ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΩΝ Ο ΜΕΤΑΝΟΕΙΤΕ: Ο ΦΛΟΓΕΡΟΣ ΚΗΡΥΚΑΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

        Ο ορθόδοξος μοναχισμός είναι συχνά συνδεδεμένος και με την ιεραποστολή της Εκκλησίας μας. Φλογεροί μοναχοί διέδωσαν τη σώζουσα χριστιανική διδασκαλία σε φυλές και λαούς, που δεν είχαν ακούσει το σωτήριο λόγο του Ευαγγελίου. Ένας τέτοιος φλογερός μοναχός ιεραπόστολος υπήρξε και ο άγιος Νίκων ο επονομαζόμενος «Μετανοείτε», από την προτροπή του για μετάνοια. 

       Γεννήθηκε περί το 920 στην αρχαία Παφλαγονία του Πόντου, κοντά στην Τραπεζούντα, από επιφανείς, πλούσιους και ευσεβείς γονείς, τον οποίο ανάθρεψαν με παιδεία και νουθεσία Κυρίου. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Νικήτας. Ενέβαλαν δε στην τρυφερή παιδική του ψυχή την πίστη στο Χριστό και την αφοσίωση στην Εκκλησία. Ως παιδί έδειχνε πρωτοφανή ωριμότητα και σοβαρότητα, αποφεύγοντας τις διασκεδάσεις, τις τέρψεις και ζούσε με εγκράτεια και σωφροσύνη. Είχε πάρει ενωρίς δε την απόφαση να αφιερωθεί στο Θεό και την υπηρεσία της Εκκλησίας.

        Οι πλούσιοι γονείς του τον προόριζαν να ζήσει μια άνετη ζωή. Όμως εκείνος αδιαφορούσε για τις υλικές απολαύσεις και επιθυμούσε την πνευματική τρυφή και ποθούσε την αιωνιότητα. Προσπαθούσε δε να βρει την κατάλληλη ευκαιρία να κοινοποιήσει στους γονείς του τα μελλοντικά του σχέδια.

        Η ευκαιρία του δόθηκε κάποια μέρα στα πατρικά του κτήματα, όταν αντίκρισε τους φτωχούς καλλιεργητές, των οποίων η αθλιότητα γέμισε την ψυχή του με συμπάθεια προς αυτούς και όλους τους φτωχούς του κόσμου. Αφού έκλαψε πικρά για την ανθρώπινη κακοδαιμονία και ματαιότητα, πήρε τη μεγάλη απόφαση να εγκαταλείψει τα εγκόσμια και να ασπασθεί τον μονήρη βίο. Εγκατέλειψε τα πλούτη, την οικογένειά του και την πατρίδα του και έφυγε μακριά, φτάνοντας στη Μονή της Χρυσής Πέτρας, όπου εκάρη μοναχός, λαμβάνοντας το μοναχικό όνομα Νίκων.

        Ο νεαρός μοναχός έδειξε ασυνήθιστη πνευματική πρόοδο, προσευχόμενος, αγρυπνώντας, μελετώντας και εργαζόμενος. Έμεινε εκεί δώδεκα χρόνια, αποκτώντας αρετές και πνευματική πρόοδο. Όμως ο πατέρας του, ο οποίος τον αναζητούσε, τον εντόπισε και έστειλε ανθρώπους να τον επιστρέψουν στο πατρικό του σπίτι. Τότε αυτός, όταν πληροφορήθηκε το γεγονός, έφυγε για άγνωστη κατεύθυνση, κρύφτηκε σε τόπους έρημους και άγνωστους για τρία χρόνια.

        Κατόπιν αποφάσισε να αναλάβει ιεραποστολική δράση. Να γίνει κήρυκας του σωτηρίου μηνύματος του Ευαγγελίου και της μετάνοιας. Διάβαινε πόλεις και χωριά κηρύττοντας, ως νέος Πρόδρομος, τη μετάνοια και γι’ αυτό έλαβε την προσωνυμία «ο Μετανοείτε»! Περιόδευσε πολλές περιοχές του Πόντου, της Μ. Ασίας και της Ανατολής σώζοντας πολλούς με το κήρυγμά του.  

       Το 961, με την προτροπή και την αρωγή του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ο οποίος είχε πληροφορηθεί για τη δράση του, αποφάσισε να πλεύσει στην Κρήτη, η οποία υπέφερε τα πάνδεινα από την κατοχή των Αράβων μουσουλμάνων. Να σώσει τους πληθυσμούς από τον βίαιο εξισλαμισμό. Ο Νίκων εγκαταστάθηκε στην πόλη Γόρτυνα και από εκεί οργάνωνε την ιεραποστολή του δράση σε όλο το νησί. Κήρυττε την πίστη στον αληθινό Θεό, προέτρεπε για μετάνοια, έκτιζε ναούς και στήριζε τους υπόδουλους Χριστιανούς. Σε σύντομο χρονικό διάστημα κατόρθωσε να επαναφέρει στην χριστιανική πίστη, όσους είχαν εξισλαμισθεί. Είχε αποκτήσει την εκτίμηση των Κρητικών και έμεινε στην ιστορία η συμβολή του στην διάσωση της σώζουσας ορθόδοξης πίστης τους και της ελληνικότητάς τους.

       Αφού στερέωσε την πίστη και κήρυξε τη μετάνοια στην Κρήτη, μένοντας επτά χρόνια, αποφάσισε να μεταβεί στην Πελοπόννησο, όπου τα πράγματα ήταν και εκεί δύσκολα και οι κάτοικοι βρισκόταν σε πνευματική κατάπτωση. Έτσι το 968

αποβιβάστηκε στην ανατολική Πελοπόννησο και έφτασε στην Επίδαυρο, όπου άρχισε το πύρινο κήρυγμά του για μετάνοια. Μετά πήγε στην Αίγινα, στην Σαλαμίνα, στην Αττική, στην Εύβοια, στη Θήβα, στην Κόρινθο, στο Άργος και στο Ναύπλιο. Το κήρυγμά του γινόταν ενθουσιωδώς δεκτό και άναβε φωτιές ενθουσιασμού. Μάλιστα συχνά έκανε θαύματα, ως απόδειξη, ότι ήταν θεόσταλτος.

       Στη συνέχεια προχώρησε στη νότια Πελοπόννησο, στη Σπάρτη, στη Μεσσηνία και στη Μάνη. Εκεί τα πράγματα ήταν δύσκολα, διότι είχαν καταφύγει, την εποχή εκείνη, διάφορες σλαβικές φυλές, όπως οι Μίληγγες και οι Εζερίτες, οι οποίες αποζούσαν από τη ληστεία και λάτρευαν τα είδωλα. Είχαν αναμιχτεί επίσης με κάποιους ντόπιους παγανιστές – θλιβερά απομεινάρια του ειδωλολατρικού παρελθόντος, οι οποία αντιστέκονταν και έμειναν πεισματικά στην ειδωλολατρία. Τόσο οι ειδωλολάτρες Σλάβοι, όσο και οι ντόπιοι παγανιστές, δημιουργούσαν μια αφόρητη κατάσταση για τους Χριστιανούς της ευρύτερης περιοχής. Ο όσιος Νίκων εργάστηκε δραστήρια και με το φλογερό του κήρυγμα, για την αληθινή και σώζουσα πίστη στον αληθινό Θεό και την αγία χριστιανική ζωή, κατόρθωσε να πείσει τους αγροίκους και ορεσίβιους παγανιστές να απορρίψουν την πλάνη και να αλλάξουν ζωή.

       Ο άγιος μοναχός ιεραπόστολος αγάπησε το λαό και τον τόπο αυτό και αποφάσισε να εγκατασταθεί μόνιμα στη Σπάρτη, η οποία την εποχή εκείνη ονομαζόταν Λακεδαίμονα. Έχτισε μεγάλο ναό, ανάμεσα στα έτη 970 – 992, τον οποίο αφιέρωσε στον Σωτήρα Χριστό και τον εγκαινίασε ο επίσκοπος Λακεδαίμονος Θεόπεμπος. Αργότερα ο ναός αυτός μετατράπηκε σε μοναστήρι, όπου εγκαταστάθηκε ο άγιος Νίκων και εκεί δίδασκε και κήρυττε τη μετάνοια ως το τέλος της ζωής του, επιτελώντας πολλά θαύματα. Κοιμήθηκε ειρηνικά στις 26 Νοεμβρίου 998. Την ημέρα αυτή τιμάται και η μνήμη του, με επίκεντρο τη Σπάρτη, της οποία είναι ο πολιούχος και προστάτης άγιος.

       Είναι απαραίτητο να αναφέρουμε την σύγχρονη ανιστόρητη συκοφαντική πολεμική, που δέχεται ο άγιος Νίκων από νεοπαγανιστές, οι οποίοι τον εμφανίζουν ως δήθεν «σφαγέα των Ελλήνων». Το μίσος τους για εκείνον απορρέει από το γεγονός ότι με το κήρυγμά του έσβησε και τα τελευταία ψήγματα του παγανισμού στον ελληνικό χώρο. Όμως η συντριπτική πλειοψηφία του πιστού λαού μας, αγνοεί αυτές τις ανιστόρητες συκοφαντίες και τιμά τον φωτιστή άγιο Νίκωνα τον Μετανοείτε.   

ΑΓΙΟΣ ΜΕΡΚΟΥΡΙΟΣ Ο ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου –Καθηγητού

       Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια οι Χριστιανοί είχαν διεισδύσει σε όλα τα επαγγέλματα. Ιδιαίτερα μεγάλος αριθμός Χριστιανών βρισκόταν στο στρατό και πολλοί από αυτούς αναδείχτηκαν Μεγαλομάρτυρες, για την πίστη τους στο Χριστό. Ένα από αυτούς υπήρξε και ο άγιος Μεγαλομάρτυς Μερκούριος.

       Γεννήθηκε στην Ανατολή και έζησε τον 3^ο αιώνα στους χρόνους των ασεβών και σφοδρών διωκτών των Χριστιανών αυτοκρατόρων Δεκίου (249-251), Γάλλου (251-253) και Βαλεριανού (253-259). Ο πατέρας του ονομαζόταν Γουρδιανός, ήταν Σκύθης στην καταγωγή, κρυφός Χριστιανός και υπηρετούσε ως έπαρχος. Ο γιός του Μερκούριος ήταν ανδρείος και παράτολμος και γι’ αυτό είχε επιλέξει το επάγγελμα του στρατιωτικού και υπηρετούσε στο ονομαστό και επίλεκτο στράτευμα των Μαρκησίων. Προφανώς είχε μυηθεί στην χριστιανική πίστη από τον πατέρα του.

       Η λεγεώνα, που υπηρετούσε, στάλθηκε από τον βασιλιά να πολεμήσει τους βαρβάρους, οι οποίοι εποφθαλμιούσαν εδάφη της αυτοκρατορίας. Όταν έφτασε ο ρωμαϊκός στρατός στο πεδίο της μάχης, οι αξιωματικοί και οι στρατιώτες απογοητεύτηκαν από την πληθώρα των εχθρικών στρατευμάτων. Ο Μερκούριος συλλογιζόταν τι έπρεπε να κάνει. Τότε του παρουσιάστηκε ένας λευκοντυμένος και απαστράπτων άγγελος Κυρίου, ο οποίος κρατούσε ξίφος στο δεξί του χέρι. Το έδωσε στον Μερκούριο και του είπε: «Φίλε Μερκούριε, ο Κύριος των Κυρίων είναι μαζί σου, προχώρα και θα νικήσεις. Αλλά μην ξεχάσεις ότι αυτή τη νίκη θα τα χρωστάς στον Χριστό. Πρόσεξε μην φανείς αχάριστος μαζί Του». Ο Μερκούριος πήρε το ξίφος και μαζί μια υπεράνθρωπη τόλμη, όρμισε στη μάχη, φονεύοντας πλήθος στρατιωτών. Έφτασε δε μέχρι τον βασιλιά τους Ρήγα, τον οποίο επίσης φόνευσε, τρέποντας σε άτακτη φυγή το βαρβαρικό στράτευμα.

       Ο ρωμαίος αυτοκράτορας θαύμασε την ανδρεία του, τον ονόμασε αρχιστράτηγο της Ανατολής και τον πήρε μαζί του στα παλάτια του. Ο Μερκούριος είχε λησμονήσει την υπόσχεσή του στον άγγελο, να δείξει την ευγνωμοσύνη του στον Θεό των Χριστιανών, που του έδωσε τη νίκη. Κάποιο βράδυ είδε τον ύπνο του τον άγγελο, ο οποίος του υπενθύμισε την υπόσχεσή του. Ο Μερκούριος ξύπνησε φοβισμένος και τότε άρχισε να συνειδητοποιεί τη μεγάλη του υποχρέωση και άρχισε να συμπεριφέρεται παράξενα. Δεν παραβρίσκονταν στα συμπόσια και τα γλέντια, ούτε στις δημόσιες εκδηλώσεις. Τα βράδια ξαγρυπνούσε, χύνοντας άφθονα δάκρυα για την αγνωμοσύνη του. Σκεπτόταν με ποιο τρόπο θα άφηνε το στράτευμα, τις τιμές και τα αξιώματα, για να ομολογήσει την πίστη στο Χριστό.

       Κάποια μέρα ο αυτοκράτορας τον διέταξε να κάνουν από κοινού θυσία στην «θεά» Αρτέμιδα, για να την έχουν σύμμαχο στις μάχες. Ο Μερκούριος δεν πήγε στη θυσία, προς έκπληξη του αυτοκράτορα. Τότε ένας αντίζηλός του στρατιωτικός, που ήθελε να του πάρει τη θέση, τον κατάγγειλε στον βασιλιά ως κρυφό Χριστιανό. Ο ειδωλολάτρης αυτοκράτορας ταράχτηκε από το θυμό του και ζήτησε να τον φέρουν μπροστά του για ακούσει από τον ίδιο τα καταγγελλόμενα, διότι δεν μπορούσε να φανταστεί ότι ο κορυφαίος στρατηλάτης του είχε αρνηθεί τους «θεούς» του κράτους και είχε ασπασθεί την «δεισιδαιμονία» του Χριστιανισμού! Έτσι θεωρούσαν τον Χριστιανισμό οι ειδωλολάτρες!

       Κάλεσε τον αρχιστράτηγο Μερκούριο και τον ρώτησε αν είναι αλήθεια όσα του κατάγγειλαν. Ο ηρωικός νέος δε δίστασε καθόλου και ομολόγησε με θάρρος και παρρησία την πίστη του στο Χριστό. Την ίδια στιγμή έβγαλε τη ζώνη του και τα παράσημά του και τα παρέδωσε στον αυτοκράτορα λέγοντάς του: «Γυμνός εξήλθον εκ της κοιλίας της μητρός μου, γυμνός και απελαύσομαι» (Ιώβ1,21). Ένα ουράνιο φως τον έλουσε και φάνηκε η θείας χάρις που τον επισκίασε. Ο φανατικός

ειδωλολάτρης βασιλιάς έγινε έξαλλος από το θυμό του. Παράγγειλε να τον φοβερίσουν και να του τάξουν μεγαλύτερα αξιώματα αν αρνιόταν την πίστη του, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τον οδήγησαν στο δεσμωτήριο, ευχαριστώντας και δοξολογώντας τον Κύριο, που για χάρη του υπέφερε! Τη νύχτα άγγελος Κυρίου τον ενδυνάμωσε να αντέξει στα βασανιστήρια που τον περίμεναν.  

     Την επόμενη ημέρα τον οδήγησαν και πάλι στον βασιλιά, ο οποίος, αφού διαπίστωσε την εμμονή του στην πίστη του, τον υπέβαλε σε φρικτά βασανιστήρια. Τον κρέμασαν σε τέσσερις στύλους και άρχισαν να κόβουν τις σάρκες του με κοφτερά μαχαίρια και να καίνε τις πληγές με δάδες. Μέσα από τις σχισμένες σάρκες του έτρεχε ποτάμι το αίμα και οι πόνοι ήταν αφόρητοι. Εκείνος υπέμεινε με πρωτοφανή ηρωισμό το μαρτύριο και προσευχόμενος έπαιρνε δύναμη από το Θεό. Ύστερα από τρεις ώρες μαρτύριο, τον έριξαν αιμόφυρτο στη φυλακή, όπου ο άγγελος Κυρίου τον επισκέφτηκε και πάλι και γιάτρεψε τις πληγές του και τον συνεχάρη για τον ηρωισμό του.

      Οι φύλακες της φυλακής διαμήνυσαν στο βασιλιά το θαύμα της θεραπείας του Μερκούριου και εκείνος έγινε και πάλι θηρίο. Διέταξε να τον υποβάλλουν σε νέα, φοβερότερα βασανιστήρια. Τον τρυπούσαν με πυρωμένες σούβλες σε όλο του το κορμί, λέγοντάς του: «Τίμα τους θεούς μας αδιάντροπε!». Εκείνος συνέχιζε να μένει αταλάντευτος στην πίστη του. Κατόπιν τον υπέβαλαν σε άλλα χειρότερα μαρτύρια. Τον κρέμασαν ανάποδα, δένοντάς του μια πελώρια πέτρα στο λαιμό. Κατόπιν τον ράβδισαν με τετράκλωνο βούρδουλα με χάλκινα βαρίδια, μέχρι λιποθυμίας. Ο Μάρτυρας και πάλι υπόμεινε με ηρωισμό και αυτά τα μαρτύρια.

     Βλέποντας  τύραννος την αμετάκλητη απόφασή του, διέταξε να τον αποκεφαλίσουν, αφού τον μεταφέρουν στην Καισάρεια. Ο Μάρτυρας, αφού συγχώρεσε τους βασανιστές του, έκαμε το σημείο του σταυρού και έσκυψε το κεφάλι να του το κόψουν οι αλαλάζοντες ειδωλολάτρες δήμιοι. Εκείνη τη στιγμή είδε τον Κύριο να τον περιμένει. Είχε μαζευτεί πολύς όχλος ειδωλολατρών για να χαρούν από το θέαμα του αποκεφαλισμού του. Ο δήμιος έκοψε την τίμια κεφαλή του Μάρτυρα και η ψυχή του φτερούγησε στον ουρανό. Ήταν μόλις 25 ετών! Η μνήμη του εορτάζεται στις 25 Νοεμβρίου.          

ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ: Η ΠΑΝΣΟΦΟΣ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού   

     Οι γυναίκες μάρτυρες της Εκκλησίας μας είναι εξίσου ηρωίδες με τους άνδρες μάρτυρες, οι οποίες συναποτελούν την πιο εκλεκτή χορεία των αγίων. Το πρόβλημα της ισότητας των δύο φύλων, λύθηκε για την Εκκλησία μας στους αγίους Της, όπως και η σύμπλευση γνώσης και πίστης.

      Στις κορυφαίες γυναίκες μάρτυρες της Εκκλησίας μας ανήκει και η μεγαλομάρτυς αγία Αικατερίνη. Γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια στα 294 από ειδωλολατρική οικογένεια και ονομαζόταν Δωροθέα. Ο πατέρας της ονομαζόταν Κώνστας ή Κέστος και ήταν αριστοκράτης, φρόντισε δε να δώσει τη μεγαλύτερη δυνατή μόρφωση στην πανέμορφη και ευγενέστατη κόρη του. Σπούδασε στις πιο ονομαστές εθνικές σχολές φιλοσοφία, ρητορική, ποίηση, μουσική, μαθηματικά, αστρονομία και ιατρική. Γνώριζε το Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη, τον Βιργίλιο και όλους τους ποιητές. Επίσης κατείχε τις θεωρίες των αρχαίων ιατρών Ασκληπιού, Γαληνού και Ιπποκράτη. Ήταν πανεπιστήμων! Κάποιοι μάλιστα την ταυτίζουν με την αλεξανδρινή φιλόσοφο Υπατία, λόγω ομοιότητας, η οποία είχε βρει τραγικό θάνατο, περί το 440, σε μια θρησκευτική διένεξη.

       Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της, έστρεψε την προσοχή της στη χριστιανική διδασκαλία, η οποία, παρ’ όλους τους διωγμούς, διαδίδονταν και γινόταν πίστη των κατοίκων της Αλεξάνδρειας. Εντυπωσιάσθηκε από αυτή και ζήτησε να κατηχηθεί στη νέα πίστη από κάποιον άγιο μοναχό. Βαπτίστηκε και πήρε το όνομα Αικατερίνη.

      Δεν φανέρωσε αρχικά τη χριστιανική της ιδιότητα στους οικείους της, διότι βρισκόταν σε έξαρση ο μεγάλος διωγμός του Μαξεντίου. Οι γονείς της την πίεζαν να παντρευτεί έναν από τους πάμπολλους πλούσιους νέους, και αξιωματούχους, που ζητούσαν να την κάνουν γυναίκα τους. Εκείνη με ευγένεια απέκρουε  τις προτάσεις τους διότι είχε πάρει την απόφασή της να γίνει νύμφη του Χριστού!

        Δεν άργησε να γίνει γνωστή η μεταστροφή της στον Χριστιανισμό. Μέσα στη δίνη του διωγμού, θεώρησε καθήκον της και τιμή της να ομολογήσει την πίστη της στο Χριστό. Ήταν δεκαοκτώ χρονών, αλλά αρκετά ώριμη για να υποστεί τις συνέπειες της δημόσιας ομολογίας της.  Την εποχή εκείνη ο αυτοκράτορας Μαξέντιος έβγαλε διαταγή για καθολική θυσία στους «θεούς» από όλους τους υπηκόους. Όποιοι δεν θα εκτελούσαν τη διαταγή του θα τιμωρούνταν σκληρά και παραδειγματικά. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας θυσίασε εκατόν τριάντα ταύρους! Πλήθος κόσμου υπάκουσε στη βασιλική διαταγή, όχι όμως και η Αικατερίνη. Κατευθύνθηκε στο ειδωλολατρικό «ιερό» όπου τελούσε τη μεγαλειώδη θυσία ο Μαξέντιος και ζήτησε από τους ακολούθους του να μιλήσει σ’ αυτόν. Με πρωτόγνωρο θάρρος ήλεγξε τον ειδωλολάτρη αυτοκράτορα, υπενθυμίζοντάς του πως η λατρεία των άψυχων ειδώλων, και δι’ αυτών, η λατρεία των δαιμόνων ανήκει στο σκοτεινό και δεισιδαίμων παρελθόν και πως και οι αρχαίοι σοφοί είχαν ασκήσει σκληρή κριτική στην ειδωλολατρία. Ταυτόχρονα ομολόγησε ενώπιων του την πίστη της στον Ιησού Χριστό, τον αληθινό Θεό. Ο αυτοκράτορας ζήτησε να μάθει ποια ήταν αυτή η όμορφη και ασεβής, κατά την κρίση του, κόρη. Οι ακόλουθοί του του είπαν ότι είναι η κόρη του επιφανή αλεξανδρέα Κώνστα, η οποία έγινε Χριστιανή. Ο αυτοκράτορας έδωσε εντολή να γίνει μια δημόσια συζήτηση με τους πλέον διακεκριμένους φιλοσόφους και ρήτορες της Αλεξάνδρειας, διότι πίστευε πως έτσι θα ξεφτίλιζε τους Χριστιανούς και θα θριάμβευε η ειδωλολατρία. Κάλεσε λοιπόν πενήντα από αυτούς και την Αικατερίνη να εκθέσουν δημόσια τις απόψεις τους.

      Η Αικατερίνη προσευχήθηκε θερμά στο Θεό να της δώσει σοφία, προκειμένου να  υπερισχύσει στη συζήτηση, για τη δόξα τη δική Του και την καταισχύνη των διωκτών της Εκκλησίας. Οι ειδωλολάτρες ρήτορες γεμάτοι κομπασμό άρχισαν πρώτοι να

παρουσιάζουν την αρχαία θρησκεία ως δήθεν παράγοντα πολιτισμού και τους «θεούς» ως δήθεν ευεργέτες των ανθρώπων. Τελευταία μίλησε η Αικατερίνη. Χρησιμοποιώντας τα έργα του Ομήρου, παρουσίασε το έρεβος των «θεών» της αρχαίας θρησκείας, οι οποίοι έπρατταν τις χειρότερες κακουργίες και τις αίσχιστες ηθικές παρεκτροπές, ήτοι: δολοφονίες, απάτες, βιαιοπραγίες, γενοκτονίες, κλοπές, μοιχείες, πορνείες, αιμομιξίες, παιδεραστίες, βιασμούς, κτηνοβασίες, φθόνους, δολοπλοκίες. Διακατέχονταν από ανομολόγητα πάθη, τα οποία οι άνθρωποι δε μπορούσαν να διανοηθούν. Ήταν απίστευτα μισάνθρωποι, ζήλευαν και μισούσαν θανάσιμα τους ανθρώπους και όταν εύρισκαν ευκαιρία τους εξολόθρευαν. Το μόνιμο μίσος τους για τους ανθρώπους καταλάγιαζε με τις φρικτές ανθρωποθυσίες! Αναγκάζονταν οι άνθρωποι να εκπορνεύουν ακόμη τα κορίτσια τους στα «ιερά πορνεία» για χάρη των «θεών»!       

      Οι ειδωλολάτρες φιλόσοφοι έμειναν άφωνοι από την ευγλωττία και τα επιχειρήματα της νέας φιλοσόφου! Το αποτέλεσμα ήταν να αναγνωρίσουν την ήττα τους και να μεταστραφούν και οι ίδιοι στον Χριστιανισμό! Το γεγονός αυτό εξόργισε το φανατικό ειδωλολάτρη αυτοκράτορα, ο οποίος ζήτησε τη θανάτωσή τους δια της πυράς και τον απάνθρωπο βασανισμό της Αικατερίνης. Η αγία οδηγήθηκε σε φρικτά βασανιστήρια, τα οποία δεν έκαμψαν την πίστη της. Βλέποντας η σύζυγος του αυτοκράτορα Φαυστίνα τον ηρωισμό της μάρτυρος πίστεψε και έγινε και αυτή Χριστιανή. Ο θηριώδης σύζυγός της την αποκεφάλισε και την αγία την παρέδωσε στους δημίους να την αποτελειώσουν στο φοβερό τροχό, ο οποίος διαμέλιζε αργά και βασανιστικά το σώμα της, ενώ η ψυχή της πέταξε στα ουράνια για να συναντήσει τον θείο Νυμφίο που τόσο αγάπησε στη ζωή της. Το σώμα της ο παρέλαβαν οι Χριστιανοί και το ενταφίασαν με τιμές. Το σεβάστηκαν οι αιώνες και σήμερα αποτελεί πολύτιμο θησαυρό στην ιστορική Μονή του Σινά. Η μνήμη της εορτάζεται στις 25 Νοεμβρίου.

      Η αγία Αικατερίνη είναι ένα από τα απτά παραδείγματα πως η γνώση και η επιστήμη όχι μόνο δεν αντιτίθενται στην χριστιανική πίστη, αλλά καταξιώνονται σ’ αυτή ως δώρα του Θεού στην ανθρωπότητα!    

ΑΓΙΟΣ ΚΛΗΜΗΣ ΡΩΜΗΣ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΣ ΠΑΤΕΡΑΣ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

      Μια κατηγορία Πατέρων της Εκκλησίας μας ονομάζονται «Αποστολικοί». Πρόκειται για τους μαθητές και διαδόχους των Αγίων Αποστόλων, οι οποίοι παρέλαβαν την αγία μας πίστη από αυτούς. Ένας από αυτούς, υπήρξε ο άγιος Κλήμης, ο Ιερομάρτυρας και τρίτος Επίσκοπος Ρώμης.

       Καταγόταν από τη Ρώμη και έζησε στα τέλη του 1^ου μ. Χ. αιώνα και έδρασε στα χρόνια που βασίλευσαν οι αυτοκράτορες:  Δομετιανός (81-96),  Νέρβας (96-98) και Τραϊανός (98-117). Είχε κατά την παράδοση βασιλική καταγωγή. Οι γονείς του ονομαζόταν Φαύστος και Ματθιδία. Χάρις στην ευγενή καταγωγή του και την οικονομική άνεση της οικογένειάς του έκαμε λαμπρές σπουδές. Έμαθε την ελληνική γλώσσα, γενόμενος έτσι και κοινωνός της ελληνικής παιδείας και φιλοσοφίας. Μάλιστα η πολυμάθειά του και η φιλοσοφική του κατάρτιση είναι έκδηλη στα συγγράμματά του.

       Δε γνωρίζουμε λεπτομέρειες από την νεανική του ζωή. Μας διασώθηκε μόνο το τραγικό γεγονός, ενός ναυαγίου, όπου ο Κλήμης διασώθηκε θαυματουργικά. Μετά από αυτό γνωρίστηκε με Χριστιανούς της Ρώμης, κατηχήθηκε και βαπτίστηκε Χριστιανός. Αναδείχτηκε δε σημαίνον μέλος της Εκκλησίας της Ρώμης, ο οποίος κήρυσσε με παρρησία και σοφία τις αρχές και τις διδασκαλίες της νέας πίστης.

      Το 91 μ. Χ., με την απαίτηση των ρωμαίων Χριστιανών, αναδείχτηκε τρίτος επίσκοπος της Ρώμης. Για την ιστορία αναφέρουμε πως πρώτος επίσκοπος αναφέρεται ο Λίνος και δεύτερος ο Ανέγκλητος. Αποδείχτηκε δε ως ένας από τους σπουδαιότερους επισκόπους της αρχαίας Εκκλησίας, τον οποίο διέκρινε το ήθος του, η βαθιά πίστη του στο Χριστό, οι πολλές αρετές, ο ζήλος του για τη διάδοση του Ευαγγελίου και η δυναμική αντιμετώπιση των προβλημάτων.  Επί των ημερών του είχε μεταστραφεί μεγάλο πλήθος ειδωλολατρών και η Εκκλησία της Ρώμης είχε γίνει η πολυπληθέστερη Εκκλησία.

       Είχε πληροφορηθεί ότι η Εκκλησία της Κορίνθου ταλανίζονταν από έριδες. Γι’ αυτό απέστειλε μια σημαντική επιστολή, με την οποία συνιστά στους Κορινθίους ομόνοια και αγάπη. Η επιστολή αυτή μας έχει διασωθεί και συγκαταλέγεται στα συγγράμματα των Αποστολικών Πατέρων. Τη χαρακτηρίζει η δυναμικότητα και η αποφασιστικότητα του Κλήμη να ειρηνεύσει η Εκκλησία. Τη χαρακτηρίζει επίσης η βαθιά γνώση των Αγίων Γραφών και της αποστολικής παραδόσεως.

      Ο άγιος Κλήμης έζησε και έδρασε στην εποχή των διωγμών κατά της Εκκλησίας, τον οποίο είχε εγείρει το ρωμαϊκό κράτος, κατά παρότρυνση των ειδωλολατρικών ιερατείων. Η νέα πίστη, με την πνευματική και κρυστάλλινη πίστη στον έναν Θεό απειλούσε σοβαρά την απόλυτα παρηκμασμένη αρχαία  ειδωλολατρική θρησκεία, η οποία αποτελούσε και την επίσημη κρατική θρησκεία. Επίσης η κοινωνική διδασκαλία του Χριστιανισμού απειλούσε σοβαρά την κοινωνική δομή του απάνθρωπου ρωμαϊκού κράτους. Γι’ αυτό και ο Χριστιανισμός είχε κηρυχτεί παράνομη θρησκεία και οι χριστιανοί διώκονταν απηνώς.

       Η Εκκλησία της Ρώμης υπέφερε περισσότερο από τις άλλες Εκκλησίες, παροικώντας κοντά στην εξουσία. Επί των ημερών του αγίου Κλήμη βρισκόταν σε εξέλιξη φοβερός διωγμός. Οι ειδωλολάτρες βλέποντας την μεγάλη στροφή του πλήθους στη νέα πίστη, εξαιτίας της δράσεως του αγίου επισκόπου, θορυβήθηκαν και στράφηκαν εναντίον, να του κλείσουν το στόμα. Ο ρωμαίος αξιωματούχος Πούπλιος, επί Τραϊανού, πλήρωσε και προκάλεσε στάση στο λαό, ρίχνοντας την ευθύνη δήθεν στους Χριστιανούς και ιδιαιτέρως στον Κλήμη. Έβαλε ψευδολόγους, οι οποίοι διέδιδαν ότι ο άγιος επίσκοπος έβριζε τους «θεούς» της αυτοκρατορίας και βεβήλωνε

τους ναούς τους, και άλλους δήθεν Χριστιανούς, οι οποίοι τάχα υπεράσπιζαν τον Κλήμη. Με την κατηγορία της στάσης το συνέλαβαν και τον οδήγησαν στον αυτοκράτορα για απολογία. Προσπάθησαν να τον πείσουν να αρνηθεί το Χριστό, αλλά μάταια κοπίαζαν. Τότε ο Τραϊανός υπέγραψε διάταγμα εξορίας του και καταναγκαστικά έργα σε μια έρημη περιοχή της Χερσώνας, στον Εύξεινο Πόντο. Εκεί, μαζί με χιλιάδες άλλους Χριστιανούς, τον υποχρέωσαν να εργάζεται, κάτω από άθλιες συνθήκες, κόβοντας μάρμαρα, που προορίζονταν για την κατασκευή ειδωλολατρικών ναών! Η παρουσία του αγίου Κλήμη παρηγόρησε και ενθάρρυνε  τους εκεί καταδικασμένους Χριστιανούς. Κατάκοποι, νηστικοί και διψασμένοι υπέμειναν τους κόπους και τα μαρτύρια και δοξολογούσαν τον αληθινό Θεό για την τιμή που τους έκανε να δεινοπαθούν για την πίστη τους σ’ Αυτόν. Ύστερα από θερμή προσευχή του αγίου επισκόπου ανέβλυσε νερό στον τόπο του μαρτυρίου να ξεδιψούν οι Μάρτυρες! Έκαμε κι άλλα θαύματα, τα οποία στερέωναν ακόμη περισσότερο την πίστη των δεινοπαθούντων Χριστιανών και μετέστρεφαν πολλούς ειδωλολάτρες δημίους τους στη νέα πίστη. Μαζί τους είχαν μεταστραφεί και πολλοί κάτοικοι της περιοχής.

     Αυτό εξαγρίωσε περισσότερο τους φανατικούς ειδωλολάτρες, οι οποίοι ξέσπασαν στον ηλικιωμένο, άρρωστο και εξαντλημένο Κλήμη. Κάποιος απεσταλμένος του αυτοκράτορα, ονόματι Αφειδιανός, φανατικός και αυτός ειδωλολάτρης, δίωκε με μανία τους Χριστιανούς της Χερσώνος, άρπαξε τον Κλήμη και τον υπέβαλε σε φοβερά βασανιστήρια. Στο τέλος του έδεσε ένα σχοινί στο λαιμό, του κρέμασε μια άγκυρα και τον έριξε στη θάλασσα, να πνιγεί και να καταποντισθεί το σώμα του, ώστε να μην το βρουν οι Χριστιανοί. Έτσι και έγινε. Οι πιστοί μαθητές του Κορνήλιος και  Φοίβος θρηνούσαν στην παραλία, ώσπου έγινε το μεγάλο θαύμα. Η θάλασσα έβγαλε στην ξηρά το τίμιο λείψανο, το οποίο εκείνοι έθαψαν με τιμές. Η μνήμη του εορτάζεται στις 24 Νοεμβρίου.  

       Είναι ανάγκη να επισημάνουμε πως στο όνομα του αγίου Κλήμη εμφανίστηκαν τον μεσαίωνα στη Δύση ορισμένα πλαστά συγγράμματα, το λεγόμενα «Ψευδοκλημέντια». Τα είχαν χαλκεύσει οι αιρετικοί παπικοί, προκειμένου να στηρίξουν την ανιστόρητη και ψευδή θεωρία τους, περί του δήθεν «πρωτείου» του Πάπα εφ’ όλης της Εκκλησίας, ως δήθεν «διαδόχου του αποστόλου Πέτρου»! Φυσικά, τόσο για την Εκκλησία μας, όσο και για την επιστήμη, είναι δόλιες πλαστογραφίες του παπισμού, οι οποίες, παρ’ όλα αυτά έχουν δυστυχώς ακόμα ισχύ και εγκυρότητα για τους παπικούς! 

 

ΑΓΙΟΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΟΣ ΙΚΟΝΙΟΥ: Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΗΣ ΠΑΤΕΡΑΣ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού     

     Ο  4^ος μ. Χ. αιώνας θεωρείται ως  ο χρυσός αιώνας της Θεολογίας της Εκκλησίας μας. Πρωταγωνιστές οι Καππαδόκες Πατέρες, οι οποίοι όχι μόνο σφράγισαν με τις προσωπικότητές του και το έργο τους την ταραγμένη εποχή τους, αλλά σημάδεψαν με το έργο τους την κατοπινή πορεία της ανθρωπότητας. Σε μια εποχή έντονων θεολογικών ζυμώσεων, απέτρεψαν τη νόθευση της γνήσιας εκκλησιαστικής παράδοσης και αποκρυστάλλωσαν τη σώζουσα αλήθεια της Εκκλησίας μας.

      Ένας από αυτούς υπήρξε και ο άγιος Αμφιλόχιος επίσκοπος Ικονίου, εφάμιλλος του Μ. Βασιλείου, του αγίου Γρηγορίου Νύσσης και του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου. Γεννήθηκε στην Καισάρεια το 344. Οι γονείς του ονομαζόταν Αμφιλόχιος και Λιβύη. Ήταν επίσης αδελφός της Θεοδοσίας, μητέρας της περίφημης διακόνισσας αγίας Ολυμπιάδας και εξάδελφος του αγίου Γρηγορίου του Ναζιανζηνού. Σπούδασε στις ονομαστές σχολές της Καισάρειας και άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου στην Κωνσταντινούπολη από το 364 έως το 370.

     Αλλά η βαθιά πίστη του στο Χριστό τον οδήγησε νωρίς στην απόφαση να αφιερωθεί στην υπηρεσία της Εκκλησίας. Άφησε το επικερδές του επάγγελμα, ντύθηκε το μοναχικό ένδυμα και αποσύρθηκε στην έρημο Οζίζαλα της Καππαδοκίας για να ασκηθεί και να καθαρθεί με νηστεία, προσευχή αγρυπνία και δάκρυα. Εκεί έζησε τρία χρόνια, από το 370 έως το 373.  

      Το 373 κοιμήθηκε ο επίσκοπος Ικονίου Ιωάννης. Ο Αμφιλόχιος είδε ένα όραμα, με το οποίο καλούνταν από το Θεό να ποιμάνει την χηρεύουσα επισκοπή. Ο ταπεινός ασκητής όμως δεν αποδέχτηκε αρχικά την θεϊκή πρόσκληση, φοβούμενος ότι ήταν δαιμονική παγίδα. Ακολούθησε και δεύτερη οπτασία, όπου ένας άγγελος του διαμήνυσε τη θεία βουλή και για να τον πείσει, τον οδήγησε στο ναό να συμπροσευχηθούν. Εκεί συνάντησε επτά επισκόπους, των γύρω επισκοπών, οι οποίοι είχαν δει και αυτοί το ίδιο όραμα. Με την ψήφο όλων εκλέχτηκε και χειροτονήθηκε επίσκοπος Ικονίου το 373.

      Η επισκοπική του διακονία υπήρξε θαυμαστή. Ποίμανε την τοπική Εκκλησία θεάρεστα. Με την ρητορική του δεινότητα κήρυττε συνεχώς και έτρεφε πνευματικά τα λογικά του πρόβατα που του εμπιστεύτηκε ο Θεός. Απέκτησε κύρος και φήμη ώστε του επέτρεπε να διευθετεί προβλήματα που ανέκυπταν και σε όμορες επισκοπές. Παρενέβαινε με πνεύμα διάκρισης και σοφίας διασφαλίζοντας την ειρήνη και ορθοτομώντας το λόγο της αληθείας. Ο φίλος του Μ. Βασίλειος σε επιστολή του φανερώνει τη λαμπρή ηθική και πνευματική φυσιογνωμία του Αμφιλοχίου. Τον παρακαλεί να παραστεί στην τιμητική γιορτή υπέρ των μαρτύρων της Καισαρείας, για να αποβεί αυτή σεμνότερη, διότι ο λαός της Καισαρείας τον αγαπά, όσο κανένα άλλο επίσκοπο.

      Συντάσσει σπουδαία θεολογικά έργα, μέσω των οποίων εκφράζει την πίστη της Εκκλησίας και στηλιτεύει τις κακόδοξες διδασκαλίες, οι οποίες ήταν σε φοβερή έξαρση την εποχή εκείνη και ταλάνιζαν την Εκκλησία. Ιδιαιτέρως σε έξαρση ήταν η αίρεση του Αρείου, της οποία οι ψευδεπίσκοποι είχαν καταλάβει τις περισσότερες επισκοπές της Ανατολής, με την ανοχή και τη βοήθεια των αρειανόφρονων αυτοκρατόρων. Ο ίδιος ο Αμφιλόχιος υπέφερε τα πάνδεινα από τους διωγμούς των αρειανών της περιοχής του.

        Την ίδια εποχή δύο εξίσου επικίνδυνοι αιρεσιάρχες ο Μακεδόνιος και ο Ευνόμιος έκαναν την εμφάνισή τους και απειλούσαν την αλήθεια της Εκκλησίας, με τις κατά του Αγίου Πνεύματος κακοδοξίες τους. Μετέβη ο Αμφιλόχιος στην Κωνσταντινούπολη, όπου έπεισε τον Μ. Θεοδόσιο να στηρίξει την Εκκλησία. Για το

λόγο αυτό συγκλήθηκε από τον αυτοκράτορα η Β΄ Οικουμενική Σύνοδος στην Κωνσταντινούπολη το 381, στην οποία έλαβε μέρος και ο άγιος Αμφιλόχιος, μαζί με άλλους 149 θεοφόρους Πατέρες, στην οποία αποκρυσταλλώθηκε το ορθόδοξο δόγμα και συμπληρώθηκε το Σύμβολο της Πίστεως. Η συμβολή του αγίου Αμφιλοχίου υπήρξε καθοριστική στις εργασίες της Συνόδου, όπου ο θεοφόρος και μορφωμένος επίσκοπος κατόρθωσε να αποδείξει τις πλάνες των αιρεσιαρχών. Ως ευγνωμοσύνη προς αυτόν ο Θεοδόσιος αποφάσισε να κτίσει δύο περίλαμπρους ναούς στο Ικόνιο, το ναό της Αγίας Σοφίας και του Βαπτιστού Ιωάννου.

       Ο Αμφιλόχιος επέστρεψε στην επισκοπή του όπου εργάστηκε δραστήρια, ξεριζώνοντας τις κακοδοξίες. Έζησε μια αγία ζωή και κοιμήθηκε ειρηνικά το 394. Η κηδεία του υπήρξε πάνδημη και η αγιότητά του δεν άργησε να φανεί με θαύματα που γινόταν στον χαριτόβρυτο τάφο του. Η μνήμη του εορτάζεται στις 23 Νοεμβρίου.

       Ο άγιος Αμφιλόχιος έχει τη δική του συμβολή στην ανάπτυξη της Θεολογίας της Εκκλησίας μας, σε μια εποχή που ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες πάσχιζαν να  νοθεύσουν τη γνήσια εκκλησιαστική παράδοση. Μαζί με τους φίλους του Μ. Βασίλειο και Γρηγόριο Νύσσης, καθώς και τον εξάδελφό του άγιο Γρηγόριο Θεολόγο, αποτελούν τις τέσσερις μεγάλες και μοναδικές χαρισματικές προσωπικότητες, οι οποίοι κλήθηκαν από το Θεό να θεμελιώσουν το ορθόδοξο δόγμα σε μια δύσκολη ιστορική περίοδο, διότι η αλήθεια της Εκκλησίας μας είναι συνώνυμη με τη σωτηρία. Εξέφρασαν με ακρίβεια  την αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας, γι’ αυτό χαρακτηρίζονται ως θεοφόροι και χαρακτηρίζονται ως οι αυθεντίες της Θεολογίας μας.

       Εκτός αυτού η συμβολή, τόσο του αγίου Αμφιλοχίου, όσο και των άλλων τριών Καππαδοκών Πατέρων, υπήρξε καθοριστική για την ομαλή μετάβαση της ανθρωπότητας από τον καταρρέοντα και ημιθανή αρχαίο κόσμο στη νέα εύρωστη χριστιανική εποχή. Μόνο αυτοί μπόρεσαν να διακρίνουν τις όποιες αξίες του παρελθόντος, τις εναρμόνισαν, τις ενέταξαν και τις διέσωσαν στο νέο πνευματικό μέγεθος, τον Χριστιανισμό και θεμελίωσαν έτσι τον απαράμιλλο ελληνοχριστιανικό πολιτισμό, τη βάση του συγχρόνου παγκόσμιου πολιτισμού. Αντίθετα μ’ αυτούς, άλλοι σύγχρονοί τους, όπως ο ανεδαφικός παγανιστής Ιουλιανός, προσκολλημένοι δουλικά στο νεκρό προχριστιανικό παρελθόν, δε μπόρεσαν να δουν τη ροή της ιστορίας,  προβάλλοντας στείρα αντίσταση, με αποτέλεσμα την οικτρή αποτυχία τους και τον διαχρονικό στιγματισμό της ουτοπικής τους προσπάθειας! 

ΑΓΙΟΣ ΑΝΘΙΜΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΙΠΟΥ Ο ΝΕΟΣ ΟΜΟΛΟΓΗΤΗΣ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού

        Η Φραγκοκρατία (1204 – 1489) είναι μια σκοτεινή και συνάμα τραγική εποχή για την Εκκλησία και το Γένος μας. Οι βάρβαροι Φράγκοι, αιρετικοί χριστιανοί, παρακινούμενοι και χρηματοδοτούμενοι από τον αιρετικό παπισμό, ο οποίος είχε μεταλλαχτεί σε εγκόσμιο οργανισμό, στράφηκαν στην Ορθόδοξη Ανατολή και με τις γνωστές σταυροφορίες, ιδιαίτερα την Δ΄ Σταυροφορία (1204), κατέλυσαν με απίστευτη βία το βυζαντινό κράτος. Έργο τους ήταν, με διωγμούς, να επιβάλλουν την παπική εξουσία και τις δυτικές κακοδοξίες στους ορθοδόξους πιστούς. Την εποχή αυτή αναδείχτηκαν αρκετοί άγιοι ομολογητές, οι οποίοι αντέδρασαν στην παπική βία και έδωσαν τη ζωή τους για την Ορθόδοξη Πίστη. Ένας από αυτούς είναι και ο άγιος Άνθιμος Μητροπολίτης Αθηνών και Ευρίπου, ο ομολογητής.

      Δε γνωρίζουμε πολλά στοιχεία για τη ζωή του και είναι ένας σχετικά άγνωστος, άγιος της Εκκλησίας μας, αλλά σημαντικός, διότι σύνδεσε τη ζωή του με την υπεράσπιση της Ορθοδοξίας, την οποία επιβουλεύονταν οι αιρετικοί δυτικοί κατακτητές. Γεννήθηκε στην Κρήτη, στις αρχές του 14^ου αιώνα. Για κάποιους λόγους, που αγνοούμε, βρέθηκε στην Αθήνα, όπου αναδείχτηκε Μητροπολίτης της ασήμαντης τότε Μητροπόλεως Αθηνών και Ευρίπου (Εύβοιας), ποιμαίνοντας ανάμεσα στα έτη 1339-1366. Αυτό το στηρίζουμε στο «Συνοδικό» της εν Κρήτη Επισκοπής Σουαρέτ (Ρεθύμνης), όπου εξυμνείται και μακαρίζεται ως εξής: «Aνθίμoυ μητροπολίτου Αθηνών και Eυρίπoυ και προέδρου Κρήτης του ομολογητού, αιωνία η μνήμη».

       Την πόλη των Αθηνών είχαν στην κυριαρχία τους οι Καταλανοί, οι οποίοι δεν επέτρεπαν να υπάρχει ορθόδοξος Μητροπολίτης, αλλά παπικός, ή ορθόδοξος με λατινικό φρόνημα.  Έτσι εκθρόνισαν και εκδίωξαν τον Άνθιμο, ο οποίος ήταν εδραίος στην Ορθοδοξία και δριμύς ελεγκτής των παπικών αιρέσεων. Εκείνος, αφού περιπλανήθηκε σε πολλά μέρη, κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη, η οποία είχε ανακτηθεί από τους βυζαντινούς το 1261. Προσκολλήθηκε στον άγιο Πατριάρχη Φιλόθεο Κόκκινο (1364-1376) και έγινε μέλος της Μεγάλης Συνόδου. Ενστερνίστηκε την ησυχαστική διδασκαλία, του αγίου Γρηγορίου Παλαμά (1296-1359), γενόμενος υποστηρικτής του ησυχαστικού κινήματος και αγωνιζόμενος με σθένος κατά των αιρετικών αντιησυχαστών.

     Στα 1363 έγινε στην Κρήτη τη γνωστή Επανάσταση του Αγίου Τίτου, όπου οι Ορθόδοξοι Κρητικοί ξεσηκώθηκαν εναντίον των τυράννων κατακτητών Ενετών, τους οποίους νίκησαν και ανακήρυξαν το Ανεξάρτητο Κράτος της Κρήτης. Παράλληλα οι επαναστάτες όρισαν ως επίσημη θρησκεία του κράτους την «ιεροτάτη των ιθαγενών γραικική», δηλαδή την Ορθοδοξία, καταργώντας τις λατινικές επισκοπές, οι οποίες είχαν αντικαταστήσει τις ορθόδοξες, ως παράνομες. Αυτό θεωρήθηκε από τον Πάπα ως «ανταρσία κατά του Θεού» και γι’ αυτό κήρυξε κατά των Κρητών «Ιερό Πόλεμο». Επειδή δεν μπορούσαν οι Ενετοί τα δικά τους στρατεύματα να καταστείλουν την επανάσταση, κάλεσαν και μουσουλμάνους μισθοφόρους, οι οποίοι προκάλεσαν ανήκουστες ωμότητες στο νησί, με την ανοχή των παπικών Ενετών, αλλά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Τον επόμενο χρόνο σημειώθηκε η επανάσταση των Καλλεργών, με πρωτεργάτες τους Καλλέργηδες, απόγονοι των Φωκάδων, του ηρωικού αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά (963-969), ο οποίος είχε απελευθερώσει το νησί από τους μουσουλμάνους Σαρακηνούς τον 10^ο αιώνα. Οι Φωκάδες είχαν αλλάξει το επώνυμό τους σε Καλέργηδες.

     Για να ολοκληρώσουν το έργο τους οι επαναστάτες Κρητικοί, ζήτησαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο να τους στείλει Ορθόδοξο Μητροπολίτη. Ζήτησαν μάλιστα

τον συμπατριώτη τους Άνθιμο. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημά τους και στα 1366, έστειλε τον Άνθιμο στην Κρήτη, ορίζοντάς τον Μητροπολίτη Κρήτης, εκτιμώντας την αγιότητά του, την αγάπη του για την Εκκλησία και το ομολογιακό του φρόνημα.

      Η άφιξή του στην Κρήτη γέμισε με ενθουσιασμό τους Κρητικούς, οι οποίοι είχαν συρρεύσει στο λιμάνι, να υποδεχτούν το νέο ποιμενάρχη τους με τιμές και εναποθέτοντας στον ηρωικό αυτό Επίσκοπο τις ελπίδες τους. Πλήθος κόσμου, κλήρος και λαός, πλούσιοι και φτωχοί, με λαμπάδες αναμμένες στα χέρια, τον υποδέχτηκαν, ψάλλοντας ευχαριστήριους ύμνους στο Θεό, θεωρώντας τον ως θεόσταλτο δώρο.

     Ο δραστήριος Ιεράρχης, με φλόγα και πίστη άσβεστη στην καρδιά και πατριωτικό φρόνημα, όρισε τους συνεργάτες του και άρχισε την αναδιοργάνωση της Εκκλησίας, την οποία είχαν διαλύσει οι παπικοί Ενετοί. Αλλά δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει το έργο του, διότι ένα χρόνο μετά, το 1367 οι Ενετοί, με τη βοήθεια άλλων δυτικών και την αρωγή του Πάπα, εκστράτευσαν στην Κρήτη, την κατέλαβαν, συνέλαβαν τους επαναστάτες, τους οποίους θανάτωσαν, ύστερα από φρικτά βασανιστήρια και κατέλυσαν το νεαρό κρητικό ελεύθερο κράτος. Άρχισε μια νέα περίοδο της ενετοκρατίας στην Κρήτη. Η ζωή των ορθοδόξων έγινε πολύ χειρότερη από πριν. Κατέλυσαν όλες τις ελευθερίες τους και φυσικά την ορθόδοξη πίστη. Καθαιρέθηκαν οι ορθόδοξοι επίσκοποι και στη θέση τους ορίστηκαν Λατίνοι. Μεταξύ των καθαιρεθέντων ήταν και ο Μητροπολίτης Άνθιμος.

      Ο ηρωικός Επίσκοπος ανέλαβε να στηρίξει το μαρτυρικό του ποίμνιο. Βοηθούσε ποικιλότροπα την ισχυρή αντίσταση των Κρητών και ταυτόχρονα ασκούσε ένα ανελέητο σφυροκόπημα κατά της λατινικής (παπικής) αιρέσεως. Σύμφωνα με το «Χρονικό» της εποχής: «προέτρεπε τους Κρήτας να απέχωνται της κοινωνίας των Λατίνων, ένεκα των ετεροδιδασκαλιών αυτών». Κι’ αυτό διότι ανάγκαζαν τους πιστούς να υπάγονται στους Λατίνους «επισκόπους» και να λειτουργούνται σε παπικούς ναούς και «ιερείς». Αυτό ήταν και το «έγκλημά» του. Οι Ενετικές αρχές τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν σιδηροδέσμιο στον παπικό «επίσκοπο» Χάνδακα (Ηρακλείου) για να απολογηθεί, διότι εκείνος ασκούσε ουσιαστική εξουσία στο νησί.

      Ο δόλιος παπικός «επίσκοπος» σκέφτηκε, πως ίσως μπορούσε να τον πάρει με το μέρος του, με σκοπό να τον εκλατινίσει. Έτσι, «θωπείες χρώμενος και αγαθών» τον συμβούλεψε να αποδεχθεί τα παπικά δόγματα και «την κοινωνίαν αυτών ασπάσασθαι». Ως αντάλλαγμα δε του υποσχέθηκε πλούτο και τιμές, καθώς και την παραμονή του στον θρόνο του. Αλλά εκείνος αρνήθηκε και με ηρωικό και ομολογιακό φρόνημα διακήρυξε την αλήθεια της Ορθοδοξίας, ως τη μόνη σώζουσα πίστη. Το «αγγελικό» πρόσωπο του παπικού υποκριτή «επισκόπου» σκοτείνιασε από την θαρραλέα  απάντηση του Ανθίμου. Γεμάτος θυμό και εκδικητική μανία διέταξε να τον ρίξουν σε έναν βαθύ λάκκο, με στόχο «τον τόνο της ενστάσεως παραλύσει, τη χρονίως χαυνωθέντος κακώσει». Να δειλιάσει από το μαρτύριο αυτό και να συμμορφωθεί προς τις παραινέσεις του παπικού «κληρικού».

     Ο λάκκος ήταν μια στενή και βαθειά φυσική οπή της γης, όπου για να κατεβεί και να ανεβεί κάποιος έπρεπε να δεθεί με σχοινιά. Έτσι ο μαρτυρικός Επίσκοπος ρίχτηκε στο λάκκο γυμνός και χωρίς εφόδια. Ήταν δε και στενός, ώστε δε μπορούσε να ξαπλώσει και ήταν αναγκασμένος, ή να μένει όρθιος ή γονατισμένος. Του έριχναν ελάχιστο φαγητό και νερό σε αραιά χρονικά διαστήματα. Το μαρτύριο ήταν φρικτό και ο άγιος υπέμεινε προσευχόμενος και ευχαριστώντας τον Κύριο, ο Οποίος τον αξίωσε να δεινοπαθήσει για την αγάπη Του.

     Στο λάκκο έμεινε έναν χρόνο. Ο παπικός ψευδεπίσκοπος πίστεψε ότι, ύστερα από τα βάσανα αυτά θα είχε καμφθεί και θα αποδέχονταν να εκλατινιστεί. Επειδή διατηρούσε κάποιες επιφυλάξεις, σκέφτηκε μια δόλια απάτη. Μόλις έφεραν τον άγιο

μπροστά του και εκείνος του απάντησε ότι παραμένει πιστός στην Ορθοδοξία, εφάρμοσε το δαιμονικό του σχέδιο, λέγοντάς του: «Γιατί δεν δέχεσαι την πρότασή μου; Δεν έμαθες πως όσο καιρό ήσουν στο λάκκο, έγινε η ένωση των εκκλησιών; Εσύ μόνος θα μείνεις αποσχισμένος;». Ο Άνθιμος κατάλαβε την απάτη του παπικού. Τον ήλεγξε για το απατηλό ψέμα και τον διαβεβαίωσε ότι ποτέ δε θα αρνηθεί την αλήθεια της Ορθοδόξου Πίστεως. Ο παπικός «επίσκοπος» έγινε έξαλλος από το θυμό του και έδωσε διαταγή να ριχτεί και πάλι στο λάκκο.

    Έμεινε εκεί τώρα δύο χρόνια και πάλι τον οδήγησαν στον παπικό ψευδεπίσκοπο. Ο άγιος αρνήθηκε ξανά και ήλεγξε με σφοδρότητα τις πλάνες του παπισμού. Έδωσε και πάλι διαταγή να τον  ρίξουν στο λάκκο. Μετά από καιρό, την τρίτη φορά, πήγε ο παπικός στο λάκκο και έδωσε διαταγή να τον ανεβάσουν ως το στόμιο για να του μιλήσει. Πίστευε πως επιτέλους θα είχε «σωφρονιστεί». Εκείνος όμως παρέμεινε εδραίος και «ώσπερ ο εμός πρότερον Ιησούς τρις επειράσθη κατά την έρημον», έτσι και ο άγιος «τρίτον νικήσας, νομίμως στεφανωθή, την πίστιν τηρήσας και τον καλόν αγώνα ηγωνισμένος»! Ο ηρωικός επίσκοπος ημιθανής ψέλλισε στον δαιμονικό παπικό, μπορώντας να κουνήσει μόνο τη γλώσσα του: «και εκατοντάδες φορές να με κλείσεις στο λάκκο, δε θα με μεταπείσεις να αρνηθώ την ορθή πίστη μου. Δε θα με μεταπείσεις να αλλάξω φρόνημα από τα παραδομένα δόγματα των αγίων Πατέρων και των Αγίων Συνόδων. Διότι τα φυλάγουμε ως λόγια από Θεού, εγώ και οι άλλοι χριστιανοί, και οφείλουμε να τα φυλάμε με κάθε κόστος από τον καθένα»! Ο παπικός, πλημμυρισμένος από οργή και βλέποντας το αμετάπειστο του αγίου, έδωσε διαταγή να ριχτεί για πάντα στο λάκκο και να μην ασχοληθεί πια κανείς μαζί του.

     Εκεί τελείωσε μαρτυρικά τη ζωή του το 1370 ή το 1371. Όμως ο παπικός «επίσκοπος» δε μπορούσε να ησυχάσει ούτε μετά το θάνατο του αγίου, διότι ο ευλογημένος λάκκος, είχε γίνει τόπος προσκυνήματος των ευσεβών ορθοδόξων Κρητών. Γι’ αυτό έδωσε διαταγή να ανασύρουν το τίμιο λείψανο και να το εξαφανίσουν, αρνούμενος να το παραδώσει στους Ορθοδόξους για ταφή. Δε γνωρίζουμε την ημερομηνία του μαρτυρικού του θανάτου, ούτε τον τόπο, που έκρυψαν το τίμιο λείψανό του οι αιρετικοί παπικοί. Στη συνείδηση του πιστού λαού έγινε άγιος και ορίστηκε να εορτάζεται η μνήμη του στις  22 Νοεμβρίου.

       Ο άγιος Άνθιμος, παρά τις περιπέτειές του και τα μαρτύριά του, έγραψε και κάποια λίγα, αλλά αξιόλογα συγγράμματα, κυρίως αναιρετικά των παπικών κακοδοξιών (Κατά της εξουσίας του Πάπα, Περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, Λόγο στη Γέννηση του Χριστού, κ.α.). Επίσης έγραψε και δύο σημαντικές επιστολές από το λάκκο, στον συναγωνιστή του, για την Ορθοδοξία, Ιωσήφ Φιλάγρη. Το βίο του έγραψε ο περίφημος λόγιος Πατριάρχης άγιος Νείλος ο Κεραμεύς (+1388).

      Ο άγιος Άνθιμος χαρακτηρίστηκε ως «Νέος Ομολογητής», διότι έδωσε τη μάχη και μαζί τη ζωή του, για την προάσπιση της μόνης σώζουσας Ορθοδόξου Πίστεως, από τους αιρετικούς παπικούς. Αποτελεί δε ζωντανή απόδειξη για τις πραγματικές προθέσεις των παπικών για τους Ορθοδόξους και αξιώθηκε να γίνει ένα από τα αναρίθμητα θύματα του παπισμού, τα τελευταία χίλια χρόνια! 

ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΝ ΤΩ ΝΑΩ ΠΡΟΣΑΓΕΤΑΙ Η ΠΑΝΑΜΩΜΟΣ ΠΑΡΘΕΝΟΣ

 

(Θεολογικό σχόλιο στην εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου)

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

 

        Η εορτή των Εισοδίων της Θεοτόκου είναι μια σημαντική θεομητορική εορτή, την οποία εορτάζουν με σεβασμό και λαμπρότητα οι ορθόδοξοι πιστοί σε όλο τον κόσμο. Καθιερώθηκε γύρω στον 6ο αιώνα στην Ιερουσαλήμ με βάση την αρχαία παράδοση της Εκκλησίας μας. Ο άγιος Σωφρόνιος Ιεροσολύμων (634-638) κάνει λόγο στα γραπτά του για την εορτή αυτή. Στην Κωνσταντινούπολη καθιερώθηκε γύρω στα τέλη του Ζ΄ ή τις αρχές του Η΄ αιώνα. Κατ’ αυτήν εορτάζεται το γεγονός της εισόδου της Παναγίας μας στο Ναό του Σολομώντος, όταν ήταν τριών ετών.

      Βεβαίως δεν υπάρχουν βιβλικές μαρτυρίες για το γεγονός αυτό. Πληροφορίες αντλούμε από την παράδοση της Εκκλησίας μας, η οποία διέσωσε πάμπολλα γεγονότα, τα οποία δεν ιστορούνται στα Ιερά Ευαγγέλια. Επί τη ευκαιρία θα θέλαμε να τονίσουμε για μια ακόμα φορά πως τα Ευαγγέλια δεν είναι ιστορικά κείμενα με την αυστηρή έννοια του όρου, αλλά είναι κατά κύριο λόγο ιεραποστολικά κείμενα, τα οποία γράφηκαν για να εξυπηρετήσουν συγκεκριμένες ιεραποστολικές και ποιμαντικές ανάγκες της αρχαίας Εκκλησίας. Έτσι, λοιπόν, έμεινε έξω από τις ευαγγελικές διηγήσεις το μεγαλύτερο μέρος της επί γης παρουσίας του Κυρίου και της ζωής των άλλων ιερών προσώπων, που σχετίζονται με το έργο της σωτηρίας. Αντίθετα, μέρος αυτών των πληροφοριών διέσωσε η Ιερά Παράδοση, η οποία είναι, όπως γνωρίζουμε, ισόκυρη με την αγία Γραφή.

      Σύμφωνα, λοιπόν, με την Ιερά Παράδοση, οι γονείς της Θεοτόκου Ιωακείμ και Άννα ήταν άνθρωποι ευσεβείς και δίκαιοι. Ανήκαν στη μικρή εκείνη μερίδα των πιστών και ευσεβών Ιουδαίων, οι οποίοι περίμεναν εναγωνίως  την έλευση του Μεσσία. Πάσχιζαν οι ευλαβείς αυτοί άνθρωποι να αποκτήσουν παιδιά, ελπίζοντας πως από τους απογόνους τους θα γεννιόταν ο Μεσσίας.

      Οι γονείς της Θεοτόκου ζούσαν με την προσδοκία της τεκνογονίας, όμως δυστυχώς, ήταν άτεκνοι. Είκοσι ολόκληρα χρόνια επιχειρούσαν να τεκνοποιήσουν χωρίς αποτέλεσμα. Το όνειδος της ατεκνίας και η κατάσταση της μοναξιάς δημιουργούσαν στην ψυχή τους αφόρητη πικρία. Όμως δεν έχασαν την πίστη τους στο Θεό ούτε στιγμή. Είχαν την πεποίθηση πως ο Θεός είναι ο χορηγός όλων των αγαθών και κύρια της τεκνογονίας. Η ζωή τους κυλούσε με προσευχή, νηστεία και έντονη προσδοκία, ότι ο Θεός θα άκουγε τις ικεσίες τους και θα τους ελεούσε εν τέλει.

      Πράγματι, ο Θεός εισάκουσε τις προσευχές τους. Άγγελος Κυρίου παρουσιάστηκε στην Αγία Άννα και της ανήγγειλε το ευχάριστο γεγονός, ότι θα γίνει μητέρα. Το γηραιό ζευγάρι απέκτησε επί τέλους κλήρα. Η ευσεβής γηραιά Άννα γέννησε ένα χαριτωμένο κορίτσι, το οποίο ονόμασαν Μαρία (εβραϊκά Μαριάμ), που σημαίνει Κυρία. Την ανέλπιστη χαρά τους εξέφρασαν με αίνους και ευχαριστίες στο Θεό. Θεώρησαν το νεογέννητο βρέφος ως δικό Του δώρο και γι’ αυτό, από την πρώτη στιγμή, το αφιέρωσαν με όλη τους την ψυχή σ’ Αυτόν

    Η μικρή Μαρία από βρέφος ήταν στολισμένη με χάριτες και ιδιότητες λογικά ανεξήγητες. Φάνηκε από τότε πως ήταν ξεχωρισμένη από το Θεό να υπηρετήσει το σχέδιο της σωτηρίας του κόσμου. Η σύνεση, η  πραότητα, η ταπείνωση και η υπακοή Της κατέπλησσε τους γονείς Της και τον κοινωνικό τους περίγυρο.

     Όταν η Μαρία έγινε τριών ετών, οι ευσεβείς γονείς της αποφάσισαν να  πραγματοποιήσουν την υπόσχεσή τους προς το Θεό, να Του προσφέρουν ως δώρο την αγαπημένη τους θυγατέρα. Άλλωστε, όπως λέει η παράδοση, βρισκόταν σε τέτοια

προχωρημένη ηλικία και οι δυο τους, ώστε δεν μπορούσαν πια να φροντίσουν τη μικρή Μαρία. Έτσι όδευσαν προς το Ναό του Κυρίου στην Ιερουσαλήμ. Εκεί συνάντησαν το συγγενή τους ιερέα Ζαχαρία, πατέρα του Ιωάννου του Προδρόμου, ο οποίος ήταν άτεκνος και αυτός ως τότε. Υπηρετούσε με φόβο Θεού το ιερό και προσευχόταν αδιάκοπα να τον ελεήσει ο Θεός και να αποκτήσει και αυτός παιδί με την αγαπημένη του σύζυγο Ελισάβετ.

     Η άφιξή τους στον περικαλλή Ναό γέμισε την ψυχή τους με κατάνυξη και ευλάβεια. Πατούσαν τον ιερό χώρο, όπου η παρουσία του Κυρίου ήταν αισθητή. Οι Ιουδαίοι πίστευαν πως ο Ναός ήταν η κατοικία του Θεού και θρόνος του τα Άγια των Αγίων, γι’ αυτό το διαμέρισμα εκείνο θεωρείτο χώρος δέους και τρόμου. Κανένας δεν έμπαινε εκεί, παρά μονάχα ο αρχιερέας του έτους μια φορά το χρόνο, την ημέρα του Εξιλασμού, για να θυμιάσει, ανυπόδητος, ασκεπής και με ένα λιτό χιτώνα.

     Ο ιερέας Ζαχαρίας τους υποδέχτηκε σε κάποια από τις μεγάλες πύλες της μεγάλης αυλής. Ο λαός δεν επιτρεπόταν να εισέλθει στο Ναό. Μόνο ο αρχιερέας, οι ιερείς και λευίτες εισέρχονταν στον πρόναο και τα Άγια, για να προσφέρουν τις καθιερωμένες από το Μωυσή θυσίες και να επιτελέσουν τις τελετουργίες. Ο λαός στεκόταν στην ευρύχωρη αυλή και στις απειράριθμες παρακείμενες στοές, όπου παρακολουθούσε τις θυσίες, τις προσευχές και τις άλλες διάφορες τελετές των ιερέων.

     Με έκπληξη και θαυμασμό παρατήρησαν πως η μικρή Μαρία όχι μόνο δεν έφερε κάποια αντίσταση, όπως ήταν φυσικό, να αποχωριστεί τους γονείς της, αλλά με χαρά ακολούθησε τον σεβάσμιο Ζαχαρία στο Ναό του Κυρίου. Η χάρις του Θεού είχε σκεπάσει κάθε φυσική Της αντίδραση, την είχε καταστήσει ήδη πολύτιμο σκεύος εκλογής. Η παμπάλαια χριστιανική παράδοση αναφέρει πως ο γέρων Ζαχαρίας, κατά θείαν έμπνευση, οδήγησε τη Μαρία στα Άγια των Αγίων. Εκεί, στο ιερότατο, θεοσκότεινο και απρόσιτο διαμέρισμα του Ναού εισήλθε για να περάσει τα παιδικά Της χρόνια αμόλυντη από την ανθρώπινη αμαρτία, ως πολύτιμος θησαυρός σε ασφαλές θησαυροφυλάκιο!

     Οι συνθήκες ζωής στο χώρο εκείνο ήταν λίαν δυσμενείς για ένα κοινό θνητό. Όπως είπαμε, βασίλευε πυκνό σκοτάδι και η είσοδος οποιουδήποτε ήταν αυστηρά απαγορευμένη, για τη χορήγηση τροφής. Όμως η μικρή Μαρία δεν ήταν μια οποιαδήποτε κοινή θνητή. Είχε κληθεί από τη γαστέρα της μητέρας Της να γίνει η μητέρα του Θεού. Ο αφιλόξενος χώρος του άδυτου του Ναού μεταβλήθηκε για χάρη Της σε παραδείσιο περιβάλλον. Ουράνιο άκτιστο φως, που μόνο Αυτή έβλεπε, φώτιζε άπλετα και εκτυφλωτικά το χώρο. Άγγελοι του Θεού βρίσκονταν αδιάκοπα κοντά Της και της κρατούσαν συντροφιά. Άλλοι άγγελοι της κουβαλούσαν μυστική ουράνια τροφή και άλλοι την υπηρετούσαν.

     Αυτό κράτησε δώδεκα ολόκληρα χρόνια, μέχρι την ηλικία των δεκαπέντε χρόνων Της. Τότε ο Ζαχαρίας μαζί με άλλους σεβάσμιους και ευλαβείς ιερείς του Ναού αποφάσισαν να βγάλουν τη Μαρία από τα Άγια των Αγίων και να την οδηγήσουν στον κόσμο. Για προστασία την αρραβώνιασαν με τον ευσεβή και μεστό ηλικίας Ιωσήφ, ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, διατελούσε σε χηρεία και είχε την προστασία παιδιών του από την πρώτη γυναίκα του. Εγκαταστάθηκαν στην όμορφη και ήσυχη κώμη Ναζαρέτ, όπου εκεί λίγο καιρό αργότερα έγινε ο άγιος Ευαγγελισμός Της.

       Η μεγάλη και παγκόσμια θεομητορική εορτή των Εισοδίων εορτάζεται λαμπρά από την Εκκλησία μας. Οι ιερές ακολουθίες έχουν πανηγυρικό χαρακτήρα. Μεγάλοι υμνογράφοι, όπως ο Γεώργιος Νικομηδίας, Λέων ο Μάγιστρος, Ιωσήφ ο Υμνογράφος, Σέργιος ο Αγιοπολίτης και ο Βασίλειος ο Πηγορίτης συνέθεσαν ύμνους μεγάλης ποιητικής και θεολογικής αξίας. «Χαίρει ο ουρανός και η γη τον

 ουρανόν τον νοητόν πορευόμενον ορώντες εις θείον οίκον ανατραφήναι σεπτώς» αναφέρει ένας ύμνος. Οι πιστοί κατακλύζουμε τους ναούς και τιμούμε την Αειπάρθενο, η Οποία έγινε αιτία της σωτηρίας μας και μας σκεπάζει κάτω από τις αέναες προσευχές Της στον Υιό Της και Σωτήρα μας Ιησού Χριστό.

 

ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΟΡΤΗΣ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

       Η Θεοτόκος είναι η αγιότερη ανθρώπινη ύπαρξη, η Οποία επιλέχτηκε από το Θεό ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλα κορίτσια, για να παίξει ρόλο πρωταγωνιστικό στη διαδικασία της σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους και ολοκλήρου της δημιουργίας. Η θεία πανσοφία διείδε στο ιερότατο πρόσωπό Της την άκρα καθαρότητα και αγιότητα, η οποία ήταν απαραίτητη για να καταστεί μητέρα του απόλυτα αγίου Θεού.

     Η εορτή των Εισοδίων έχει ως στόχο να μας διδάξει πολύ υψηλές έννοιες γύρω από την προσωπικότητα της Θεοτόκου. Να μας μυήσει στην ασύλληπτα βαθιά θεολογία γύρω από την ανεπανάληπτη συμβολή Της στην υλοποίηση του θείου σχεδίου της σωτηρίας του κόσμου.

      Ο ιστορικός πυρήνας του γεγονότος των Εισοδίων ελάχιστα απασχολεί την Εκκλησία, όσο η θεολογική του σημασία. Κάποιοι υποστηρίζουν, πως, επειδή η πρώτη γραπτή μαρτυρία του γεγονότος αναφέρεται στο απόκρυφο «Πρωτοευαγγέλιο του Ιακώβου», δεν θα πρέπει να θεωρείται αξιόπιστη. Για την ορθόδοξη θεολογία μας όμως αυτό καθ’ εαυτό το ιστορικό γεγονός έχει ελάχιστη σημασία σε σχέση με τη θεολογική και ηθική του σημασία.

      Ο Ναός της Ιερουσαλήμ είναι εικόνα της Θεομήτορος. Είναι γνωστή η πίστη στην ιερότητα του Ναού από τους Ιουδαίους. Πίστευαν ότι μέσα σ’ αυτόν κατοικεί ο Θεός, γι’ αυτό ανέβαιναν στο λόφο Σιών, που ήταν κτισμένος με σεβασμό και τρόμο, σαν να προσεγγίζουν τον Ίδιο το Θεό. Η Κιβωτός της Διαθήκης θεωρείτο ο θρόνος του Θεού και η ορατή παρουσία Του στη γη. Ουδείς τολμούσε να προσεγγίσει στο διαμέρισμα του Ναού, που ονομαζόταν Άγια των Αγίων, παρά μόνο ο αρχιερέας του έτους, μια φορά το χρόνο, κατά την πένθιμη ημέρα του Εξιλασμού. Εισερχόταν  ανυπόδητος στο φοβερό εκείνο χώρο, ντυμένος ένα λινό ποδήρη χιτώνα, για να θυμιάσει. Έκτοτε κανένας δεν τολμούσε να πλησιάσει εκεί.

      Ο απλός λαός δεν επιτρεπόταν να εισέρχεται σε κανένα διαμέρισμα του Ναού, αλλά μόνο το ιερατείο στον πρόναο και τα Άγια. Οι προσκυνητές λαϊκοί στέκονταν στο τεράστιο προαύλιο και τις διάφορες παρακείμενες στοές, από όπου προσεύχονταν και παρακολουθούσαν τις τελετουργίες των ιερέων.

      Η Παναγία μας είναι ο νοητός ναός του Θεού. Το ιερότατο νοητό τέμενος, μέσα στο οποίο καταδέχτηκε να οικήσει ο αιώνιος και άπειρος Θεός. Ο ιερός υμνογράφος της εορτής, θέλοντας να τονίσει αυτήν την καταπληκτική παρομοίωση, έγραψε πως η Θεοτόκος είναι, «Ο καθαρότατος ναός του Σωτήρος, η πολυτίμητος παστάς και παρθένος, το ιερόν θησαύρισμα της δόξης του Θεού». Αν θεωρείτο ιερός ο Ναός της Ιερουσαλήμ, στον οποίο υποτίθεται ότι κατοικούσε, σύμφωνα με την πίστη των Ιουδαίων, ο Θεός, ας σκεφτούμε πόσο πιο άγια και ιερή θα μπορούσε να θεωρείται η Θεοτόκος, η Οποία κράτησε πραγματικά στα πάναγνα σπλάχνα Της το σαρκωμένο Λόγο και τον έθρεψε από τα τίμια αίματά Της! Ο Ναός της Ιερουσαλήμ καταστράφηκε και αφανίστηκε από τους Ρωμαίους κατακτητές. Αντίθετα ο νοητός ναός του Θεού, η Παρθένος Μαρία, μένει στους αιώνες και απολαμβάνει ύψιστες τιμές από τους μυριάδες πιστούς όλων των εποχών.

      Η είσοδος της Θεοτόκου στο Ναό της Ιερουσαλήμ θέλει να φανερώσει το ακατανόητο ύψος της αγνότητας και αγιότητάς Της. Μέσα στα απρόσιτα Άγια των Αγίων διαφυλάχτηκε η αγνότητά της και καλλιεργήθηκε η αγιότητά Της. Μόνο μέσα σε ένα τέτοιο ιερό χώρο μπορούσε να προφυλαχτεί η απαιτούμενη αγνότητά Της από

την αφάνταστη αμαρτωλότητα του κόσμου. Μόνο η συνοίκηση με τους αγίους αγγέλους θα μπορούσε να καλλιεργήσει την αγιότητά Της. Η ανθρώπινη ανομία είχε τέτοια δύναμη και ορμή ώστε αν η Παρθένος Μαρία βρισκόταν στον κόσμο δε γνωρίζουμε αν θα μπορούσε να διατηρήσει το ύψος της αγιότητας που χρειαζόταν να δεχτεί τον απόλυτα άγιο Θεό στα σπλάχνα Της.

       Στο πρόσωπο της Θεοτόκου έχουμε υπέρβαση της πεπτωκυίας ανθρωπίνης φύσεως και αποκατάσταση της πρότερης προπτωτικής. Αυτή γεννήθηκε βεβαίως με την πτωτική φύση, ως κληρονόμος της αμαρτίας των πρωτοπλάστων γεναρχών μας. Όμως η θεία χάρις σταδιακά την εξύψωνε από τη νηπιακή Της ηλικία μέχρι τον Ευαγγελισμό Της, οπότε με την επισκίαση του Αγίου Πνεύματος, καθαρίστηκε απόλυτα από το προπατορικό αμάρτημα και πήρε την προπτωτική αδιάφθορη φύση. Μόνο έτσι απαλλαγμένη από το άχθος της πτωτικής φύσεως και τη φθορά της αμαρτωλότητας, μπορούσε να επιτελέσει την υπέρτατη αποστολή Της. Οι ευσεβείς διηγήσεις περί της θαυμαστής διαμονής Της στο Ναό εκφράζουν ακριβώς αυτή την πίστη της προοδευτικής καθάρσεώς Της.

       Η ευλογημένη είσοδος της Παρθένου Μαρίας στο Ναό αποτελεί την απαρχή της πραγματοποιήσεως της προαιώνιας βουλής του Τριαδικού Θεού για τη σωτηρία του κόσμου. Στην υμνολογία της μεγάλης εορτής ψάλλουμε πως «Σήμερον της ευδοκίας Θεού το προοίμιον και της των ανθρώπων σωτηρίας η προκήρυξις». Αποτελεί τη χαραυγή της λυτρώσεως του ανθρωπίνου γένους από τη δουλεία της αμαρτίας   Γι’ αυτό η Εκκλησία μας εορτάζει λαμπρά το γεγονός. Ως συνειδητοί πιστοί του Χριστού, είμαστε θερμοί και αέναοι τιμητές του ιερού προσώπου της Θεομήτορος, διότι η συμβολή Της στο έργο της σωτηρίας μας υπήρξε καθοριστικός. Με άκρατο ενθουσιασμό υμνούμε τη μεγάλη εορτή και γεραίρουμε τη Θεοτόκο, ψάλλοντας «εν ενί στόματι» μαζί με τον ιερό υμνογράφο της ημέρας «Χαίρε, της οικονομίας του Κτίστου η εκπλήρωσις»!

Ο ΑΓΙΟΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ

 

ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου – Καθηγητού

        Οι τέσσερις Ευαγγελιστές απολαμβάνουν ιδιαιτέρας τιμής στην Εκκλησία, διότι, μαζί με τους υπόλοιπους συγγραφείς των βιβλίων της Αγίας Γραφής, αποτέλεσαν τα όργανα του Αγίου Πνεύματος, για την καταγραφή της θείας αποκάλυψης, για τη σωτηρία του κόσμου. Ένας από αυτούς είναι ο άγιος ευαγγελιστής και απόστολος Ματθαίος.

        Ήταν εβραίος  στην καταγωγή και γιός του Αλφαίου (όχι του πατέρα του Ιακώβου). Το όνομά του σημαίνει «δώρο Θεού», δηλαδή Θεοδώρητος. Όμως στους Ευαγγελιστές Μάρκο (12,14) και Λουκά (5,27) αναφέρεται με το όνομα Λευί ή Λεβυΐς, καθότι οι Εβραίοι συνήθιζαν να έχουν περισσότερα του ενός ονόματα. Το ότι χρησιμοποιεί το όνομα Ματθαίος στο δικό του Ευαγγέλιο, σημαίνει, σύμφωνα με κάποιους μελετητές, το πρώτο του όνομα ήταν Λευί, αλλά όταν συνάντησε το Χριστό και Τον ακολούθησε, άλλαξε ο ίδιος το όνομά του σε Ματθαίος (= δώρο Θεού), ως δείγμα ευγνωμοσύνης στο Θεό και έκτοτε διατήρησε σε όλη του τη ζωή αυτό το όνομα.

         Ασκούσε το επικερδές επάγγελμα του τελώνη, δηλαδή του φοροεισπράκτορα. Κατοικούσε στην Καπερναούμ, η οποία ανήκε διοικητικά στον Ηρώδη και τους φόρους τους εισέπραττε ο εκείνος και όχι οι Ρωμαίοι. Αυτό σημαίνει ότι ήταν πιθανόν υπάλληλος του Ηρώδη και δεν είχε δική του φοροεισπρακτική εταιρεία. Γνώριζε πολύ καλά την αραμαϊκή και την ελληνική γλώσσα, διότι στην περιοχή μιλούσαν την ελληνική. Γενικά οι τελώνες θεωρούνταν μισητά πρόσωπα από το λαό, για τις κλοπές, τους εκβιασμούς, και την τοκογλυφία που ασκούσαν. Επειδή θεωρούνταν άνθρωποι αμαρτωλοί, απέφευγαν τη συναναστροφή μαζί τους και ως εκ τούτου οι τελώνες συναναστρέφονταν μόνο μεταξύ τους.

        Φαίνεται πως ο Ματθαίος δεν είχε φθαρεί εντελώς από το αμαρτωλό επάγγελμα που ασκούσε και ήταν ευσεβής άνθρωπος και περίμενε με πάθος τον Μεσσία. Πιθανόν να είχε ακούσει γι’ Αυτόν και τα θαύματά του και γι’ αυτό Τον ακολούθησε με προθυμία. Όπως μας διηγείται ο ίδιος ο Ματθαίος στο Ευαγγέλιό του, ο Κύριος σε μια από τις περιοδείες του στην Καπερναούμ, ενώ βάδιζε στην οδό, «είδεν άνθρωπον καθήμενον επί το τελώνιον, Ματθαίον λεγόμενον» (Ματθ.9,9). Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Ματθαίος. Και συνεχίζει: «και λέγει αυτώ, ακολούθει μοι. Και αναστάς ηκολούθησεν αυτώ» (Ματθ.9,9). Ο πλούσιος τελώνης Ματθαίος υπάκουσε στην κλήση του Κυρίου, παράτησε την επικερδή εργασία του και Τον ακολούθησε, γενόμενος ένας από τους πιο αφοσιωμένους μαθητές Του.

           Για να δείξει  στο Χριστό την ευγνωμοσύνη του για την τιμή που του έκανε, να τον χρίσει μαθητή του, ετοίμασε πλούσιο γεύμα και Τον κάλεσε στο σπίτι του.  Ο δε Χριστός εκφράζοντας την ευαρέσκειά Του στον Ματθαίο αποδέχτηκε και κατέλυσε στην οικία του. Ο Ματθαίος κάλεσε επίσης στο τραπέζι και πολλούς φίλους του τελώνες και αμαρτωλούς. Ίσως τους κάλεσε να γνωρίσουν τον Διδάσκαλο και να μετανοήσουν όπως αυτός. Αλλά το γεγονός αυτό σκανδάλισε τους υποκριτές Φαρισαίους, οι οποίοι βρήκαν την ευκαιρία, προσπαθώντας να Τον μειώσουν στα μάτια των μαθητών Του, λέγοντες, «διατί μετά των τελωνών και αμαρτωλών εσθίει ο διδάσκαλος υμών;», για να πάρουν την αποστομωτική και γεμάτη σημασία απάντηση από τον Κύριο, «ου χρείαν έχουσιν οι ισχύοντες ιατρού, αλλ’ οι κακώς έχοντες … ου γαρ ήλθον καλέσαι δικαίους, αλλά αμαρτωλούς εις μετάνοιαν» (Ματθ.9,11-13).  Σε αυτόν τον μικρό διάλογο ο Χριστός αποκάλυψε τον σκοπό της ενανθρωπήσεώς Του, ο οποίος είναι η θεραπεία των αμαρτωλών από την πνευματική νόσο της αμαρτίας.

       Ακολούθησε λοιπόν πιστά τον Κύριο και έζησε κοντά Του με ταπείνωση και αφάνεια, αφού δεν φαίνεται πουθενά αλλού το όνομά του στην Καινή Διαθήκη. Έζησε όλα τα σωτήρια γεγονότα από κοντά και ιδίως το Πάθος, την Ανάσταση και την Ανάληψη του Κυρίου. Μαζί με τους άλλους αποστόλους φωτίστηκε από το Άγιο Πνεύμα κατά την ημέρα της Πεντηκοστής και έλαβε μέρος στην Αποστολική Σύνοδο της Ιερουσαλήμ (48 μ. Χ.).

        Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για την κατοπινή του ζωή. Αρχαιότατη παράδοση αναφέρει ότι διακρίνονταν από τους άλλους αποστόλους στον ασκητικό του βίο. Σύμφωνα με μαρτυρία του Κλήμεντα Αλεξανδρέα, έτρωγε καρπούς και λάχανα και ουδέποτε κρέας. Στάλθηκε από τους άλλους αποστόλους να διδάξει το Ευαγγέλιο κατά προτίμηση στους Εβραίους, τους ομόφυλους του σε όλη την Παλαιστίνη. Να τους πείσει ότι στο Πρόσωπο του Ιησού, που απέρριψαν και θανάτωσαν, πραγματοποιήθηκαν όλες οι προφητείες της Παλαιάς Διαθήκης. Μάλιστα για το σκοπό αυτόν έγραψε και το ομώνυμο Ευαγγέλιό του.

        Όμως κήρυξε το Ευαγγέλιο με πάθος και ζήλο και στους Εθνικούς. Κήρυξε στη Μακεδονία, στην Αιθιοπία, στην Περσία, Μηδία και Παρθία. Στην Αιθιοπία κατέστησε πρώτο επίσκοπο τον ακόλουθό του Πλάτωνα και βάπτισε το γιο του πρίγκιπα της χώρας και γι’ αυτό συνελήφθη και υπέστη μαρτυρικό θάνατο. Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία, του Νικηφόρου Καλλίστου, κήρυξε σε μια άγνωστη φυλή απολίτιστων ανθρωποφάγων, όπου συνελήφθη από τον βασιλιά τους, Φουλβιανό και υπέστη μαρτυρικό θάνατο. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης αναφέρει την πληροφορία ότι «ετελειώθη διά του πυρός υπό των απίστων» στην Ιεράπολη της Συρίας. Η μνήμη του τιμάται στις 16 Νοεμβρίου.

      Ο Ματθαίος, όπως προαναφέραμε, συνέγραψε το ομώνυμό του Ευαγγέλιο, αρχικά στην εβραϊκή γλώσσα, για τον ευαγγελισμό και χρήση των εξ’ Εβραίων Χριστιανών. Αργότερα το μετέφρασε ο ίδιος στην ελληνική, για τους εξ εθνών Χριστιανούς. Ενώ όμως το Ευαγγέλιο στην εβραϊκή χάθηκε ενωρίς, αντίθετα το Ευαγγέλιο στην ελληνική διατηρήθηκε και αποτέλεσε μέρος του «κανόνα της Καινής Διαθήκης» και είναι το πρώτο βιβλίο της Καινής Διαθήκης. Διακρίνεται για την σαφήνειά του και τη χάρη του. Παραθέτει πλήθος προφητικών χωρίων της Παλαιάς Διαθήκης, τα οποία βρήκαν την εκπλήρωσή τους στον Ιησού Χριστό. Κύριο μέλημά του ήταν να αποδείξει ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο αναμενόμενος Μεσσίας των προφητών της Παλαιάς Διαθήκης.