος, έχοντας ισχυρή θέληση για μάθηση και διαθέτοντας εξαιρετική οξύνοια, κατέστη ενωρίς μια σπάνια πνευματική προσωπικότητα. Σε ηλικία μόλις επτά ετών προξενούσε το θαυμασμό για την πολυμάθειά του και την κριτική του σκέψη. Απόφευγε τα παιχνίδια και καταγίνονταν με τη μελέτη. Αγαπούσε ιδιαίτερα τις Άγιες Γραφές και τα συγγράμματα των Πατέρων, τα οποία εντύπωνε στην ψυχή του.  Όσο περνούσε ο καιρός, τόσο μεγάλωνε η δίψα του για μάθηση!

      Όταν περάτωσε τις σπουδές του και έφτασε σε ηλικία γάμου, οι γονείς του ποθούσαν να τον δουν επιτυχημένο οικογενειάρχη, ο οποίος θα διαχειρίζονταν την μεγάλη περιουσία τους και θα ζούσε μια ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή. Έτσι, σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής, χωρίς να τον ρωτήσουν, τον αρραβώνιασαν με μια σεμνή και πλούσια κοπέλα. Αλλά εκείνος είχε άλλα σχέδια για τη ζωή του. Σκόπευσε να αφιερωθεί στο Θεό και στην υπηρεσία της Εκκλησίας. Όμως, επειδή δεν ήθελε να στεναχωρήσει τους γονείς του, έκανε υπομονή και βασανιζόταν ψυχικά.

      Αλλά ο Θεός, ο οποίος γνωρίζει τα εσώψυχα του κάθε ανθρώπου και προνοεί για την πορεία της ζωής του, έδωσε τη λύση. Δεκαέξι ημέρες πριν το γάμο του, πέθαναν ξαφνικά οι γονείς του. Τότε ο Ιερόθεος, μίλησε με την μνηστή του, της εξήγησε τη θέλησή του, ότι θέλει να διάγει τον άγαμο μοναχικό βίο, εκείνη τον κατάλαβε και έτσι διέλυσαν τον αρραβώνα τους.

       Μετά από καιρό μετέβη στη Ζάκυνθο, όπου διέμεναν κάποιοι πλούσιοι συγγενείς του. Εκείνοι, τον συμβούλεψαν να πάει στην Ευρώπη να συνεχίσει τις σπουδές του. Όμως ο Ιερόθεος δεν ενθουσιάστηκε από την πρόταση. Είχε κατά νουν ένα άλλο μεγάλο και ασύγκριτα ανώτερο πνευματικό τόπο, το Άγιον Όρος, όπου, ταπεινοί μοναχοί και ασκητές, αποκτούσαν, με την προσευχή και την άσκηση, την κατά Θεόν σοφία, η οποία είναι ασύγκριτα ανώτερη από όλες τις σπουδές και τις σοφίες του κόσμου. 

     Πήρε λοιπόν την απόφαση να ανέβει στο «Περιβόλι της Παναγίας». Βρήκε κάποιον άγιο ερημίτη, με τον οποίο συγκατοίκησε και έγινε υποτακτικός του. Ένα νέο κεφάλαιο άνοιξε στη ζωή του. Αρχίζει αμέσως αγώνα προσωπικής καθάρσεως και περιβολής αρετών. Υπό την καθοδήγηση του αγίου ασκητή, πολεμά τη σάρκα και εξυψώνει το πνεύμα. Παράλληλα, ως φιλομαθής, διαβάζει με πάθος πνευματικά

συγγράμματα, συναξάρια αγίων και θεολογικές πραγματείες, τα οποία αφθονούσαν στο Άγιο Όρος. Μελετά τη ζωή των μοναχών, αλλά τον προβληματίζει η κατάπτωση κάποιων από αυτούς, γεμίζοντας την ψυχή του με λύπη και απογοήτευση. Γι’ αυτό σκέφτηκε να οδηγηθεί προς το μαρτύριο, τον οποίο θεωρούσε τον συντομότερο δρόμο της σωτηρίας. Άλλωστε βρισκόμαστε σε εποχή, που χιλιάδες Νεομάρτυρες  έχυναν το αίμα τους για την πίστη τους στο Χριστό. Όμως ο πνευματικός του τον εμποδίζει, λέγοντάς του, πως το μαρτύριο έρχεται μόνο του, ως αναπάντεχο δώρο του Θεού. Του υπενθύμισε επίσης το λόγο του αποστόλου Παύλου περί «νομίμου αθλήσεως» (Β΄Τιμ.2,5).

      Μετά από καιρό πήγε στην Ιερά Μονή Ιβήρων, όπου εκάρη μοναχός και εντάχτηκε στην αδελφότητα. Όμως ο πόθος του μαρτυρίου δεν τον εγκατέλειπε, μάλλον γιγάντωνε στην ψυχή του. Η ευκαιρία, που ζητούσε του δόθηκε. Επελέγη, με αντιπροσωπία μοναχών της Μονής, υπό τον προεστώτα, να μεταβούν στην Κωνσταντινούπολη, για κάποια υπόθεση της Μονής. Πίστεψε ότι εκεί, στην καρδιά της οθωμανικής αυτοκρατορίας και του ισλαμισμού, θα του δινόταν η ευκαιρία να ομολογήσει το Χριστό και να μαρτυρήσει για χάρη Του. Αλλά εις μάτην, καμιά ευκαιρία δεν του δινόταν, ο Θεός είχε άλλο σχέδιο γι’ αυτόν.

      Μετά από αυτό έφυγε για την Βλαχία. Εκεί χειροτονήθηκε διάκονος από τον Μητροπολίτη Σόφιας Αυξέντιο και του δόθηκε η δυνατότητα να παρακολουθήσει μαθήματα από τον διάσημο κύπριο δάσκαλο Μάρκο. Στη συνέχεια επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου διδάχτηκε μαθήματα φιλοσοφίας από τον επίσης σπουδαίο αργείτη δάσκαλο Γιακουμή. Η δίψα του για μάθηση ήταν ακόρεστη. Για περαιτέρω ανώτερες σπουδές πήγε στη Βενετία, φτάνοντας στο απόγειο της κατά κόσμον γνώσεως. Είχε εγκολπωθεί όλη τη σοφία της εποχής του!

      Αλλά, όμως ένοιωθε ένα μεγάλο κενό στην ψυχή του. Κατάλαβε πως η απόκτηση της κοσμικής γνώσεως μόνο υπεροψία και ματαιοδοξία μπορεί να δώσει στον άνθρωπο. Αντίθετα η ταπεινή προσέγγιση του Θεού και ο φωτισμός του Αγίου Πνεύματος μπορούν να ικανοποιήσουν την ψυχή μας. Γι’ αυτό πήρε την απόφαση να γυρίσει ξανά στη Μονή της μετανοίας του, την Ιβήρων, όπου έγινε ενθουσιωδώς ευπρόσδεκτος από την αδελφότητα.

      Αρχίζει έναν έντονο πνευματικό αγώνα, με αδιάλειπτη προσευχή, αγρυπνίες, μετάνοιες, μελέτη της Αγίας Γραφής και άλλων  πνευματικών βιβλίων, νηστεία και υπακοή. Ο Θεός τον επιβραβεύει. Χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Νεοκαισαρείας Ιάκωβο. Ήταν ήδη τριάντα ετών. Εντείνει τον πνευματικό του αγώνα και γίνεται αντικείμενο θαυμασμού από τους άλλους μοναχούς. Σύντομα διαπιστώνονται σημάδια αγιότητας σ’ αυτόν. Αξιώθηκε της ιαματικής χάριτος. Πολλοί ασθενείς, μοναχοί και κοσμικοί, λάβαιναν την ίαση και δόξαζαν έτσι το Θεό. Κι όχι μόνο αυτό. Η φήμη του ως άρτια πνευματική προσωπικότητα έφτασε μακριά και ένα πλήθος ανθρώπων έτρεχε να πάρει τις πολύτιμες και σωτήριες συμβουλές του.

      Την εποχή εκείνη έπεσε θανατικό στο νησί της Σκοπέλου. Οι έντρομοι και απελπισμένοι κάτοικοι έμαθαν για τον άγιο ιερομόναχο στην Ιβήρων. Του ζήτησαν να τους βοηθήσει. Τότε εκείνος, πλημμυρισμένος από αγάπη, μετέβη, με συνοδεία μοναχών, στο νησί και με τις ατέλειωτες προσευχές και δεήσεις τους απότρεψε το κακό!  Έμεινε εκεί  οκτώ χρόνια, συμβάλλοντας για την πνευματική καλλιέργεια των κατοίκων. Οι κουρασμένοι από την αμαρτία, τα βάσανα της ζωής και την τουρκική καταπίεση έβρισκαν ανακούφιση και παρηγοριά κοντά του. Πλήθος αμαρτωλών οδηγήθηκαν στη μετάνοια.    

      Ο ίδιος εντείνει τον πνευματικό του αγώνα και ο Θεός τον επιβραβεύει με σπάνιες θεϊκές ελλάμψεις και αποκαλύψεις. Λαμβάνει το χάρισμα της προορατικότητας.

Προβλέπει τη δική του εκδημία. Για να ζήσει τις τελευταίες ημέρες της επιγείου ζωής του «ενώπιος ενωπίω» με το Θεό, με ησυχία και αδιατάρακτη προσευχή, πήρε μαζί του τον ενάρετο υποτακτικό του ιερομόναχο Μελέτιο, καθώς και τους μοναχούς Ιωσήφ και Συμεών και κατέφυγε σε ένα κοντινό ερημονήσι, τη Γιούρα. Εκεί διάγει τις τελευταίες ημέρες του με ησυχία, σιωπή και αδιάλειπτη προσευχή. Μετά από λίγο καιρό ασθένησε και παρέδωσε την ψυχή του στον Κύριο, σε ηλικία 59 ετών. Ήταν 13 Σεπτεμβρίου του έτους 1745. Οι μαθητές του ενταφίασαν το τίμιο σώμα του, το οποίο ευωδίαζε. Αργότερα, όταν έγινε η ανακομιδή του, μεταφέρθηκε στη Μονή των Ιβήρων η τιμία κάρα του, η οποία ευωδιάζει και θαυματουργεί.

      Η μνήμη του τιμάται στις  13 Σεπτεμβρίου, την ημέρα της οσιακής του κοιμήσεως. 

«Ο ΛΟΓΟΣ Ο ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ … ΗΜΙΝ ΔΥΝΑΜΙΣ ΘΕΟΥ ΕΣΤΙ»

 (Α΄Κορ.1,17)

                                           ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού                                          

         Η μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι ένας ακόμα σημαντικός εορτολογικός σταθμός της Εκκλησίας μας. Οι πιστοί την ημέρα αυτή καλούνται να τιμήσουν και να προσκυνήσουν  τον Τίμιο Σταυρό του Κυρίου ώστε να αντλήσουν δύναμη και χάρη από αυτόν. Η μεγάλη αυτή Δεσποτική εορτή δίνει επίσης την ευκαιρία σε όλους μας να σκεφτούμε ορισμένες βασικές αρχές και αλήθειες της πίστης μας, οι οποίες είναι συνυφασμένες με τη θεολογία του Σταυρού.

       Η Ορθόδοξος Καθολική Εκκλησίας μας, η οποία διασώζει, μόνη Αυτή, ανόθευτη την βιβλική και πατερική διδασκαλία, αποδίδει την προσήκουσα τιμή στο Σταυρό του Χριστού, ως το κατ’ εξοχήν όργανο και σύμβολο της απολυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους. Σε αντίθεση με την ποικίλη ετεροδοξία, η οποία, είτε αδιαφορεί να αποδώσει τιμή στο Σταυρό (Προτεσταντισμός), είτε πολεμά ευθέως Αυτόν, ως ειδωλολατρικό σύμβολο (Μάρτυρες του Ιεχωβά), η Εκκλησία μας θέσπισε πολλές φορές  προσκύνηση και τιμή του Σταυρού καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, με αποκορύφωμα τη μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως, στις 14 Σεπτεμβρίου.

       Ο Σταυρός του Κυρίου αποτελεί για τη χριστιανική πίστη κορυφαίο σύμβολο θυσίας και αγιασμού, διότι η σημασία του είναι πραγματικά τεράστια. Ο Σταυρός μαζί με την Ανάσταση λειτουργούν ως δυο βασικοί άξονες πάνω στους οποίους κινείται η ζωή των πιστών χριστιανών. Η Ανάσταση έπεται του Σταυρού και προϋποθέτει το Σταυρό και ο Σταυρός προμηνύει την Ανάσταση. Χωρίς Σταυρό δεν γίνεται Ανάσταση. Πάνω σε αυτές τις αρχές στηρίζεται η θεολογία του Σταυρού και η σπουδαία σημασία του για τη ζωή της Εκκλησίας.

       Ο μέγας απόστολος των Εθνών Παύλος, ο κατ’ εξοχήν θεολόγος του Σταυρού, τονίζει συχνά στις θεόπνευστες επιστολές του ότι ο Σταυρός του Χριστού είναι γι’ αυτόν και για την Εκκλησία καύχηση. «εμοί δε μη γένοιτο καυχάσθαι ει μη εν τω σταυρώ του Κυρίου  ημών Ιησού Χριστού» (Γαλ.6,13), διότι « ο λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί τοις δε σωζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστι,»(Α΄Κορ. 1,17», επειδή ο Ιησούς Χριστός «εγενήθη εν σοφία από Θεού, δικαιοσύνη τε και αγιασμός και  απολύτρωσις» (Α΄Κορ.1,30) ως ο «Εσταυρωμένος» (Α΄ Κορ.1,23). Ο Κύριος της δόξης «υπό χειρών ανόμων» καρφώθηκε επάνω στο ξύλο του Σταυρού, για να υποστεί το επώδυνο μαρτύριο της σταυρώσεως και να πεθάνει ως αίσχιστος κακούργος. Αλλά όμως η ανθρώπινη αυτή κακουργία, εξ αιτίας της άμετρης θείας αγάπης, λειτούργησε ευεργετικά για το θεοκτόνο ανθρώπινο γένος, διότι «συνίστησι δε την εαυτού αγάπην εις ημάς ο Θεός, ότι αμαρτωλών όντων ημών Χριστός υπέρ ημών απέθανε. Πολλώ ουν μάλλον δικαιοθέντες νυν εν τω αίματι αυτού σωθησόμεθα δι’ αυτού από της οργής. Ει γαρ εχθροί όντες κατηλλάγημεν τω Θεώ διά του θανάτου του υιού αυτού, πολλώ μάλλον καταλλαγέντες σωθησόμεθα εν τη ζωή αυτού» (Ρωμ.5,8-10).

       Ο Σταυρός πριν τη μεγάλη σταυρική θυσία του Χριστού ήταν έχθιστο και επαίσχυντο φονικό όργανο εκτέλεσης κακούργων. Όποιος πέθαινε δια της σταυρώσεως χαρακτηρίζονταν «επικατάρατος» (Γαλ.3,1). Αφότου όμως ο σαρκωμένος Θεός πέθανε ως κακούργος πάνω στο σταυρικό, κάθετο και εγκάρσιο, ξύλο, αυτό κατέστη πηγή απολυτρώσεως. Από μέσο θανατώσεως μεταβλήθηκε σε ακένωτη πηγή ζωής, από αποκρουστικό και απαίσιο όργανο των δημίων έγινε φωτεινό σύμβολο και δίαυλος ευλογιών, από ξύλο πόνου και ωδίνων κατέστη καταφύγιο ανάπαυσης και χαράς.

       Η παράδοξη αυτή και μεγάλη αλλαγή συντελέσθηκε επειδή η άμετρη θεία αγάπη και ευσπλαχνία δε λειτούργησε εκδικητικά προς την ανθρώπινη αγνωμοσύνη και κακουργία. Μέσα στην απύθμενη θεία φιλανθρωπία δεν υπάρχει «χώρος» για μίσος,

θυμό και εκδίκηση. Ο Θεός, ως η απόλυτη αγάπη (Α΄ Ιωάν.4,8,) αντί εκδίκησης ανταπέδωσε στον άνθρωπο ευσπλαχνία και του δώρισε τη λύτρωση από τα πικρά δεσμά της αμαρτίας και του κακού και του χάρισε την αιώνια ζωή. Χάρη λοιπόν στην άμετρη αγάπη του Θεού, το φρικτό φονικό όργανο των ανθρώπων μετεβλήθη σε πηγή αγιασμού και απολυτρώσεως. Σύμφωνα με την υψηλή θεολογία του ουρανοβάμωνος Παύλου, ο Σταυρός του Χριστού από ατιμωτικό και φρικτό φονικό όργανο θανατώσεως των κακούργων ανθρώπων, μετεβλήθη, μετά το σταυρικό θάνατο του Κυρίου, σύμβολο σωτηρίας, μέσο συμφιλίωσης με το Θεό και πηγή αγιασμού. Η ανθρώπινη κακία έδωσε στο Θεό πόνο και θάνατο δια του ξύλου του Σταυρού, η θεία ανεξικακία και άκρα φιλανθρωπία, έδωσε, αντίθετα, στο δήμιό Του αγάπη και λύτρωση! Η δύναμη λοιπόν του Σταυρού έγκειται στην ακένωτη αγάπη του Θεού, η οποία διοχετεύεται πλέον στην ανθρωπότητα και σε ολόκληρη τη δημιουργία μέσω του Σταυρού.

        Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας έχοντας υπόψη τους αυτή τη μεγάλη αλήθεια διατύπωσαν την περίφημη θεολογία του Σταυρού. Το ιερότατο αυτό σύμβολο είναι πια συνυφασμένο με τον Κύριο Ιησού Χριστό. Από Εκείνον αντλεί την ανίκητη δύναμή του, τον αγιασμό και τη χάρη. Γι’ αυτό και δεν είναι ειδωλολατρία να προσκυνείται από τους πιστούς, διότι προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού, σημαίνει προσκύνηση του ιδίου του Χριστού, του Οποίου είναι το σημείο και η ενθύμηση της απολυτρωτικής Του θυσίας.

        Ο Σταυρός του Χριστού αποτελεί πλέον την ενοποιό δύναμη της ανθρωπότητας. Αν το ξύλο της γνώσεως του καλού και του κακού στην Εδέμ (Γεν. γ΄ κεφ.) έγινε πρόξενος κακού και έχθρας του ανθρωπίνου γένους, το ξύλο του Σταυρού έγινε σημείο επανένωσης των ανθρώπων στο Σώμα Του Κυρίου Ιησού Χριστού. Τα δύο σταυρωτά ξύλα, που συνθέτουν το σύμβολο του Σταυρού, συμβολίζουν την ένωση των ανθρώπων με το Θεό (κάθετο ξύλο) και την ένωση των ανθρώπων μεταξύ τους (εγκάρσιο ξύλο). Φυσικά η ένωση των ανθρώπων περνά αναγκαστικά από τη σχέση τους με το Θεό. Το εγκάρσιο ξύλο παριστά, επίσης, τα δύο χέρια του Εσταυρωμένου Λυτρωτή μας, τα οποία είναι ανοιγμένα για να αγκαλιάσουν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Μέσα σε αυτή τη θεώρηση η νέα εν Χριστώ ανθρώπινη  κοινωνία έχει διαφορετική υφή από τις προχριστιανικές και εξωχριστιανικές κοινωνίες. Η ενοποιός δύναμη του Σταυρού του Χριστού αδελφοποιεί τους ανθρώπους, δημιουργώντας την κοινωνία της αγάπης, της αδελφοσύνης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης. Το χρυσόλαλο στόμα της Εκκλησίας, ο ιερός Χρυσόστομος, εκθειάζει ως εξής τη δύναμη και τη σημασία του Τιμίου Σταυρού στη ζωή της Εκκλησίας: « Τούτο (το Ξύλο) το πρότερο σύμβολο του θανάτου, έγινε πια υπόθεση ευλογίας και τείχος παντοδαπής ασφάλειας. Μεταβλήθηκε σε καίρια πληγή του διαβόλου, χαλινός των δαιμόνων, κατάπτωση των αντιθέων δυνάμεων. Αυτό τον θάνατο θανάτωσε και τις βαριές χάλκινες πύλες του άδη κατακομμάτιασε, και τους αιώνιους σιδερένιους μοχλούς συνέτριψε, του διαβόλου την ακρόπολη κυρίεψε, της αμαρτίας τα νεύρα κατέκοψε. Την κείμενη στην καταδίκη οικουμένη ολόκληρη άδραξε και την πληγή της δικής μας φύσεως γιάτρεψε οδηγώντας την στον Πλάστη της. Κραταιώθηκε ο Σταυρός, όχι μόνο σε ένα έθνος, αλλά σε ολόκληρη την οικουμένη… την οποία ούσα άγονη πνευματικά, για να επιτελέσει την θεόσταλτη αρετή, και διατελώντας σε κατάσταση χειρότερη και από αυτή την άνυδρο έρημο, στο να γεννήσει κάτι αγαθό, την μετέβαλε σε παράδεισο …» (Χρυσοστ.   Migne, PG48,824-827).  

      Το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού είναι, όπως τόνισε ο ιερός πατήρ, η φοβερή δύναμη κατά των αντίθεων δυνάμεων. Μέχρι το σταυρικό θάνατο του Χριστού, ως όργανο του κακού, χρησιμοποιούνταν για την καταστροφή και το θάνατο. Αφότου ο

 Θεός καταδέχτηκε να καρφωθεί και να πεθάνει πάνω σ’ αυτόν, μεταβλήθηκε σε όπλο εναντίων εκείνων που το χρησιμοποιούσαν. Η Εκκλησία μας ψάλλει θριαμβευτικά: «Κύριε όπλον κατά του διαβόλου τον σταυρόν Σου ημίν δέδωκας, φρύττει γαρ και τρέμει μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν, ότι νεκρούς ανιστά και θάνατον κατήργησεν». Το σύμβολο του Τιμίου Σταυρού είναι το θαυμαστό φυλακτήριο των πιστών. Δεν υπάρχει αγιαστική πράξη της Εκκλησίας μας που να μην σταυρώνονται οι πιστοί, δεν υπάρχει στιγμή προσευχής που να μην ποιούμε το σημείο του Σταυρού, δεν υπάρχει δύσκολη στιγμή που να μην αγιάζουμε το σώμα μας με το σημείο του Σταυρού για να θωρακιζόμαστε έτσι κατά των δυνάμεων του κακού. Ο Τίμιος Σταυρός αντικατέστησε όλα τα δεισιδαίμονα και αναποτελεσματικά φυλακτήρια του παρελθόντος. Οι πιστοί πλέον φέρουν με καμάρι Αυτόν ως πολύτιμο και αποτελεσματικό φυλακτήριο κατά του κακού, αλλά και ως ομολογία της πίστης τους στην μεγάλη απολυτρωτική θυσία του Χριστού.

        Πρέπει να επισημάνουμε εδώ την φανερή αποστροφή, ακόμα και την έχθρα, προς τον Σταυρό του Χριστού, πολλών αιρετικών χριστιανικών ομάδων. Στο σύνολό του, λοιπόν,  ο προτεσταντικός κόσμος δεν αποδίδει καμιά τιμή στο Σταυρό. Είναι γνωστό πως οι προτεστάντες δεν κάνουν το σημείο του Σταυρού και χρησιμοποιούν αυτόν μόνο ως διακοσμητικό στοιχείο! Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μάλιστα, χειρότερα από αυτούς, μάχονται με λύσσα το σημείο του Σταυρού. Δεν προφέρουν καν το όνομα Σταυρός και αντ’ αυτού τον ονομάζουν «ξύλο» και τον παριστάνουν με …πάσαλο. Στην Καινή Διαθήκη έχουν αντικαταστήσει την ονομασία του Σταυρού με …ξύλο! Και μόνο γι’ αυτό θα μπορούσε κάποιος να χαρακτηρίσει την οργάνωση αυτή σαφώς αντιχριστιανική. Όλοι αυτοί είναι, κατά τον απόστολο Παύλο «εχθροί του σταυρού» (Φιλιπ.3,18) και κατά συνέπεια εχθροί του Χριστού!

       Η θέα του Τιμίου Σταυρού δημιουργεί στην ψυχή μας κατάσταση κατάνυξης και χαρμολύπης. Η παρουσία του μας δίνει υπομονή και ελπίδα. Μας βοηθά να υπομένουμε με καρτερία και υπομονή τα προβλήματα της ζωής, δηλαδή να υπομένουμε τον προσωπικό μας σταυρό (Ματθ.16,24), ελπίζοντας εξάπαντος στην επερχόμενη ανάσταση, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Αυτή η ακράδαντη πίστη μας δίνει δύναμη και μας κάνει να αντιμετωπίζουμε τη ζωή με αισιοδοξία, σε αντίθεση με την παποπροτεστατική Δύση, η οποία ζητά εναγωνίως την ευδαιμονία χωρίς τη θυσία, δηλαδή ζητά την ανάσταση χωρίς το σταυρό. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να τη συναντήσει πουθενά. Η ελληνορθόδοξη παράδοσή μας έχει ως βάση την παύλειο αρχή «ει δε απεθάνομεν συν Χριστώ, πιστεύομεν ότι και συζήσομεν αυτώ, ειδότες ότι Χριστός εγερθείς εκ νεκρών ουκέτι αποθνήσκει, θάνατος αυτού ουκέτι κυριεύει» (Ρωμ.6,8-9). Αυτό μας κάνει να ξεχωρίζουμε από την αιρετική Δύση, η οποία όζει από απαισιοδοξία, εξαιτίας του πνευματικού της θανάτου, μη έχοντας ελπίδα αναστάσεως, διότι δεν πιστεύει στη δύναμη του Σταυρού του Χριστού και δεν έχει την ταπεινή διάθεση να συσταυρωθεί μαζί Του, για να μπορέσει έτσι να συναναστηθεί με Αυτόν. Για να μπορεί όμως ο άνθρωπος να λάβει τον θείο αγιασμό μέσω του Σταυρού είναι απαραίτητο να πιστέψει στο Λυτρωτή Χριστό και στην  σταυρική απολυτρωτική Του Θυσία. Επίσης πρέπει να σταυρώσει και αυτός τον εαυτό του όπως και ο Χριστός, να συσταυρωθεί μαζί Του, όχι βέβαια κυριολεκτικά όπως κάνουν κάποιοι γραφικοί παπικοί, οι οποίοι, κάθε χρόνο τη Μ. Παρασκευή, σταυρώνονται σε ξύλο σταυρού, αλλά πρέπει να σταυρώσει ο άνθρωπος όχι το σαρκίο του, αλλά τον αμαρτωλό και κακό εαυτό του, «ταις του βίου ηδοναίς», όπως

προτρέπει ο ιερός υμνογράφος της Μ. Εβδομάδος. «ίνα και συζήσωμεν αυτώ (τω Χριστώ)».

        Η μεγάλη εορτή της Παγκοσμίου Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού είναι μια ακόμα ευκαιρία για όλους μας να σκεφτούμε τις άπειρες δωρεές του Θεού στη ζωή μας. Να στρέψουμε το βλέμμα μας στο εκθαμβωτικό φως του Σταυρού προκειμένου να διαλύσουμε το σκοτεινό έρεβος των αμαρτιών και των ριζωμένων παθών της ψυχής μας. Δεν έχουμε πολλές επιλογές, ή αποδεχόμαστε τη λυτρωτική δύναμη του Σταυρού του Χριστού και σωζόμαστε, ή παραμένουμε δούλοι της αμαρτίας και φορείς του κακού και χανόμαστε. Η κλήση προς τη λύτρωση είναι πάντα ανοιχτή, φτάνει να πάρουμε τη μεγάλη απόφαση και να την αποδεχτούμε. Ο Κύριος μας περιμένει, Αυτός ο Οποίος «τας αμαρτίας ημών αυτός ανήνεγκεν των σώματι αυτού επί τω ξύλον ίνα ταις αμαρτίαις απογενόμενοι, τη δικαιοσύνη ζήσωμεν» (Α΄Πέτρ.2,21).

«Περί Αγιότητος» - Ο π. Γεώργιος Σχοινάς στην εκπομπή Μαζί με τους γονείς

 

Πηγή: https://www.eulogia.gr/2021/07/blog-post.html?fbclid=IwAR0KyLm-EQvTsRwCsgWH6eAM4DGXEx-QbkRtHQ_V3h6TB78jLr4nEHlA-Ks

Η Βίωση της Πίστεως στην σημερινή εποχή

 

Νικόλαος Γεωργαντώνης

Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλ. ΕΚΠΑ,

Ειδίκευση Εκκλ. Γραμματεία από τον Θ’ Αιώνα

 

«Πιστεύω, κύριε· βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ.»[1]

Αυτή η φράση δείχνει τον πραγματικό αγώνα που καλείται να δώσει ο Ορθόδοξος Χριστιανός. Η πίστη δεν είναι μια φιλοσοφική επινόηση ή αφηρημένη σκέψη αλλά ένα πραγματικό βίωμα. Το «Σύμβολο της Πίστεως» που λέμε δεν είναι κάτι που απλώς διαβάζουμε αλλά πρώτα το βιώνουμε και μετά το ομολογούμε.

Στην  ευαγγελική περικοπή που διαβάζεται τη Δ’ Κυριακή των Νηστειών[2], φαίνονται και τα πιθανά αποτελέσματα της απιστίας του ανθρώπου. Η σημερινή εποχή μπορεί να φαίνεται διαφορετική σε σχέση με την εποχή του Ευαγγελίου αλλά εάν εξεταστεί καλύτερα, υπάρχουν τα ίδια πάθη και αστοχίες. Μπορεί τα τεχνολογικά και φιλοσοφικά επιτεύγματα να αλλάζουν αλλά ο άνθρωπος κατά βάθος παραμένει ο ίδιος που παλεύει με τα πάθη και τις αδυναμίες του. Τα λόγια του Ευαγγελίου και των Αγίων Πατέρων είναι διαχρονικά και μιλάνε στον κάθε άνθρωπο της κάθε εποχής.

Ο πατέρας στην περικοπή, λέει ότι πιστεύει αλλά και πάλι ζητά από τον Χριστό να του δυναμώσει την πίστη του. Ο σημερινός άνθρωπος φτάνει σε πολλές περιπτώσεις όχι μόνο να αρνείται τον Θεό αλλά και να τον παραποιεί. Το χειρότερο δεν είναι να αρνείται κάποιος τον Θεό αλλά να αλλάζει την διδασκαλία περί Αυτού ώστε να δικαιολογεί τις διάφορες αδυναμίες του και παράλληλα να καθησυχάζει την συνείδηση του. Αυτό που καθιστά αυτή τη πρακτική χειρότερη από την απλή άρνηση είναι ότι όχι μόνο κολάζει τον εαυτό του αλλά και τον περίγυρο του που μπορεί να επηρεαστεί.

Ο εφησυχασμός και στασιμότητα οδηγούν τον άνθρωπο σε πνευματικό θάνατο. «Γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε, ἴνα μὴ εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν»[3] λέει ο Ιησούς Χριστός δείχνοντας ότι ο Χριστιανός χρειάζεται να είναι συνειδητοποιημένος και πάντα άγρυπνος. Όποιος πιστεύει αφηρημένα χωρίς προσέγγιση στα Άγια Μυστήρια και Θεία Λατρεία, απομακρύνεται από το Θεό, με αποτέλεσμα της σταδιακής χαλάρωσης της πίστεως και των ηθών. Νοθεύεται και κοσμικοποιείται η πίστη σε τέτοιο βαθμό που δεν καταλαβαίνουμε πόσο έχουμε απομακρυνθεί από τον Θεό.

Επίσης, η πίστη προϋποθέτει αγώνα, με συγκεκριμένα όπλα όπως το παρουσιάζει ο Ιησούς Χριστός στην ίδια περικοπή λέγοντας,  «αυτό το γένος των δαιμονίων με τίποτε άλλο δεν διώχνεται, παρά μόνον με προσευχήν και νηστείαν»[4]. Χωρίς αυτά τα εργαλεία, δεν μπορεί να προοδεύσει στον πνευματικό του αγώνα ο Χριστιανός. Ειδικά κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με την πληθώρα των κατανυκτικών ακολουθιών που έχει, μας δίνεται η δυνατότητα να εργαστούμε περισσότερο με την επιμέλεια της ψυχής μας.

Χρειάζεται όσο είναι νωρίς να μετανοήσουμε και να αναθερμάνουμε την πίστη μας. Να λέμε και εμείς καθημερινά, «Πιστεύω, κύριε· βοήθει μου τῇ ἀπιστίᾳ» ώστε να πλησιάσουμε τον Ιησού Χριστό. Άλλος τρόπος δεν υπάρχει να Τον προσεγγίσουμε. Θέλει τόλμη και θυσία και όχι ευκολίες για να σηκώνουμε καθημερινά τον σταυρό μας. Εάν επιλέγουμε καθημερινά την εύκολη και ανώδυνη οδό, θα έχουμε μια δυσάρεστη έκπληξη κατά το τέλος της ζωής μας. Η ζωή του Χριστιανού είναι δύσκολη αλλά μόνο με την υπομονή και επιμονή θα φτάσουμε στο ποθούμενο που είναι η «κατά χάριν» θέωση μας. Εξάλλου αυτό μας διδάσκει ο Ιησούς Χριστός, «ο δε υπομείνας εις τέλος, ούτος σωθήσεται.»[5]

Για αυτό, όσο ζούμε, να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής και να κάνουμε την ζωή μας Χριστοκεντρική! Να έχουμε πραγματική μετάνοια και όχι ενοχές όπως ο Ιούδας που από εγωισμό δεν ζήτησε συγχώρεση από τον Θεό. Αντιθέτως, να ζητούμε το έλεος του Θεού όπως έκανε ο Απόστολος Πέτρος που παρόλο την άρνηση του, μετανόησε και έγινε δεκτή η μετάνοια του από τον Θεό. Η μετάνοια και πίστη μας φανερώνεται πέρα από το μυστήριο της Εξομολογήσεως, με την βίωση των διδαγμάτων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Μην νομίζουμε ότι μόνο η φυσική παρουσία μας (ειδικά της τελευταίας ώρας) ή άναμμα του κεριού μας στον ναό μας κάνει Χριστιανούς Ορθόδοξους. Η ομολογία της πίστεως που φαίνεται στη θερμή μας προσευχή, πυκνή συμμετοχή στη λατρευτική ζωή και Μυστηρίων της Εκκλησίας είναι αυτή που θα έλκει την Θεία Χάρις. Ας πορευτούμε με αυτό το σκεπτικό και θα δούμε ότι μόνο τότε θα αισθανθούμε πραγματικά ελεύθεροι χωρίς κανένα φόβο και άγχος για τις διάφορες δοκιμασίες που θα εμφανίζονται!

---

[1] Μαρκ. 9, 24.

[2] Μαρκ. 9, 17 – 31.

[3] Ματθ. 26, 41

[4] Μαρκ., 9, 29.

[5] Ματθ. κδ' 13.

«Θέλουμε την Αλήθεια ;» - Παρέα της Τρίτης, 06 Απριλίου 2021

Πηγή: www.eulogia.gr
 

Γ’ Κυριακή των Νηστειών (4 Απριλίου 2021)

 

Νικόλαος Γεωργαντώνης

Κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλ. ΕΚΠΑ,

Ειδίκευση Εκκλ. Γραμματεία από τον Θ’ Αιώνα

 

Η Γ’ Κυριακή των Νηστειών έχει σοφώς αφιερωθεί στην τίμηση και προσκύνηση του Τιμίου Σταυρού από τους Αγίους Πατέρες. Έχοντας διανύσει ήδη 2 εβδομάδας νηστείας και αγώνα, έρχεται ο Τίμιος Σταυρός στη μέση της Αγίας Τεσσαρακοστής να ενδυναμώσει τον πιστό ώστε να μπορέσει να συνεχίσει τον δρόμο του προς τον Αναστάντα Κύριον Ιησού Χριστό.

            Ένα  εργαλείο που κατά την Αρχαιότητα σήμαινε από τους βασανιστικότερους θανάτους, μετατράπηκε από τον Ιησού Χριστό σε «όπλο κατά του Διαβόλου». Το ίδιο και ο άνθρωπος που πριν τον ερχομό του Ιησού Χριστού ήταν αποσυνδεδεμένος από τον Θεό. Με την Ανάσταση αποκαταστάθηκε η σχέση που είχε χωριστεί με το προπατορικό αμάρτημα.

            Η στάση του ανθρώπου καθορίζεται από τα λόγια του Κυρίου Ιησού Χριστού στην ευαγγελική περικοπή της ημέρας[1]. Καλεί ο Ιησούς Χριστός τον άνθρωπο κάθε εποχής να απαρνηθεί τον εαυτό του, δηλαδή να ταπεινωθεί και να σηκώσει τον Σταυρό του και να Τον ακολουθήσει. Μια φράση που ίσως φαίνεται εύκολη αλλά τελικώς δεν επιτυγχάνεται από όλους. Η πλειοψηφία των ανθρώπων σήμερα αλλά και κάθε εποχής, αποσκοπεί στην απόκτηση ένα ή και τα τρία: πλούτου, δόξας και φήμης. Ειδικά κατά τα νεότερα χρόνια, ο άνθρωπος δεν σκέφτεται ότι ο θάνατος παραμονεύει πάντα έξω από τη πόρτα του. Αυτό δεν είναι κάτι μακάβριο αλλά μια συνηθισμένη πραγματικότητα του Ορθόδοξου Χριστιανού. Η ώρα του θανάτου και οι συνθήκες που θα γίνει είναι άγνωστες για τον άνθρωπο. Το μόνο σίγουρο για έναν Χριστιανό είναι κατά πόσο θα είναι έτοιμος για να συναντήσει τον Κύριο κατά την αποχώρηση της ψυχής του από το σώμα. Όλα τα άλλα είναι στα χέρια του Θεού χωρίς να μπορεί ο άνθρωπος να αλλάξει κάτι. Εάν ο άνθρωπος κοιτά να σώσει μόνο το σώμα του και να έχει μια εύκολη ζωή εδώ στη γη, θα διαπιστώσει όταν έρθει η ώρα του θανάτου, ότι μάταια έτρεφε μόνο τη επίγεια ζωή του χωρίς να επιμεληθεί την ψυχή του για την Αιώνια Ζωή. Κατά την ώρα της αποχώρησης του από τη επίγεια ζωή, θα συγκλονιστεί με τις αποφάσεις του ότι ίσως να κέρδισε όλο τον κόσμο (δηλαδή κοσμικά αξιώματα κ.α.) αλλά τελικά έχασε την ψυχή του. Εάν προλάβει και μετανοήσει ο άνθρωπος πριν είναι αργά, έχει καλώς αλλά εάν όχι, είναι πραγματικά λυπηρό για αυτόν.

Ίσως το σημαντικότερο όμως της περικοπής είναι η άρνηση του Κυρίου κατά τις δύσκολες στιγμές του ανθρώπου. Ο άνθρωπος όταν περνά καλά, δύσκολα σκέφτεται περί του Θεού. Πολλές φορές κιόλας, ειδικά όταν έχει απομακρυνθεί από την Ορθόδοξη πίστη, θα φτάσει στο όριο της αρνήσεως Του. Άρνηση μπορεί να μην είναι μια ξεκάθαρη λεκτική άρνηση εναντίον Του. Άρνηση του Θεού αποτελεί η κάθε αμαρτία που όταν δεν υπάρχει μεταμέλεια, χωρίζει ακόμη περισσότερο τον άνθρωπο από τον Θεό.

            Είναι στο χέρι του κάθε πιστού να καταλάβει την αποστασία του από τον Θεό και να μετανοήσει. Μην αφεθεί για άλλη χρονική στιγμή η επιστροφή στον Θεό αλλά να γίνει άμεσα γιατί κανείς δεν γνωρίζει την ώρα του θανάτου του. Κάθε εποχή θα έχει διάφορες δοκιμασίες που θα δείχνουν πόσο αδύναμη είναι η πίστη κάθε Χριστιανού. Ο μόνος τρόπος όμως για να ενισχύσει την πίστη του και να υπερβεί ο άνθρωπος τις διάφορες δοκιμασίες είναι με την άοκνη μελέτη της Αγ. Γραφής και Αγ. Πατέρων, την άσκηση, τη ενεργή συμμετοχή στη μυστηριακή και λατρευτική ζωή της Εκκλησίας και τη μετάνοια. Δεν μπορεί να νοείται κάποιος Χριστιανός Ορθόδοξος αλλά να μην μελετά την Αγία Γραφή, να μην προσεύχεται (π.χ. κομποσχοίνι «Κύριε Ιησού Χριστέ, ελέησον με», «Υπεραγία Θεοτόκε, σώσον ημάς», Απόδειπνο, κ.α.) και να μην συμμετέχει στην Θεία Λατρεία και Μυστήρια της Εκκλησίας.

Πλάστηκε ο άνθρωπος «κατ’εικόνα» αλλά μέσα από τον πνευματικό αγώνα αποκτά και το «καθ’ομοίωσιν». Δημιουργήματα του Θεού είναι όλοι, αλλά παιδιά Του μπορούν να ονομαστούν μόνο αυτοί που τον ομολογούν καθημερινά με τις πράξεις τους και με την ενεργή προσευχή. Όσο ο άνθρωπος απέχει από την πνευματική ζωή και βιώνει την Ορθοδοξία «Τουριστικά», οι δοκιμασίες όλο και θα πληθαίνουν, όχι επειδή τιμωρεί ο Θεός τον κόσμο αλλά επειδή ο κόσμος απομακρύνεται από Αυτόν, καλώντας με αυτό τον τρόπο τις επιθέσεις του Διαβόλου.  

---

[1] Μαρκ. Η’, 34 – Θ’, 1.

«1821: Δημιουργία και Δράση της Ιωνικής Φάλαγγας - Η Παρουσία της στη Λακωνία», από τον Θεοφάνη Λάζαρη

 Οι Μικρασιάτες πολέμησαν με ανδρεία, πάθος και φανατισμό - «...δεν τους εξαγόραζε κανείς με όλα τα καλά του κόσμου, όχι με μισθόν αρπαζόμενον από τους πολίτας»

Η παρουσία των Μικρασιατών στον Αγώνα του 1821 με την πλέον επίσημη μορφή έγινε με την Ιωνική Φάλαγγα (ή Φάλαγγα των Ιώνων), η οποία έδωσε μάχες στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα και στη Χίο από το 1826 έως το 1828. Εν τω μεταξύ πολλοί Μικρασιάτες αγωνίστηκαν από την αρχή της Επανάστασης κάτω από την αρχηγία διαφόρων καπεταναίων ή αποτελώντας τους πρώτους στρατιώτες του τακτικού στρατού.

Η πρώτη προσπάθεια συγκρότησης στρατιωτικού σώματος από Κυδωνιείς απέτυχε άγνωστο για ποιους λόγους. Η δεύτερη προσπάθεια είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία της «Νέας Εταιρείας Ελλήνων» από Έλληνες της Σμύρνης, των Κυδωνιών και της Κωνσταντινούπολης το Μάϊο του 1823 στην Κισνόβη της Βλαχίας. Αρχηγοί τους ήταν ο Δημήτριος Χόντζογλου,  ο Σαχίνης από τη Σμύρνη και ο Δ. Σχοινάς από τη Θεσσαλονίκη. Η κίνηση αυτή απέτυχε εν τη γενέσει της αφού προδόθηκε και οι αρχηγοί της εκτελέστηκαν.

Εκτός των παραπάνω προσπαθειών άλλοι Μικρασιάτες (Κυδωνιάτες και Σμυρνιοί) φθάνουν από το 1821 ακόμη στην Ελλάδα σε άθλια κατάσταση, διαφεύγοντας από την καταστροφή και την πυρπόληση των περιοχών τους. Έχοντας ως αρχηγό συμπατριώτη τους (μάγκατζη ή μπουλουκτσή τον ονόμαζαν) οι ομάδες Μικρασιατών αγωνίζονταν σε στρατιωτικά σώματα καπεταναίων ή στρατηγών (Κολοκοτρώνης, Νικηταράς κ.τ.λ.). Έλαβαν μέρος στις μάχες στα Δερβενάκια, στην πολιορκία του Μεσολογγίου υπό τον Κριεζώτη, στην πολιορκία των Αθηνών από τον  Κιουταχή και αλλού. Σώμα 80 Κυδωνιέων που διατηρούσε ο Χατζή-Αποστόλης έλαβε μέρος σε μάχες στην Πελοπόννησο υπό την αρχηγία του Π. Γιατράκου.

Επίσης Μικρασιάτες στελέχωσαν τις τάξεις του τακτικού στρατού που οργανώνεται το 1821 υπό τον φιλέλληνα Μπαλέστρα στην Καλαμάτα με πρωτοβουλία του Δημητρίου Υψηλάντη. Αρχικά κατετάγησαν 60 Κυδωνιείς, ενώ τον επόμενο χρόνο αυξήθηκαν σε 200. Μικρασιάτες το 1825 αποτέλεσαν το βασικό πυρήνα στη μονάδα τακτικού στρατού που συγκροτήθηκε από το Γάλλο φιλέλληνα Φαβιέρο. Μάλιστα σύμφωνα με το σύγχρονο ιστορικό Απόστολο Βακαλόπουλο, οι Μικρασιάτες ήταν η αιτία να πεισθούν οι Ελλαδίτες αγωνιστές να πλαισιώσουν τις τάξεις του τακτικού στρατού, αφού έπρεπε να ξεπεράσουν τις αντιδράσεις που συναντούσαν από τοπικούς πολιτικούς και στρατιωτικούς ηγέτες. Ο Ευστράτιος Πίσσας αγωνιστής του ’21 από τις Κυδωνιές υπολογίζει τους πεσόντες Μικρασιάτες στην Επανάσταση σε περίπου 5.000, αριθμός όμως που παραμένει ανεξακρίβωτος. Εις ότι αφορά τη συμμετοχή τους σε στρατιωτικά σώματα των καπεταναίων, ιδιαίτερη προτίμηση έδειχναν οι Μικρασιάτες για ένταξη στο στρατιωτικό σώμα του Νικηταρά.

Μετά τη συμμετοχή τους σε διάφορα στρατιωτικά σώματα οι Μικρασιάτες αποφασίζουν τον Ιούνιο του 1826 να δημιουργήσουν ανεξάρτητο και διακριτό στρατιωτικό σχηματισμό που ονομάστηκε Ιώνιος Φάλαγξ. Το γεγονός αυτό έγινε μετά την έξοδο του Μεσολογγίου (10 Απριλίου 1826) στην οποία έδωσαν το παρόν. Στη συνέχεια στο Ναύπλιο όπου βρέθηκαν, έκαναν γενική συνέλευση και ορίστηκε τριμελής επιτροπή με σκοπό τη σύνταξη κανονισμού λειτουργίας η οποία καταχωρήθηκε στο υπ’ αρ. 77/24 Ιουλίου 1826 τεύχος της Γενικής Εφημερίδας της Ελλάδος που εκδιδόταν στο Ναύπλιο. Ταυτόχρονα ανακοινώθηκε η υπαγωγή τους υπό τις οδηγίες του στρατηγού Νικήτα Σταματελόπουλου. Η απόφαση αυτή ήταν αποτέλεσμα της εκτίμησης που έτρεφαν στο Νικηταρά λόγω της δίκαιης και αδέκαστης προσωπικότητας του.

Αρχηγός εκλέχθηκε ο Ιωάννης ή Γιαννακός Καρόγλου. Στην Ιωνική Φάλαγγα προσκολλήθηκαν και ομογενείς από τα νησιά του ανατολικοί Αιγαίου και την Κύπρο. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι μετά την πτώση του Μεσολογγίου δημιουργήθηκαν κι άλλες ανεξάρτητες στρατιωτικές μονάδες. Οι Επτανήσιοι είχαν τη δική τους υπό τον Ιθακήσιο Διονύσιο Ευμορφόπουλο, οι Ηπειρώτες τη δική τους και οι Βορειοελλαδίτες  συγκρότησαν το λεγόμενο Μακεδονο-Θετταλο-Θρακικό σώμα.

Μετά τη δημιουργία της η Φάλαγγα εφοδιάστηκε με πολεμικό υλικό κι άρχισε η δράση της. Στα μέσα Ιουλίου 1826 ο Κολοκοτρώνης μαζί με άλλους στρατηγούς και καπετάνιους αποφασίζει να κινηθεί εναντίον του Ιμπραήμ στην περιοχή της Τριπολιτσάς. Μαζί του και ο Νικηταράς στο στράτευμα του οποίου συμμετέχει και η Ιωνική Φάλαγγα με 300 έως 400 μαχητές. Η επίθεση εκδηλώθηκε στις 20 Ιουλίου 1826 με απόλυτη επιτυχία στο χωριό Μεχμέτ αγά. Στη μάχη αυτή διακρίθηκε ο Μικρασιάτης ιππέας Κ. Παπάζογλου και ο Πορτογάλος φιλέλληνας Αλμέϊδα με τους 90 λογχοφόρους ιππείς του.

Στη συνέχεια στην περιοχή του Άστρους όπου οχυρώθηκαν ο Νικηταράς και οι Μικρασιάτες προκαλούσαν απώλειες στον Ιμπραήμ με καθημερινό πόλεμο φθοράς. Στις αρχές Αυγούστου οι Μικρασιάτες επιτέθηκαν κατά του Ιμπραήμ και τον έτρεψαν σε φυγή επάνω από το Καστρί Κυνουρίας στη θέση Καλύβια Αγίου Ιωάννου.

Η δράση του Νικηταρά και της Ιωνικής Φάλαγγας συνεχίζεται εναντίον του Ιμπραήμ στην περιοχή της Σπάρτης και του Μυστρά. Μαζί του ήταν τα σώματα του Γενναίου (Ιωάννη) Κολοκοτρώνη, του Δ. Κολιόπουλου ή Πλαπούτα κι άλλων οπλαρχηγών. Σύνολο δύναμης 2.500 άνδρες που ακολουθούσαν την πορεία του Ιμπραήμ προς τη Μάνη προκαλώντας συνεχείς φθορές με αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Στις 19 Αυγούστου 1826, 1.500 άτακτοι στρατιώτες και ιππείς του Ιμπραήμ κατέφυγαν στον Μπασαρά (Βασσαρά). Τα ελληνικά στρατεύματα επιτέθηκαν, εξόντωσαν 200 Τούρκους, αιχμαλώτισαν 17 κι απελευθέρωσαν 70 αιχμάλωτους Έλληνες!. Την επόμενη μέρα στάλθηκε στην άνω Βέργα επιστολή στον Κολοκοτρώνη για τα πεπραγμένα της μάχης. Μεταξύ των άλλων οπλαρχηγών την επιστολή υπογράφει κι ο Σμυρνιός αρχηγός της Ιωνικής Φάλαγγας Γιαννακός Καρόγλου, δείγμα του κύρους και της αναγνώρισης που απολάμβανε από τους άλλους οπλαρχηγούς. Η μάχη του Μπασαρά περιγράφεται και σε επιστολή των Δημ. Πλαπούτα και Απόστ. Κολοκοτρώνη με ημερομηνία 24 Αυγούστου 1826 που δημοσιεύεται από τον Διονύσιο Κόκκινο.

Συνεχίζοντας ο Νικηταράς και οι Μικρασιάτες ήλθαν στη Σπάρτη στρατοπεδεύοντας τελικά στην περιοχή του Μυστρά. Οι διχόνοιες όμως μεταξύ των Ελλήνων συνέβαλαν στη διάλυση του στρατοπέδου. Οι Μικρασιάτες  όμως αποχώρησαν συντεταγμένοι γεγονός που τεκμαίρεται από τις επόμενες ενέργειες τους. Στις 27 Αυγούστου 1826 η Ιωνική Φάλαγγα βρίσκεται στο Ναύπλιο. Έχοντας πάρει αποστάσεις από τις ενδοελληνικές διαμάχες, οι Μικρασιάτες παραμένουν προσηλωμένοι στον αγώνα εναντίον των Τούρκων. Μαζί τους και ο Νικηταράς με τις πάντοτε αγνές προθέσεις του. Με έγγραφο τους στην κυβέρνηση ζήτησαν να φύγουν από το Ναύπλιο και να πολεμήσουν στην Αθήνα υπό τον Γεώργιο Καραϊσκάκη. Η κυβέρνηση διέταξε το Γιαννακό Καρόγλου να αναχωρήσει για την Αθήνα υπό τον Νικηταρά. Η αναχώρηση για την Αθήνα προς αντιμετώπιση του Κιουταχή έγινε στις 10 Οκτωβρίου 1826.

Στις 27 Οκτωβρίου 1826 αρχίζει η πολιορκία της Δομβραίνας με συμμετοχή των Μικρασιατών που διαρκεί ως τις 14 Νοεμβρίου. Τότε ο Καραϊσκάκης διέταξε τη συγκέντρωση των δυνάμεων στο Δίστομο για να ανακόψει την κάθοδο του Μουστάμπεη προς την Αθήνα για ενίσχυση του Κιουταχή. Ακολουθεί η μάχη της Αράχωβας από 18 μέχρι 24 Νοεμβρίου 1826 που καταλήγει σε περήφανη νίκη των Ελλήνων. Οι τουρκαλβανοί μετρούν 1.300 νεκρούς. Νεκροί είναι επίσης ο Μουστάμπεης, ο Κεχαγιάμπεης και όλοι σχεδόν οι αξιωματικοί. Οι Μικρασιάτες διακρίθηκαν ιδιαίτερα πολεμώντας υπό τον Αγαλλόπουλο (είχε αντικαταστήσει τον ασθενούντα Νικηταρά). Ενδεικτικό της αναγνώρισης της προσφοράς τους είναι το γεγονός ότι ο Καραϊσκάκης τίμησε τη Φάλαγγα διατάσσοντας να τους δοθεί μερίδιο των λαφύρων, στους «Σμυρναίους» όπως θα αποκαλούνταν από εκεί και μετά. Η εκκαθάριση της Στερεάς Ελλάδας συνεχίστηκε από τον Καραϊσκάκη. Παντού ήταν παρόντες και οι Μικρασιάτες. Μάχες έγιναν στο Δίστομο, στο Τουρκοχώρι (σημερινή Κάτω Τιθορέα) και στη Φοντάνα (στο όρος Κνημίδα) κοντά στο σημερινό χωριό Μόδι της Λοκρίδας.

Στην αρχή του 1827 η Ιωνική Φάλαγγα συμμετέχει στις μάχες εναντίον του Κιουταχή που πολιορκούσε την Ακρόπολη των Αθηνών. Παρούσα ήταν και στη μάχη του Φαλήρου (24 Απριλίου 1827) που αποτέλεσε το κύκνειο άσμα του Καραϊσκάκη. Μετά τον Απρίλιο του 1827 συναντούμε την Ιωνική Φάλαγγα τον Οκτώβριο του ίδιου έτους όταν δηλώνει παρούσα στην εκστρατεία για την απελευθέρωση της Χίου.

Μετά τη ναυμαχία του Ναβαρίνου (8 Οκτωβρίου 1827) οι Μικρασιάτες βρέθηκαν στα Μέγαρα με το Φαβιέρο να ηγείται της εκστρατείας για την απελευθέρωση της Χίου. Την επιχείρηση χρηματοδότησαν οι Χιώτες έμποροι της Σύρου που επιθυμούσαν η Χίος να συμπεριληφθεί στο υπό σύσταση ελεύθερο ελληνικό κράτος. Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι μόλις έφθασε η Ιωνική Φάλαγγα στη Χίο ενισχύθηκε από Μικρασιάτες εθελοντές που είχαν φθάσει από τα μικρασιατικά παράλια. Η εκστρατεία του Φαβιέρου τελικά απέτυχε λόγω της απουσίας της απαραίτητης ναυτικής υποστήριξης και της αντίδρασης των Μεγάλων Δυνάμεων στην προοπτική ένταξης της Χίου στο νέο ελληνικό κράτος. Παρ’ όλα αυτά η Ιωνική Φάλαγγα συνέχισε να υπάρχει μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου του 1828.

Στις 29 Ιανουαρίου 1828 ο αρχηγός της Ιωνικής Φάλαγγας Γιαννακός Καρόγλου υπέγραψε κατάσταση των Μικρασιατών αγωνιστών του σώματος αυτού. Περιλαμβάνονται 359 αγωνιστές από τη Μικρά Ασία και 130 από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την Κύπρο. Η καταγραφή γίνεται κατά νταϊφάδες δηλαδή ενωμοτίες κάτω από το όνομα του λεγόμενου μάγκατζη ( βλ. παραπάνω). Αναφέρεται το μικρό όνομα καθενός και ο τόπος καταγωγής τους ως πατριδωνυμικός προσδιορισμός π.χ. Σμυρνιός, Περγάμαλης κτλ. Η κατάσταση υπογράφεται από τον επικεφαλής Γιαννακό Καρόγλου και τον γραμματικό του Ανδρέα Αντωνίου από τα Βουρλά.

Ο Γιαννακός Καρόγλου καταγόταν από τη Σμύρνη ή ίσως από τα Βουρλά και είναι καταγεγραμμένος με αύξ. Αρ. 348 στο Μητρώο των κατά τον Ιερόν Αγώνα Αξιωματικών που τηρείται στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Το 1836 τιμήθηκε με το αργυρό Αριστείο του Αγώνος που ήταν το ανώτερο, χρυσό δεν υπήρχε, δηλαδή με το ίδιο με το οποίο είχαν τιμηθεί οι Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Νότης Μπότσαρης, Πετρ. Μαυρομιχάλης, Κ. Κανάρης, Νικηταράς κι άλλοι ήρωες της Επανάστασης. Ο γραμματικός του Ανδρέας Αντωνίου τραυματίστηκε στον Αγώνα και του δόθηκε ο βαθμός του υπολοχαγού.

Οι Μικρασιάτες πολέμησαν με ανδρεία, πάθος και φανατισμό. Ο Κασομούλης στα Στρατιωτικά Ενθυμήματά του γράφει πως «δεν τους εξαγόραζε κανείς με όλα τα καλά του κόσμου, όχι με μισθόν αρπαζόμενον από τους πολίτας». Ο πατριωτισμός τους αποδεικνύεται επίσης απ’ το γεγονός ότι ,ενώ ήταν ανέστιοι και πένητες έκαναν έρανο για οικονομική ενίσχυση της εκστρατείας απελευθέρωσης της Χίου!

Μετά τον Ιανουάριο του 1828 τα ίχνη της Ιωνικής Φάλαγγας χάνονται. Ίσως κάποιοι Μικρασιάτες ν’ αγωνίστηκαν στη μάχη της Πέτρας υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη. Οι πιο πολλοί κατετάγησαν στον τακτικό στρατό γεγονός που ήταν και επιθυμία του Καποδίστρια ο οποίος ήθελε ακομμάτιστο εθνικό στρατό.

 

Θεοφάνης Λάζαρης

 

Πηγή: «Η Μικρά Ασία στην Επανάσταση του 1821, η συμβολή των Μικρασιατών στον εθνικό αγώνα». Τάκης Σαλκιτζόγλου. Εκδόσεις Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού. Αθήνα 2010.

Το ζήτημα των εικόνων και η Ζ' Οικουμενική Σύνοδος - Βασίλειος Τουλουμτσής

 

Πηγή: www.aparchi.gr

«Γρηγόριος Ε΄ ο μαρτυρικός Πατριάρχης»-Επετειακή έκδοση ψηφιακού δίσκου από τον «Τρόπο»

 «Μη λησμονείτε το σχοινί, παιδιά, του Πατριάρχη», έγραψε και απήγγειλε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στην τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του εθνομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ στα προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών στις 25 Μαρτίου του 1872.

Τη γεμάτη σημασία που κρύβει για όλους μας η παρότρυνση του ποιητή, ο δάσκαλος της ψαλτικής και χοράρχης του Βυζαντινού Χορού «Τρόπος» κ. Κωνσταντίνος Αγγελίδης τίμησε με την έκδοση του νέου ψηφιακού δίσκου «Γρηγόριος Ε΄ ο μαρτυρικός Πατριάρχης». Μία επετειακή έκδοση που στο πρόσωπο του Πατριάρχου Γρηγορίου αποδίδει τιμή και δόξα σε όλους τους αγωνιστές του 1821, γνωστούς και αγνώστους. Διακόσια χρόνια από τη στιγμή που ξεκίνησε ο αγώνας για ελεύθερο λόγο, ελεύθερη πνοή, ελεύθερο προσκύνημα των ιερών και οσίων της ορθοδόξου πίστεώς μας.

Ο Κωνσταντίνος Αγγελίδης ξεπερνώντας τις αμέτρητες δυσκολίες που έχει προκαλέσει ο ιός Covid-19 σε ολόκληρο τον πλανήτη, επιχειρεί να τιμήσει, χωρίς την παρουσία των μελών του χορού, λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας, τα διακόσια χρόνια από την επανάσταση των Ελλήνων. Ένα γεγονός ηρωισμού, μνήμης και αυταπάρνησης που αποτυπώνεται και στο πρόσωπο του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε΄, πραγματοποιώντας με τη συμμετοχή του εθνομουσικολόγου δρ. Ιωάννη Πλεμμένου, ερευνητή ελληνικής λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, ένα μουσικό μνημόσυνο. Ένα μουσικό μνημονάρι σεβασμού και αγάπης στην πνοή που έδωσε ο τότε πρώτος της Ρωμιοσύνης, συνδράμοντας στην επανάσταση του υπόδουλου γένους μας.

Συνοδεία ισοκρατημάτων πραγματοποιήθηκε η ηχογράφηση από τον κ. Νικόλαο Διονυσόπουλο, μέσα στον Ιερό Ναό Αγίου Χαραλάμπους Δημητσάνας, τόπο καταγωγής του Πατριάρχου Γρηγορίου.

Με την κατάνυξη και το δέος, τη γαλήνη και την ησυχία που προσφέρει ο ναός, ο φυσικός χώρος ανάπτυξης των καρπών της ψαλτικής τέχνης, ο Κωνσταντίνος Αγγελίδης καταθέτει την πολυετή ερμηνευτική του εμπειρία, με έναν τρόπο που καταδεικνύει μία βιωματική ψαλμώδηση, η οποία μας μεταφέρει χωροχρονικά σε μία νοητή συνάντηση με τον μαρτυρικό Πατριάρχη Γρηγόριο και τα όσα διαδραματίστηκαν ανήμερα του Πάσχα, 10 Απριλίου του 1821, στην κεντρική πύλη του Πατριαρχείου μας.

Η επιλογή των μελών αναδεικνύει τον πλούτο των διαστημάτων της βυζαντινής οκταήχου, μιας και ακούγονται μέλη σε: πρώτο, τέταρτο (λέγετο) μαλακού χρώματος, πλάγιο του πρώτου, πλάγιο του δευτέρου, Βαρύ μαλακού διατόνου ήχο και αν λάβουμε υπόψιν μας και τις διαστηματικές σχέσεις που παρουσιάζονται στα δύο Εγκώμια, με τα οποία ολοκληρώνονται τα περιεχόμενα του ηχογραφήματος, έχουμε και το άκουσμα του πλαγίου τετάρτου ήχου.

Παράλληλα, με την ηχολογία που στολίζει τον ψηφιακό δίσκο, ο ακροατής έχει στη διάθεσή του μία πλούσια συλλογή ειδών και γενών της ψαλτικής μας μελοποιίας, η οποία εμπλουτίζει τους μουσικούς χωροχρόνους των μελών που αποθησαυρίζονται στο παρόν πόνημα. Προσόμοια σε αργό και σύντομο Ειρμολογικό μέλος, (από τα έτερα προσόμοια σε ήχο τέταρτο-λέγετο και συγκεκριμένα σε αυτό που τονίστηκε σε αργό ειρμολογικό μέλος, παρουσιάζεται η προφορική παράδοση της αγιορείτικης μελωδικής ταυτότητας των Κολλυβάδων της Σκιάθου), τα δύο απολυτίκια τονισμένα σε α΄και δ΄ ήχο, η α΄, η γ΄ και η θ΄ωδή από τον κανόνα της εορτής του αγίου, έρχονται να μας παρουσιάσουν το Ειρμολογικό γένος. Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα μελωδικορυθμικά χαρακτηριστικά του Στιχηραρικού γένους, όπως διαφυλάσσονται στα δοξαστικά του εσπερινού και του όρθρου. Ιδιαιτέρως σημαντική και η παρουσία της αριστοτεχνικής μελοποιητικής ταυτότητας του οκτάηχου και δίχορου μαθήματος «Δημητσάνης τον γόνον», η οποία για πρώτη φορά ερμηνεύεται. Η παρουσίαση των ειδών και γενών της μελοποιίας ολοκληρώνεται με την παρουσία του Παπαδικού γένους, μέσα από τη μελοποιητική ταυτότητα του Δανιήλ πρωτοψάλτου, με το κοινωνικό του «Εις μνημόσυνον αιώνιον».  Το όλο ηχογράφημα ολοκληρώνεται με τα δύο Εγκώμια για τον άγιο Γρηγόριο, δύο σημαντικές μουσικές αποκαλύψεις, για τις οποίες γίνεται λόγος πιο κάτω.

Η παρούσα εκδοτική πρόταση  αποτελεί τρανή απόδειξη για το γεγονός ότι η ψαλτική μας τέχνη ζει και αναπνέει στο σήμερα μιας και νέες εμπνευσμένες μελοποιητικές προτάσεις του ιατρού και μουσικού Κωνσταντίνου Τρύφωνος (γενν. 1984), βασισμένες στο υλικό που ευλαβικά διαφυλάσσει η χειρόγραφη παράδοση της ψαλτικής μας, παρουσιάζονται και υποδειγματικά ερμηνεύονται από τον δάσκαλό του, διαφυλάσσοντας με τον τρόπο αυτό τη συνέχεια της ιστορίας της ψαλτικής μας πατριδογνωσίας. Γνώστης θέσεων και επεξεργασίας του μουσικού υλικού, κατορθώνει να καθηλώσει χωρίς βερμπαλιστικά μουσικά τερτίπια εντυπωσιασμού τον ακροατή, μεταφέροντάς τον σε ηχοτοπία όπου διακρίνονται για τις λειτουργικές συνδέσεις θέσεων και φράσεων της οκταήχου, αναδεικνύοντας το μελοποιητικό του τάλαντο και την εις βάθος θεωρητική του κατάρτιση. Τρεις μελοποιητικές του καταθέσεις φιλοξενούνται στον ψηφιακό δίσκο. Το δοξαστικό του εσπερινού σε ήχο πλάγιο του δευτέρου, το δοξαστικό των αίνων σε ήχο πλάγιο του πρώτου και το απολυτίκιο του αγίου Γρηγορίου σε οκτάηχη και δίχορη μελοποίηση, ποίημα του Υμνογράφου της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Γερασίμου του Μικραγιαννανίτου, όπως και όλα τα μέλη που ακούγονται. Οι τρεις μελοποιητικές καταθέσεις του Κωνσταντίνου Τρύφωνος, μαθητή, όπως προαναφέραμε, του χοράρχη του Βυζαντινού Χορού «Τρόπος» και μέλος του χορού, αναδεικνύει το συγκεκριμένο χορό φυτώριο ψαλτικής ερμηνείας, μελοποιίας και έρευνας, γεγονός άξιο προς μίμηση, εάν θέλουμε το φως της ψαλτικής μας τέχνης να παραμείνει άσβεστο.

Στον παρόντα ψηφιακό δίσκο μετέχουν μελοποιητικά τρεις πρωτοψάλτες του πατριαρχικού αναλογίου. Ο Δανιήλ με το κοινωνικό του τονισμένο σε ήχο βαρύ του μαλακού διατόνου, ο Ιάκωβος και ο Γρηγόριος με τα Εγκώμιά τους. Μία σοφή επιλογή μελοποιών, μιας και το τιμώμενο πρόσωπο είναι μέλος του πατριαρχικού πνευματικού ανθόκηπου. Δεν θα υπήρχε καλύτερος τρόπος ψαλτικά να τιμηθεί ο άγιος, από αυτόν που ο επιλογέας των μελών σοφά έπραξε, προσφέροντάς μας μέλη από πρωτοψάλτες του ίδιου κήπου, από την ίδια χρονική περίοδο, με τις ίδιες αισθητικές προσλαμβάνουσες.

Ένας άλλος λόγος που τονίζει τη μεγάλη σημασία που έχει το το παρόν ηχογράφημα για τον σύγχρονο ερευνητή αλλά και για τον λάτρη της ψαλτικής τέχνης, είναι ότι στα ηχογραφημένα μέλη του περιλαμβάνονται δύο Εγκώμια για τον άγιο. Η παρουσία τους αποτελεί καρπό έρευνας του δρ. Ιωάννου Πλεμμένου και  τα οποία ο ίδιος μας τα χαρίζει με τη δεξιοτεχνική του ερμηνεία. Το επιτυχές φραζάρισμα των μουσικών φράσεων, οι άψογες διαστηματικές του τοποθετήσεις, η χρονική αγωγή που πρότεινε στην ερμηνεία του καθώς και η υποδειγματική εκφορά του ποιητικού κειμένου, είναι τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν την εξαιρετική ερμηνευτική του προσέγγιση.

 

Το πρώτο Εγκώμιο «Μεταξύ φρικτών κυμάτων» είναι έργο του Ιακώβου πρωτοψάλτου και χαιρετίζει την πρώτη ανάρρηση του αγίου Γρηγορίου στον πατριαρχικό θρόνο, πρωτομαγιά του 1797. Στο παρόν μελοποίημα ο Ιάκωβος, πέρα από συνθέτης, φέρεται να είναι και ο στιχουργός, γεγονός που καταδεικνύει, αν αναλογιστούμε το λόγιο του ποιητικού του λόγου, το υψηλό μορφωτικό του επίπεδο και όχι μόνο. Μας τονίζει τις δύο μελοποιητικές του διαφορετικές ταυτότητες. Του εκκλησιαστικού μελοποιού και του συνθέτη Εγκωμίων, ξεκαθαρίζοντάς μας τη διαφορετικότητα της αισθητικής στον τρόπο επεξεργασίας των μουσικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν τις δύο αυτές παραδόσεις. Η μελωδία του Εγκωμίου αναπτύσσεται στο μακάμ ράστ και το δημοφιλές ουσούλ σοφιάν.

Το δεύτερο Εγκώμιο «Άνοδος λαμπρού φωστήρος» είναι σύνθεση του Γρηγορίου πρωτοψάλτου, τονισμένη στο μακάμ ράστ και ουσούλ τσιφτέ ντουγιέκ, σε στίχους του Νικολάου Λογάδη και απευθύνεται στην τρίτη και τελευταία πατριαρχία του Γρηγορίου, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα στις 14 Ιανουαρίου του 1819. Ακολουθώντας ο Γρηγόριος πρωτοψάλτης τα παραγγέλματα του Ιακώβου, μας προσφέρει μία σύνθεση στις μελοποιητικές προδιαγραφές του Ιακώβου. Καθιστώντας μας σαφές ότι ο εκκλησιαστικός μελοποιός πρέπει να γνωρίζει άριστα την αισθητική των μουσικών ειδών. Αυτό είναι που χαρακτηρίζει, και πρέπει να χαρακτηρίζει, τους πρώτους του πατριαρχικού αναλογίου, τους οδοδείκτες της ψαλτικής μας τέχνης και επιστήμης. Τα δύο Εγκώμια ηχογραφήθηκαν από τον κ. Κωνσταντίνο Μανιάτη στην Καλαμάτα.

Θα ήταν παράλειψή μας να μην αναφέρουμε κάτι και για την επιμελή παρουσίαση των συνοδευτικών κειμένων και του σημαντικού εικονογραφικού υλικού, κόπος του κ. Αλεξάνδρου Μποτονάκη, που έχει στη διάθεσή του ο αναγνώστης. Την παρούσα έκδοση συνοδεύουν ο χαιρετισμός του κ. Ευσταθίου Κούλη, Δημάρχου Γορτυνίας, ο πρόλογος του Μητροπολίτου Γόρτυνος και Μεγαλουπόλεως Ιερεμία και το εμπνευσμένο εισαγωγικό σημείωμα του π. Ανανία Κουστένη, εισάγοντας τον αναγνώστη στο κλίμα της περιόδου και στα όσα με ήχο οι ερμηνευτές περιγράφουν.

Η επετειακή αυτή μουσική έκδοση του Βυζαντινού Χορού «Τρόπος» στη σειρά των εκδόσεών του με αριθμό 21, τιμά τη Ρωμιοσύνη και τους αγώνες προσώπων γνωστών και αγνώστων, που έρχονται να μας θυμίσουν ότι η θέληση για ελεύθερο αέρα, η αυταπάρνηση και το θυσιαστικό πνεύμα, πρέπει να είναι η πυξίδα μας στο διάβα αυτού του σύντομου επίγειου ταξιδιού.

Θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές!

Πηγή: https://www.pemptousia.gr

Το ΨΑΛΤΗΡΙ είναι η γονική μήτρα της Νοεράς Προσευχής, το έφορο χώμα που ευδοκιμεί ο σπόρος της Ευχής