Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν. - Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος

Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2018

Ἡ Ἑορτή τῶν Χριστουγέννων κατά τόν Ἁγιογραφικό


Νικόλαος Γεωργαντώνης
θεολόγος – ἱεροψάλτης    

 

Πολλά ἔχουνε γραφτεῖ γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Εἶναι μία Δεσποτική ἑορτή πού μιλᾶ στήν καρδιά ὅλων μας. Ἀλλά ζώντας σέ μία ταχύρυθμη ἐποχή, πού ὁ ὑλισμός μᾶς ἔχει κατακτήσει, γνωρίζουμε τί εἶναι τά Χριστούγεννα καί τί μήνυμα φέρνουν σέ ἐμᾶς; Ὅσο πλησιάζουμε αὐτή τή λαμπρότατη ἑορτή, ἔχουμε σταθεῖ καί σκεφτεῖ, τί εἶναι αὐτό ποῦ ἑορτάζουμε κάθε χρόνο;  Θά προσπαθήσω, μέσω τῆς Ἄγ. Γραφῆς καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, νά ἀποτυπώσω τό θεολογικό νόημα τῶν Χριστουγέννων, ἔτσι ὥστε, νά τά ἑορτάσουμε ὅσο τό δυνατόν μέ ἐπίγνωση, ὅπως λέει καί τό κοντάκιο τῶν Θεοφανείων, «Ἐπεφάνης σήμερον τῇ οἰκουμένῃ, καὶ τὸ φῶς σου Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ᾽ ἡμᾶς, ἐν ἐπιγνώσει ὑμνοῦντας σε. Ἦλθες ἐφάνης τὸ Φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»[1] τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων.

            Μελετώντας τήν Ἁγία Γραφή, βλέπουμε ὅτι δέν ἀσχολήθηκαν καί οἱ τέσσερις Εὐαγγελιστές μέ τό γεγονός τῆς Γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς  εἶναι αὐτός πού δίνει τίς περισσότερες πληροφορίες γιά τό γεγονός τῆς Γεννήσεως τοῦ Θεανθρώπου. Εἶναι ἐπίσης καί τό Εὐαγγέλιο πού θά ἀκούσουμε κατά τήν προηγούμενη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων, δηλαδή στόν Ἑσπερινό μέ τή Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Ἐπίσης, ὑπάρχει καί στόν Εὐαγγελιστή Ματθαῖο , ἀρκετή ἀναφορά, στήν περικοπή πού ἀναγιγνώσκεται  ἀνήμερα τῶν Χριστουγέννων. Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης κάνει μόνο τήν ἑξῆς ἀναφορά, «Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας[2] Ἐνῶ τέλος, ὁ Εὐαγγελιστής Μάρκος δέν κάνει καμιά ἀναφορά σέ αὐτό τό γεγονός. Βλέπουμε γενικά, ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή δέν μᾶς δίνει ἄπειρες πληροφορίες ἀλλά ἀντιθέτως, περιέχει μόνο ὅ,τι χρειαζόμαστε γιά τήν σωτηρία μας. Εἶναι φυσικό νά μήν περιέχονται μέσα ὅλα τα γεγονότα καί θαύματα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀλλά καί τῆς ζωῆς τῆς Παναγίας μας. Ἀλλά τό πραγματικά θαυμαστό εἶναι ὅτι, ἄν καί τό κάθε βιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφτηκε ξεχωριστά καί διαφορετική χρονική στιγμή, ἐν τούτοις,  μεταξύ των τεσσάρων εὐαγγελιστῶν γίνεται ἀντιληπτός ὁ κοινός πυρήνας πού ἀφορᾶ τή σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.         

Ἡ Πατερική γραμματεία εἶναι πλούσια σέ ἑρμηνευτικά κείμενα γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Ξεκινᾶ τόν λόγο τοῦ ὁ Ἄγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, λέγοντας «Μυστήριον ξένον καὶ παράδοξον βλέπω... Ἄγγελοι ᾄδουσιν, ἀρχάγγελοι μέλπουσιν, ὑμνεῖ τὰ Χερουβὶμ, δοξολογεῖ τὰ Σεραφὶμ, πάντες ἑορτάζουσι Θεὸν ἐπὶ γῆς ὁρῶντες, καὶ ἄνθρωπον ἐν οὐρανοῖς· τὸν ἄνω κάτω δι' οἰκονομίαν, καὶ τὸν κάτω ἄνω διὰ φιλανθρωπίαν[3] Περιγράφει δηλαδή, τήν ὑπερφυσική καί ἐξαίσια κατάσταση πού ἐπικρατοῦσε κατά τή γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Συνεχίζει καί εἰσέρχεται στήν θεολογική ἔννοια τῆς γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, λέγοντας, «Καὶ μὴ ζήτει πῶς· ὅπου γὰρ βούλεται Θεὸς, νικᾶται φύσεως τάξις. Ἠβουλήθη γὰρ, ἠδυνήθη, κατῆλθεν, ἔσωσε· σύνδρομα τὰ πάντα τῷ Θεῷ. Σήμερον ὁ ὢν τίκτεται, καὶ ὁ ὢν γίνεται ὅπερ οὐκ ἦν· ὢν γὰρ Θεὸς, γίνεται ἄνθρωπος, οὐκ ἐκστὰς τοῦ εἶναι Θεός. Οὐδὲ γὰρ κατ' ἔκστασιν θεότητος γέγονεν ἄνθρωπος, οὐδὲ πάλιν κατὰ προκοπὴν ἐξ ἀνθρώπου γέγονε Θεός· ἀλλὰ Λόγος ὢν, διὰ τὸ ἀπαθὲς σὰρξ ἐγένετο, ἀμεταβλήτου μενούσης τῆς φύσεως[4] Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά κάνει τόν ἄνθρωπο θεό, «καὶ λαβὼν τὴν ἐμὴν σάρκα, δίδωσί μοι τὸ ἑαυτοῦ Πνεῦμα»![5] Δέν ἀλλοιώθηκαν ὅμως οἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ. Ἔμεναν δηλαδή, ὅπως μᾶς ἀναφέρει ὁ ὅρος τῆς Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, «τέλειον τὸν αὐτὸν ἐν θεότητι καὶ τέλειον τὸν αὐτὸν ἐν ἀνθρωπότητι... ὁμοούσιον τῷ πατρὶ κατὰ τὴν θεότητα, καὶ ὁμοούσιον τὸν αὐτὸν ἡμῖν κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα, κατὰ πάντα ὅμοιον ἡμῖν χωρὶς ἁμαρτίας... ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως γνωριζόμενον...».[6] Ἔλαβε τήν ἀνθρώπινη σάρκα, ὅπως ἐμεῖς χωρίς ἁμαρτία ὅμως. Τί νά πεῖ κάποιος γιά αὐτή τήν μεγάλη εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ; Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἔλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση γιά νά τήν ἐξαγιάσει καί νά ἀποκαταστήσει τήν σχέση μεταξύ του ἀνθρώπου μέ τό Θεό. Λέει ἀκριβῶς γιά αὐτό ὁ Ἄγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «Ἓν ἐκ δύο τῶν ἐναντίων, σαρκὸς καὶ Πνεύματος· ὧν τὸ μὲν ἐθέωσε, τὸ δὲ ἐθεώθη[7] Καί παρομοιάζει τήν γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ τήν δημιουργία τοῦ πρωτοπλάστου Ἀδάμ, λέγοντας «Δευτέραν κοινωνεῖ κοινωνίαν, πολὺ τῆς προτέρας παραδοξοτέραν· τότε μὲν τοῦ κρείττονος μετέδωκε, νῦν δὲ μεταλαμβάνει τοῦ χείρονος.»[8] Δηλαδή, ὅπως τότε ἔπλασε τόν ἄνθρωπο, ἐμᾶς, κάθ´ὁμοίωση τῆς δική Του εἰκόνας, τώρα ἔρχεται νά προσλάβει τήν ἀνθρώπινη φύση γιά νά τήν ἀνυψώσει!!! Ἐπιβεβαιώνει αὐτή τήν σκέψη ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, «ἐν οἷς πρὸ πάντων τῶν ἐπὶ γῆς τὸ ἀνθρώπων γένος ἐλεήσας, καὶ θεωρήσας ὡς οὐχ ἱκανὸν εἴη κατὰ τὸν τῆς ἰδίας γενέσεως λόγον διαμένειν ἀεί, πλέον τι χαριζόμενος αὐτοῖς, οὐχ ἁπλῶς, ὥσπερ πάντα τὰ ἐπὶ γῆς ἄλογα ζῷα, ἔκτισε τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἑαυτοῦ εἰκόνα ἐποίησεν αὐτούς, μεταδοὺς αὐτοῖς καὶ τῆς τοῦ ἰδίου Λόγου δυνάμεως, ἵνα ὥσπερ σκιάς τινας ἔχοντες τοῦ Λόγου καὶ γενόμενοι λογικοὶ διαμένειν ἐν μακαριότητι δυνηθῶσι, ζῶντες τὸν ἀληθινὸν καὶ ὄντως τῶν ἁγίων ἐν παραδείσῳ βίον[9]

            Αὐτό πού εἶναι σημαντικό νά καταλάβουμε εἶναι ἡ ὕψιστη τιμή καί ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Κατέβηκε γιά νά μᾶς ὁδηγήσει ἀπό τό βοῦρκο τῆς ἁμαρτίας στήν Οὐράνια Βασιλεία Του. Εἶναι κάτι πού ἀκόμη καί οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας, περίμεναν, ἔχοντας ἕνα ἄγαλμα στόν Ἄγνωστο Θεό. Ἐάν δέν ἀφουγραστοῦμε αὐτά τά νοήματα πού μᾶς δίνει ἡ Ἄγ. Γραφή καί οἱ Πατέρες, δέν θά βιώσουμε πραγματικά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Πολλοί ἀπό ἐμᾶς μένουμε μόνο στούς ἐόρτιους στολισμούς τῶν δένδρων καί τῶν σπιτιῶν μας. Αὐτό ἀπό μόνο του, εἶναι μία καθαρή ἐπίρροια τῆς Δυτικῆς κουλτούρας. Εἶναι ὁ στολισμός κακός ἀπό μόνο του; Ὄχι! Ἀλλά μεγαλύτερη σημασία ἔχει ἐάν ἔχουμε καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες μας καί ἔχουμε προετοιμαστεῖ γιά νά ὑποδεχτοῦμε τό βρέφος Χριστό στίς καρδιές μας. Ἡ πραγματική ἔννοια τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν ἑορτῶν αὐτός εἶναι. Εἴτε εἶναι ὀνομαστικές ἑορτές, γενέθλια ἤ Δεσποτικές καί Θεομητορικές ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας μας, πρέπει νά ἑορτάζονται Χριστοκεντρικᾶ καί ὄχι Ἀνθρωποκεντρικά. Γι’ αὐτό καί γιά τά γενέθλια (κάτι πού ἦταν παράδοση τῆς Δύσεως μόνο) δέν ἑορτάζονται στήν περίπτωση τῶν Ἁγίων ἐκτός ἀπό τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καί τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Στήν Ἀνατολή, ἑόρταζαν μόνο τήν ὀνομαστική ἑορτή. Οἱ γιορτές μέ τοῦρτες, κεράκια κτλ. εἶναι ξένα πρός τή δική μας, Ρωμαϊκή παράδοση. Αὐτό πρέπει νά κρατᾶμε κατά νοῦ γιά κάθε ἑορτή. Ἐάν τό κάνουμε σκεπτόμενοι Ὀρθόδοξα, γιά ὅλες τίς ἑορτές μᾶς (Γενέθλια, Ὀνομαστικές, Ἐκκλησίας) τότε εἶναι εὐλογημένα.

Ἔτσι, νά ἔχουμε τήν ἴδια σκέψη ὅπως ἐξέφρασαν οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, «Ἀκολουθώντας λοιπὸν τοὺς ἁγίους Πατέρες, ἀπὸ συμφώνου ὅλοι μας διακηρύττουμε τὴν ὁμολογία ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ἕνας καὶ μόνον Υἱός, ὁ ἴδιος τέλειος ὡς πρὸς τὴ θεότητά του, καὶ ὁ ἴδιος τέλειος ὡς πρὸς τὴν ἀνθρωπότητά του...». Ἅς κοιτάξουμε καί φέτος νά προετοιμαστοῦμε κατάλληλα, ἀκολουθώντας τά λόγια του Ἄπ. Παύλου, «Νεκρώσατε οὖν τὰ μέλη ὑμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, καὶ τὴν πλεονεξίαν, ἥτις ἐστὶν εἰδωλολατρία... νυνὶ δὲ ἀπόθεσθε καὶ ὑμεῖς τὰ πάντα, ὀργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αἰσχρολογίαν ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν· μὴ ψεύδεσθε εἰς ἀλλήλους, ἀπεκδυσάμενοι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον σὺν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν νέον τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ᾿ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν... τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός»[10], ὥστε νά ἑορτάσουμε Χριστοκεντρικά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἀλλά καί ὅλου του Δωδεκαημέρου. Μέ νηστεία, προσευχή καί μετοχή στά Ἄχραντα Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔτσι, θά δοῦμε βελτίωση στήν ζωή μας καί θά ἀποκτήσουμε τήν κατά Θεόν εἰρήνη. Καλά καί εὐλογημένα Χριστούγεννα σέ ὅλους!!! Καλό Δωδεκαήμερο!!! Καλή καί εὐλογημένη χρονιά!!!        



[1] Κοντάκιο τῶν Θεοφανείων, Ἦχος Δ’
[2] Κτ. Ἰωάν. Κέφ. ΣΤ’, στ. 9 - 14
[3] Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος - Λόγος εἰς τὸ γενέθλιον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ
[4] ὄπ. πάρ.
[5] ὄπ. πάρ.
[6] Ὅρος Δ’ Οἴκ. Συνόδου
[7]  Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος - Χριστός γεννᾶται (Ἀποσπάσματα ἐκ τῆς Ὁμιλίας ΛΗ’)
[8] ὄπ. πάρ.
[9]  Ἁγίου Ἀθανασίου Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας, Λόγος Περί τῆς Ἐνανθρωπήσεως
[10] Κολ. Κεφ. 3, 5 – 11 (Ἀπόστολος τῆς Κυριακῆς των Ἁγίων Προπατόρων)

Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου 2018

Η Παιδαγωγική του Αγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου



Ο Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος φιλοξενούμενος στη Ραδιοφωνική εκπομπή «Είπε Γέρων», στο ραδιοφωνικό σταθμό «Ο Λόγος» (05/02/2014), συνομιλεί με τον π. Μιχαήλ Ευθυμίου κι αναφέρεται στις παιδαγωγικές νουθεσίες που έδινε στους γονείς ο όσιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης , ως προς τη σχέση του ζεύγους με το παιδί κατά τη διάρκεια τη σύλληψης, της κυοφορίας, της γέννησης και του αναθρέμματός του στα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Πηγή: Rum Orthodox

Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2018

Άγιος Νίκων ο Μετανοείτε (26 Νοεμβρίου)


http://www.immspartis.gr

Ο Όσιος Νίκων γεννήθηκε σε ένα χωριό του Πόντου, κοντά στην Τραπεζούντα στις αρχές του 10ου μ.Χ. αιώνος. Ήταν γόνος επιφανών και ευσεβεστάτων γονέων και από μικρός ήταν αφοσιωμένος στα θεία με όλη του τη ψυχή, ακολουθώντας το παράδειγμα των γονέων του. Σαν παιδί περιφρονούσε τις διασκεδάσεις, τους χορούς και γενικά τις κοσμικές τέρψεις της εποχής του και ζούσε βίο εγκρατή επιθυμώντας να αφιερωθεί στο Θεό. Ο πατέρας του ήταν πολύ πλούσιος γαιοκτήμονας και θα μπορούσε να εξασφαλίσει στο γιο του όλα τα μέσα για μια άνετη ζωή. Πλην όμως ο μικρός Νικήτας – έτσι ήταν το όνομα του Αγίου πριν γίνει μοναχός – θεωρούσε ως μάταια και απατηλά τα αγαθά του παρόντος κόσμου και επιθυμούσε την κατάκτηση της αιωνιότητος και της σωτηρίας, ψάχνοντας για την κατάλληλη ευκαιρία.

Μια ημέρα, λοιπόν, ο πατέρας του τον έστειλε να επισκεφθεί την αγροτική περιουσία του. Η αφθονία των κτημάτων όμως δεν προξένησε καμιά ευχαρίστηση στην ψυχή του, αλλά αντίθετα η αθλιότητα την οποία παρατήρησε στους φτωχούς εργάτες, γέννησε μέσα στην ψυχή του ένα αίσθημα συμπαθείας μεν προς τους φτωχούς καλλιεργητές, και αποστροφής από την άλλη προς τη ζωή, του κόσμου και της ύλης. Έτσι, εγκατέλειψε τα πλούτη, την οικογένειά του, την πατρίδα του, ακολούθησε δύσβατους δρόμους και έφτασε στο μοναστήρι της Χρυσής Πέτρας. Εκεί έλαβε το αγγελικό σχήμα του μοναχού και από Νικήτας ονομάστηκε Νίκωνας. Στη μονή ο Νίκων προόδευε συνεχώς πνευματικά, τόσο με την προσευχή και τη μελέτη, όσο και με την εργασία και την εγκράτεια. Η παραμονή του όμως δεν διάρκεσε πάνω από 12 χρόνια. Οι αναζητήσεις του πατέρα του τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει το μοναστήρι και να διαμείνει για τρία ολόκληρα χρόνια σε τόπους έρημους και άγνωστους.

Στη συνέχεια ο Όσιος Νίκων αναλαμβάνει ιεραποστολική δράση, γίνεται μέγας κήρυκας του ευαγγελίου και συνισταμένη του κηρύγματός του είναι η μετάνοια. Σαν άλλος, λοιπόν, Ιωάννης Πρόδρομος, κήρυττε στα πλήθη και τους ζητούσε να μετανοήσουν. Γι” αυτό ακριβώς έλαβε και την προσωνυμία Νίκων «ο Μετανοείτε».

Ο Νίκων, αφού περιήλθε πολλές χώρες της Ανατολής, έφθασε στη νήσο Κρήτη, όπου παρέμεινε επτά (7) χρόνια και κατόρθωσε να οδηγήσει πολλούς από τους κατοίκους του νησιού στην αληθινή χριστιανική πίστη, ενώ έχτισε ναούς και εγκατέστησε ιερείς. Από την Κρήτη ο Όσιος πήγε στην Επίδαυρο της Αργολίδος και κατόπιν στην Αθήνα, όπου έτυχε καλής υποδοχής. Μετά πήγε στην Εύβοια, όπου έκανε πολλά θαύματα. Κατόπιν μετέβη στη Θήβα και από εκεί στο κύριο μέρος της δράσης του την Πελοπόννησο. Πέρασε από την Κόρινθο, το Άργος, το Ναύπλιο, πήγε στη Σπάρτη όπου έχτισε δύο ναούς και κατόπιν μετέβη στη Μάνη, Καλαμάτα, Κορώνη, Μεθώνη και Μεσσήνη. Μετά κατευθύνθηκε προς την Αρκαδία, όπου κήρυξε για αρκετό καιρό και τελικά εγκαταστάθηκε στην πόλη των Λακώνων, στη Σπάρτη.

Στη Σπάρτη ο Όσιος ανέπτυξε αξιόλογη δράση, ενώ την απήλλαξε και από τη μάστιγα των Ισραηλιτών, που με την άσχημη διαγωγή τους επηρέαζαν τον πληθυσμό και αποτελούσαν εμπόδιο στην ηθικοπλαστική προσπάθεια που έκανε ο Νίκων. Επίσης έκανε και θαύματα. Υπάρχουν πολλές πληροφορίες σχετικά με την ίαση ασθενών που πήγαιναν σ” αυτόν ή που πήγαινε ο ίδιος σ” αυτούς, ενώ τα θαύματα συνεχίζονται και μετά τον θάνατό του, που τοποθετείτε το 998 μ.Χ..


Ο Όσιος Νίκων «ο Μετανοείτε», είναι ο πολιούχος και προστάτης της πόλεως της Σπάρτης και η μνήμη του τιμάται με ιδιαίτερες τιμές από την τοπική μας Εκκλησία, στις 26 Νοεμβρίου.

 

 

Ἀπολυτίκιον  Ὁσίου Νίκωνος

Ἦχος γ”  -  Θείας Πίστεως

Χαίρει ἔχουσα ἡ Λακεδαίμων, θείαν λάρνακα, τῶν σῶν λειψάνων, ἀναβρύουσαν πηγὰς τῶν ἰάσεων, καὶ διασώζουσαν πάντας ἐκ θλίψεων, τοὺς σοὶ προστρέχοντας Πάτερ ἐκ πίστεως. Νίκων Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.

Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2018

Η Ζωή του Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου


Νικόλαος Γεωργαντώνης

θεολόγος – ιεροψάλτης

Οι Άγιοι είναι τα ζωντανά παραδείγματα ανθρώπων που ακολούθησαν τα διδάγματα του Χριστού, των Αγίων Πατέρων και ήταν ενεργοί στα Μυστήρια της Εκκλησίας. Είναι εφικτό για όλους μας να γίνουμε θεοί «κατά χάριν», δηλαδή να φτάσουμε στην Βασιλεία του Θεού.

«Ἡ τοῦ στόματός σου καθάπερ πυρσὸς ἐκλάμψασα χάρις, τὴν οἰκουμένην ἐφώτισεν.»[1]  Αυτή είναι η φράση που δείχνει ποιός ήταν ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. Κορυφαίος ερμηνευτής και Θεολόγος, έδωσε πλούσια παρακαταθήκη και δικαίως ονομάστηκε και «Χρυσόστομος» . Μίλησε πάνω σε πολλά θέματα που αφορούσαν στην πνευματική καλλιέργεια των πιστών καθώς και στα προβλήματα της εποχής του.

Ο Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε στην Αντιόχεια το 354 μ.Χ.[2] Το 368 μ.Χ. βαπτίστηκε.

            Ο πατέρας του ήταν ο Ιωάννης Σεκούνδος[3], οποίος ήταν στρατηγός του Ρωμαικού στρατού που έδρευε στην Αντιόχεια. Η μητέρα του ήταν η Ανθούσα, η οποία είχε βαθειά χριστιανική πίστη και αγωγή, κάτι που μαρτυρείται και από τον Λιβάνιο που είπε «Οίαι παρά χριστιανοίς γυναίκες εισι!»[4] Σε μικρή ηλικία έχασε τον πατέρα του ο Ιωάννης και τον μεγάλωσε η μητέρα του.

            Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε από τη μητέρα του και μετά παρακολούθησε ανώτερες σπουδές κοντά στον σπουδαίο ρήτορα Λιβάνιο και τον φιλόσοφο Ανδραγάθιο μέχρι τα δεκαοκτώ του χρόνια. Μέσα από αυτές τις σπουδές, έγινε βαθύς γνώστης της ελληνιστικής παιδείας, μαθητεύοντας κοντά στους καλύτερους ρήτορες της εποχής του. Οι σπουδές που έκανε, τον προόριζαν για το επάγγελμα του δικηγόρου αλλά ο Ιωάννης είχε διαφορετική κλίση.

            Μετά από τις σπουδές του, πήγε στο «Ασκητήριο», το οποίο είχε ιδρυθεί από τον Διόδωρο Ταρσού (+392) και τον Καρτέριο και λειτουργούσε ως σχολή, μοναστηριακού τύπου όπου διδασκόταν η ερμηνεία των Γραφών και η θεολογία της Εκκλησίας.[5] Εδώ σπούδασε ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος με εντυπωσιακή επίδοση στις σπουδές του. Μεταξύ των διαφόρων συμμαθητών που είχε ήταν και ο Θεόδωρος, μετέπειτα επίσκοπος Μομψουεστίας (+428).[6] Ο ιερός Χρυσόστομος όμως δεν ικανοποιήθηκε με την ερμηνευτική μέθοδο του Διόδωρου Ταρσού και έφυγε από τη σχολή αυτή.

            Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος χειροθετήθηκε αναγνώστης κατά το 372 μ.Χ.[7]  Τότε ξεκίνησε το διδακτικό και ερμηνευτικό του έργο επειδή εκείνη την εποχή, ο Αναγνώστης είχε ως διακόνημα όχι μόνο να διαβάζει την Αγία Γραφή αλλά και να την ερμηνεύει και να την εξηγεί στον λαό. Παράδειγμα για το αξίωμα του Αναγνώστου μας δίνει ο ίδιος ο Χρυσόστομος «και ανελθών ο αναγνώστης λέγει πρώτον το βιβλίον τίνος εστί, του δείνος τυχόν προφήτου, ή αποστόλου, ή ευαγγελιστού, και τότε λέγει ά λέγει, ώστε ευσημότερα υμίν είναι, και μη μόνον τα εκγείμενα ειδέναι, αλλά την αιτίαν των γεγραμμένων, και τις ταύτα είρηκεν.»[8] Τον ίδιο χρόνο, μετά από την κοίμηση της μητέρας του Ανθούσας, εγκατέλειψε την Αντιόχεια και πήγε να μονάσει στην ορεινή περιοχή, Σιλπίου κοντά σε κάποιον ασκητή.[9] Ήθελε και νωρίτερα να μονάσει, αλλά δεν το έκανε λόγω της μητέρας του, που δεν ήθελε να φύγει ο Ιωάννης από κοντά της πριν από την κοίμηση της. Εδώ μόνασε για τέσσερα χρόνια και μετά από αυστηρή άσκηση, ζήτησε να πάει να ασκητέψει με περισσότερη αυστηρότητα. Αφού πήρε ευλογία, πήγε σε ένα μικρό σπήλαιο κοντά στο όρος Σίλπιος. Εδώ ασκήτεψε με ολοήμερη προσευχή και μελέτη της Αγίας Γραφής για δύο χρόνια έως ότου αρρώστησε από το κρύο και κατά το έτος 378 – 379 μ.Χ. αναγκάστηκε να γυρίσει στην Αντιόχεια.[10]

            Το 381 μ.Χ. χειροτονήθηκε διάκονος από τον επίσκοπο Αντιοχείας Μελέτιο και μετά από πέντε χρόνια, το 386 μ.Χ., χειροτονήθηκε πρεσβύτερος από τον διάδοχο του Μελετίου, Φλαβιανό.[11] Μέσα σε αυτή τη περίοδο, ο ιερός Χρυσόστομος ανέπτυξε τη δράση του σε ερμηνευτικά και θεολογικά θέματα. Κήρυξε αρκετά και κατά των διαφόρων αιρέσεων που είχαν παραμείνει και ειδικότερα κατά των Ανομοίων που ακόμη υπήρχαν στην Αντιόχεια αυτή την εποχή. Η φήμη του εξαπλώθηκε και έφθασε σε τέτοιο βαθμό, ώστε να θεωρείται ήδη από τον λαό ως Χρυσόστομος. Όλα τα βλέμματα στράφηκαν, αυτή την εποχή, στον Αγ. Ιωάννη τον Χρυσόστομο, επειδή ήδη είχαν φύγει από το εκκλησιαστικό προσκήνιο ο Μέγας Βασίλειος (+379) και ο Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος (+390).[12]

            Το 397 μ.Χ., κοιμήθηκε ο Νεκτάριος, αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως. Ο Παλλάδιος αναφέρει για την θλιβερή κατάσταση του αρχιεπισκοπικού θρόνου μετά την κοίμηση του Νεκταρίου, «Εντεύθεν συντρέχουσιν τινες των μη ζητουμένων, μνηστεύοντες την προεδρίαν, άνδρες τινές ουκ άνδρες, πρεσβύτεροι μεν την αξίαν, ανάξιοι δε της ιερωσύνης, οι μεν πραιτωριοκτυπούντες, οι δε δωροδοκούντες, άλλοι δε και τους δήμους γονυπετούντες.»[13]  Ο λαός της Κωνσταντινούπολης ζητούσε άνθρωπο φωτισμένο, ζητούσε, όπως αναφέρει ο Παλλάδιος «επιζητών τον επιστήμονα της ιερωσύνης.»[14] Το 398 μ.Χ., μετά από εισήγηση του Ευτροπίου στον αυτοκράτορα Αρκάδιο και υπερψήφιση κλήρου και λαού, εξελέγη αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και χειροτονήθηκε από τον Θεόφιλο Αλεξανδρείας.[15] Δεν πήγε όμως αμέσως στην Κωνσταντινούπολη ο Χρυσόστομος γιατί αυτό θα δημιουργούσε προβλήματα στην Αντιόχεια. Έτσι παρακάλεσε τον κόμη της Αντιόχειας, τον Ευτρόπιο, ο οποίος και έφερε τον Ιωάννη έξω από τη πόλη, στην περιοχή Ρωμανησία όπου και τον παρέλαβαν απεσταλμένοι του αυτοκράτορα.[16] Ο Θεόφιλος Αλεξανδρείας δεν ήθελε να βάλει τον Ιωάννη Χρυσόστομο ως αρχιεπίσκοπο, αλλά υποχώρησε, χάρη στην τόσο μεγάλη υποστήριξη που είχε ο Χρυσόστομος.

            Τα πρώτα θέματα με τα οποία ασχολήθηκε ο Ιωάννης Χρυσόστομος ήταν με την πνευματική οικοδομή του λαού και την ειρήνη μεταξύ των Εκκλησιών. Για το πρώτο θέμα, ξεκίνησε να κάνει κηρύγματα με διδακτικό χαρακτήρα που κατηχούσαν τον κόσμο στα θέματα της πίστεως. Ο ίδιος ζούσε με ασκητικό τρόπο και με αυτό τον τρόπο θέλησε να συνετίσει τους κληρικούς και μοναχούς που σκανδάλιζαν με τον τρόπο ζωής τους το λαό. Ο Χρυσόστομος πούλησε ότι πολυτελή πράγματα είχε στην αρχιεπισκοπή και τα έδωσε στα φιλανθρωπικά ιδρύματα που είχε η πόλη.[17] Άλλαξε το κλίμα στην Κωνσταντινούπολη, με την προσθήκη περισσοτέρων ακολουθιών που γινόταν με τάξη και ο κόσμος ενθουσιάστηκε γιατί αυτό είχε ατονήσει με τον προηγούμενο αρχιεπίσκοπο Νεκτάριο.[18] Δεν έμεινε μόνο στο λειτουργικό βίο ο Χρυσόστομος, αλλά προχώρησε και στην δημιουργία νέων φιλανθρωπικών ιδρυμάτων και έντεινε το ενδιαφέρον του για τους φτωχούς και ανήμπορους.

            Ο νέος τρόπος ζωής που έφερε στην Κωνσταντινούπολη ο Ιωάννης Χρυσόστομος ευχαρίστησε πολλούς κληρικούς και λαϊκούς αλλά δημιούργησε και πολλές αντιδράσεις από κληρικούς κυρίως. Ο Χρυσόστομος, όπως ειπώθηκε και νωρίτερα, ζήτησε από τους κληρικούς να είναι πιο σεμνοί και λιτή στην ζωή τους και να είναι παραδειγματικοί στον λαό. Αυτό έλαβε έκταση όταν κήρυξε εναντίων των πλουσίων που ζούσαν εις βάρος του λαού.

            Ο Ιωάννης Χρυσόστομος έδειξε στον λαό του Θεού, το πραγματικό χαρακτήρα ενός Χριστιανού με τα λόγια του αλλά πολύ περισσότερο και με τα έργα του. Έτσι, έφτασε στο τέλος της ζωής του, στην εξορία, κοντά στα Κόμανα, όπου μετά από το βασανιστικό μαρτύριο της διαδρομής προς την εξορία στην Πιτυούντα στον Καύκασο, είπε τη χαρακτηριστική δοξολογική προσευχή «Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν», πρόσθεσε το «Αμήν» και παρέδωσε το πνεύμα του.[19]

Η προσφορά και το παράδειγμα αυτού του αγίου είναι τεράστια! Αυτό που βλέπουμε από τη ζωή του Αγίου, είναι η γνήσια εφαρμογή του Ευαγγελίου! Το πρόβλημα μας σήμερα δεν είναι τόσο οικονομικό αλλά πολύ περισσότερο πνευματικό! Είναι αναγκαίο να ακολουθούμε το παράδειγμα του Αγίου, όλη μας, μαζί κλήρος και λαός, για να διορθώσουμε την κατάσταση της κοινωνίας που επικρατεί. Αυτό που μπορούμε να πάρουμε από τη ζωή του είναι η ακράδαντη πίστη που είχε και η αφοσίωση στο αξίωμα της ιερωσύνης που έλαβε. Ας τον τιμήσουμε με την μίμηση αυτής της πίστεως και βιώσεως που είχε ο Άγιος για να καθαριστούμε και να έρθουμε πιο κοντά στη φώτιση και εν τέλει, στην θέωση! Την ευχή του Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου να έχουμε!!!



[1] Απόσπασμα από το Απολυτίκιο, ΙΓ’ Νοεμβρίου, Ήχος πλ. Δ’
[2]Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 22
[3] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 24
[4] Ιω. Χρυσοστόμου, Εις Νεωτέραν Χηρεύσασαν, PG 48, 601
[5] Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία, Τόμος Β’, σελ. 557
[6] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 24
[7] Κων. Β. Σκουτέρη, Ιστορία Δογμάτων Β’, σελ. 619
[8] Ιω. Χρυσοστόμου, Εις την Προς Εβρ. Επιστολήν, Ομιλία Η’, PG 63, 75
[9] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 25
[10] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 26
[11] Κων. Β. Σκουτέρη, Ιστορία Δογμάτων Β’, σελ. 619
[12] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 30
[13] Ιω. Χρυσοστόμου, Διάλογος Ιστορικός Παλλαδίου, Διάλογος Ε’, PG 47, 19
[14] Ιω. Χρυσοστόμου, Διάλογος Ιστορικός Παλλαδίου, Διάλογος Ε’, PG 47, 19
[15] Κων. Β. Σκουτέρη, Ιστορία Δογμάτων Β’, σελ. 620
[16] Ιω. Χρυσοστόμου, Διάλογος Ιστορικός Παλλαδίου, Διάλογος Ε’, PG 47, 19
[17] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 32
[18] Στ. Παπαδόπουλος, Αγ. Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Τόμος Α’, σελ. 32
[19] Ιω. Χρυσοστόμου, Διάλογος Ιστορικός Παλλαδίου, Διάλογος ΙΑ’, PG 47, 38

Παρασκευή 19 Οκτωβρίου 2018

Αγ. Ιωάννης ο Μονεμβασιώτης (21 Οκτωβρίου)


Νικόλαος Γεωργαντώνης

θεολόγος - ιεροψάλτης

 

Στις 21 Οκτωβρίου, κάθε χρόνο εορτάζουμε την μνήμη του νέου μάρτυρα, Αγ. Ιωάννου του Μονεμβασιώτου. Ο Άγιος αυτός ίσως είναι άγνωστό σε πολλούς, αλλά δείχνει ένα μεγάλο παράδειγμα Ορθόδοξου βιώματος, ειδικά στις νεότερες γενεές. Είναι ωραίο να εντρυφούμε στην μελέτη των βίων των πάμπολλων αγίων της Εκκλησίας μας γιατί αυτό μας δίνει δύναμη και κουράγιο να ξεπεράσουμε ότι δυσκολίες που περνάμε, φτάνοντας, συν Θεώ, στο ποθούμενο που είναι η κατά χάριν θέωση μας!

            Ο Αγ. Ιωάννης γεννήθηκε στο χωριό Γούβες της Λακωνίας που υπαγόταν στην Μητρόπολη Μονεμβασίας. Ο πατέρας του ήταν ιερέας με καταγωγή από το Γεράκι και η μητέρα του είχε καταγωγή από τις Γούβες. Ήταν ευσεβείς άνθρωποι που νουθέτησαν τον γιό τους με το ίδιο πνεύμα. Μεγάλωσε μαθαίνοντας την πίστη του από τους γονείς του. Κατά την περίοδο του 1770 όπου έγινε μια αποτυγχημένη προσπάθεια απελευθερωσης των Ελλήνων, η Τούρκοι στράφηκαν με μαίνος να καταστείλλουν αλλά και να εκδικηθούν τους Έλληνες. Έτσι, φτάσανε στο χωριό του Αγ. Ιωάννη. Εδώ οι Τουρκοαλβανοί σκότωσαν τον πατέρα του Αγ. Ιωάννου έξω από την Εκκλησία του Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου (βρίσκεται ακόμη και σήμερα αυτός ο ναός στις Γούβες). Μετά, πήραν αιχμάλωτους τον μικρό Ιωάννη και την μητέρα του και τους πούλησαν στην σκλαβιά στην Λάρισα.

Εκεί δούλεψαν στον Τούρκο αφέντη τους και αυτός είδε τι καλό και ηθικό παιδί που ήταν ο μικρός Ιωάννης. Έτσι σκέφτηκε να τον κάνει Τούρκο, Μουσουλμάνο δηλαδή για να τον έχει με το μέρος του. Προσπάθησε με γλυκόλογα και υποσχέσεις να τον καταφέρει αλλά ανένδοτος ο Αγ. Ιωάννης, με τίποτα δεν δεχόταν να αρνηθεί τον Ιησού Χριστό. Μετά άλλαξε ο αφέντης και ξεκίνησε με τις απειλές και φοβέρες. Πάλι τίποτα! Προχώρησε σε βασανισμούς για να τον καταφέρει, για αρκετό διάστημα. Ένα από τα βάσανα που αξίζει να μελετήσουμε είναι το εξής: η περίοδος που τον βασάνιζαν ήταν αρχές Δεκαπενταυγούστου όπου ως γνωστόν είναι η νηστεία της Παναγίας. Ο άγιος, παρόλον τα βασαναστήρια, νήστευε κανονικά. Το είδε αυτό ο αφέντης και κοίταξε να τον ρίξει με το να φάει αρτήσιμα φαγητά. Τον κρέμασε ανάποδα, τον άφησε μερικές μέρες νηστικό και έβαλε ψητό κρέας από κάτω από το κεφάλι του στο πάτωμα για να το μυρίσει και να χαλάσει την νηστεία του. Πάλι τίποτα! Τον παρακάλεσε η μάνα του να φάει για να σταματήσουν τα βασανιστήρια αλλά ούτε στα παρακάλια της μάνας αρνήθηκε να αρτηθεί. Είπε χαρακτηριστικά, «Εγώ είμαι γιός παπά, δεν μπορώ να φάω και να αρνηθώ τον Χριστό!». Έτσι, μαρτύρησε ο Άγιος για τον Χριστό χωρίς να σκεφτεί τίποτα. Τον μαχαίρωσαν στην καρδιά και έτσι πέθανε. Πριν μαρτυρήσει, ζήτησε από την μητέρα του, όταν πεθάνει, να πάρει τα λείψανα του και να τα πάει στην ιδιαίτερη πατρίδα του, στις Γούβες. Έτσι και έκανε η μάνα του. Μετά από μερικά χρόνια, έβγαλε τα λείψανα του αγίου και τα πήγε από την Λάρισα στις Γούβες. Φτάνοντας λίγο έξω από το χωριό, στάθηκε σε μια πέτρα να ξεκουραστεί και άφησε λίγο εκεί τα λείψανα. Στο σημείο αυτό, ευωδίασε ο τόπος. Θείο σημείο της αγιότητος του αγίου.

Βλέπουμε ότι ο Άγιος Ιωάννης, μόλις 15 χρονών, δεν σκέφτηκε τίποτα, ούτε τη ζωή του, ούτε πλούτη, ούτε δόξες. Τον ενδιέφερε μόνο να είναι με τον Χριστό. Έτσι πρέπει και εμείς να σκεφτόμαστε. Να ενδιαφερόμαστε να είμαστε σωστοί με τον Θεό και όχι με τον κόσμο. Ας παλέψουμε να μοιάσουμε αλλά και οι νεώτερες γενεές στον Αγ. Ιωάννη τον Μονεμβασιώτη! Εύχομαι η χάρη του Αγίου να μας σκεπάζει όλους!