Ἡ Ἑορτή τῶν Χριστουγέννων κατά τόν Ἁγιογραφικό

Νικόλαος Γεωργαντώνης

θεολόγος – ἱεροψάλτης    

 

Πολλά ἔχουνε γραφτεῖ γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Εἶναι μία Δεσποτική ἑορτή πού μιλᾶ στήν καρδιά ὅλων μας. Ἀλλά ζώντας σέ μία ταχύρυθμη ἐποχή, πού ὁ ὑλισμός μᾶς ἔχει κατακτήσει, γνωρίζουμε τί εἶναι τά Χριστούγεννα καί τί μήνυμα φέρνουν σέ ἐμᾶς; Ὅσο πλησιάζουμε αὐτή τή λαμπρότατη ἑορτή, ἔχουμε σταθεῖ καί σκεφτεῖ, τί εἶναι αὐτό ποῦ ἑορτάζουμε κάθε χρόνο;  Θά προσπαθήσω, μέσω τῆς Ἄγ. Γραφῆς καί τῶν Ἁγίων Πατέρων, νά ἀποτυπώσω τό θεολογικό νόημα τῶν Χριστουγέννων, ἔτσι ὥστε, νά τά ἑορτάσουμε ὅσο τό δυνατόν μέ ἐπίγνωση, ὅπως λέει καί τό κοντάκιο τῶν Θεοφανείων, «Ἐπεφάνης σήμερον τῇ οἰκουμένῃ, καὶ τὸ φῶς σου Κύριε, ἐσημειώθη ἐφ᾽ ἡμᾶς, ἐν ἐπιγνώσει ὑμνοῦντας σε. Ἦλθες ἐφάνης τὸ Φῶς τὸ ἀπρόσιτον.»[1] τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων.

            Μελετώντας τήν Ἁγία Γραφή, βλέπουμε ὅτι δέν ἀσχολήθηκαν καί οἱ τέσσερις Εὐαγγελιστές μέ τό γεγονός τῆς Γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς  εἶναι αὐτός πού δίνει τίς περισσότερες πληροφορίες γιά τό γεγονός τῆς Γεννήσεως τοῦ Θεανθρώπου. Εἶναι ἐπίσης καί τό Εὐαγγέλιο πού θά ἀκούσουμε κατά τήν προηγούμενη ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων, δηλαδή στόν Ἑσπερινό μέ τή Θεία Λειτουργία τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Ἐπίσης, ὑπάρχει καί στόν Εὐαγγελιστή Ματθαῖο , ἀρκετή ἀναφορά, στήν περικοπή πού ἀναγιγνώσκεται  ἀνήμερα τῶν Χριστουγέννων. Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης κάνει μόνο τήν ἑξῆς ἀναφορά, «Καὶ ὁ Λόγος σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν, καὶ ἐθεασάμεθα τὴν δόξαν αὐτοῦ, δόξαν ὡς μονογενοῦς παρὰ πατρός, πλήρης χάριτος καὶ ἀληθείας.»[2] Ἐνῶ τέλος, ὁ Εὐαγγελιστής Μάρκος δέν κάνει καμιά ἀναφορά σέ αὐτό τό γεγονός. Βλέπουμε γενικά, ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή δέν μᾶς δίνει ἄπειρες πληροφορίες ἀλλά ἀντιθέτως, περιέχει μόνο ὅ,τι χρειαζόμαστε γιά τήν σωτηρία μας. Εἶναι φυσικό νά μήν περιέχονται μέσα ὅλα τα γεγονότα καί θαύματα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀλλά καί τῆς ζωῆς τῆς Παναγίας μας. Ἀλλά τό πραγματικά θαυμαστό εἶναι ὅτι, ἄν καί τό κάθε βιβλίο τῆς Καινῆς Διαθήκης γράφτηκε ξεχωριστά καί διαφορετική χρονική στιγμή, ἐν τούτοις,  μεταξύ των τεσσάρων εὐαγγελιστῶν γίνεται ἀντιληπτός ὁ κοινός πυρήνας πού ἀφορᾶ τή σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.         

Ἡ Πατερική γραμματεία εἶναι πλούσια σέ ἑρμηνευτικά κείμενα γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Ξεκινᾶ τόν λόγο τοῦ ὁ Ἄγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γιά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων, λέγοντας «Μυστήριον ξένον καὶ παράδοξον βλέπω... Ἄγγελοι ᾄδουσιν, ἀρχάγγελοι μέλπουσιν, ὑμνεῖ τὰ Χερουβὶμ, δοξολογεῖ τὰ Σεραφὶμ, πάντες ἑορτάζουσι Θεὸν ἐπὶ γῆς ὁρῶντες, καὶ ἄνθρωπον ἐν οὐρανοῖς· τὸν ἄνω κάτω δι' οἰκονομίαν, καὶ τὸν κάτω ἄνω διὰ φιλανθρωπίαν.»[3] Περιγράφει δηλαδή, τήν ὑπερφυσική καί ἐξαίσια κατάσταση πού ἐπικρατοῦσε κατά τή γέννηση τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ. Συνεχίζει καί εἰσέρχεται στήν θεολογική ἔννοια τῆς γεννήσεως τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, λέγοντας, «Καὶ μὴ ζήτει πῶς· ὅπου γὰρ βούλεται Θεὸς, νικᾶται φύσεως τάξις. Ἠβουλήθη γὰρ, ἠδυνήθη, κατῆλθεν, ἔσωσε· σύνδρομα τὰ πάντα τῷ Θεῷ. Σήμερον ὁ ὢν τίκτεται, καὶ ὁ ὢν γίνεται ὅπερ οὐκ ἦν· ὢν γὰρ Θεὸς, γίνεται ἄνθρωπος, οὐκ ἐκστὰς τοῦ εἶναι Θεός. Οὐδὲ γὰρ κατ' ἔκστασιν θεότητος γέγονεν ἄνθρωπος, οὐδὲ πάλιν κατὰ προκοπὴν ἐξ ἀνθρώπου γέγονε Θεός· ἀλλὰ Λόγος ὢν, διὰ τὸ ἀπαθὲς σὰρξ ἐγένετο, ἀμεταβλήτου μενούσης τῆς φύσεως.»[4] Ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος γιά νά κάνει τόν ἄνθρωπο θεό, «καὶ λαβὼν τὴν ἐμὴν σάρκα, δίδωσί μοι τὸ ἑαυτοῦ Πνεῦμα»![5] Δέν ἀλλοιώθηκαν ὅμως οἱ δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ. Ἔμεναν δηλαδή, ὅπως μᾶς ἀναφέρει ὁ ὅρος τῆς Δ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, «τέλειον τὸν αὐτὸν ἐν θεότητι καὶ τέλειον τὸν αὐτὸν ἐν ἀνθρωπότητι... ὁμοούσιον τῷ πατρὶ κατὰ τὴν θεότητα, καὶ ὁμοούσιον τὸν αὐτὸν ἡμῖν κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα, κατὰ πάντα ὅμοιον ἡμῖν χωρὶς ἁμαρτίας... ἐν δύο φύσεσιν ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως γνωριζόμενον...».[6] Ἔλαβε τήν ἀνθρώπινη σάρκα, ὅπως ἐμεῖς χωρίς ἁμαρτία ὅμως. Τί νά πεῖ κάποιος γιά αὐτή τήν μεγάλη εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ; Ὁ Ἰησοῦς Χριστός, ἔλαβε τήν ἀνθρώπινη φύση γιά νά τήν ἐξαγιάσει καί νά ἀποκαταστήσει τήν σχέση μεταξύ του ἀνθρώπου μέ τό Θεό. Λέει ἀκριβῶς γιά αὐτό ὁ Ἄγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, «Ἓν ἐκ δύο τῶν ἐναντίων, σαρκὸς καὶ Πνεύματος· ὧν τὸ μὲν ἐθέωσε, τὸ δὲ ἐθεώθη.»[7] Καί παρομοιάζει τήν γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ μέ τήν δημιουργία τοῦ πρωτοπλάστου Ἀδάμ, λέγοντας «Δευτέραν κοινωνεῖ κοινωνίαν, πολὺ τῆς προτέρας παραδοξοτέραν· τότε μὲν τοῦ κρείττονος μετέδωκε, νῦν δὲ μεταλαμβάνει τοῦ χείρονος.»[8] Δηλαδή, ὅπως τότε ἔπλασε τόν ἄνθρωπο, ἐμᾶς, κάθ´ὁμοίωση τῆς δική Του εἰκόνας, τώρα ἔρχεται νά προσλάβει τήν ἀνθρώπινη φύση γιά νά τήν ἀνυψώσει!!! Ἐπιβεβαιώνει αὐτή τήν σκέψη ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, «ἐν οἷς πρὸ πάντων τῶν ἐπὶ γῆς τὸ ἀνθρώπων γένος ἐλεήσας, καὶ θεωρήσας ὡς οὐχ ἱκανὸν εἴη κατὰ τὸν τῆς ἰδίας γενέσεως λόγον διαμένειν ἀεί, πλέον τι χαριζόμενος αὐτοῖς, οὐχ ἁπλῶς, ὥσπερ πάντα τὰ ἐπὶ γῆς ἄλογα ζῷα, ἔκτισε τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ κατὰ τὴν ἑαυτοῦ εἰκόνα ἐποίησεν αὐτούς, μεταδοὺς αὐτοῖς καὶ τῆς τοῦ ἰδίου Λόγου δυνάμεως, ἵνα ὥσπερ σκιάς τινας ἔχοντες τοῦ Λόγου καὶ γενόμενοι λογικοὶ διαμένειν ἐν μακαριότητι δυνηθῶσι, ζῶντες τὸν ἀληθινὸν καὶ ὄντως τῶν ἁγίων ἐν παραδείσῳ βίον.»[9]

            Αὐτό πού εἶναι σημαντικό νά καταλάβουμε εἶναι ἡ ὕψιστη τιμή καί ἀγάπη τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπο. Κατέβηκε γιά νά μᾶς ὁδηγήσει ἀπό τό βοῦρκο τῆς ἁμαρτίας στήν Οὐράνια Βασιλεία Του. Εἶναι κάτι πού ἀκόμη καί οἱ ἀρχαῖοι πρόγονοί μας, περίμεναν, ἔχοντας ἕνα ἄγαλμα στόν Ἄγνωστο Θεό. Ἐάν δέν ἀφουγραστοῦμε αὐτά τά νοήματα πού μᾶς δίνει ἡ Ἄγ. Γραφή καί οἱ Πατέρες, δέν θά βιώσουμε πραγματικά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων. Πολλοί ἀπό ἐμᾶς μένουμε μόνο στούς ἐόρτιους στολισμούς τῶν δένδρων καί τῶν σπιτιῶν μας. Αὐτό ἀπό μόνο του, εἶναι μία καθαρή ἐπίρροια τῆς Δυτικῆς κουλτούρας. Εἶναι ὁ στολισμός κακός ἀπό μόνο του; Ὄχι! Ἀλλά μεγαλύτερη σημασία ἔχει ἐάν ἔχουμε καθαριστεῖ ἀπό τίς ἁμαρτίες μας καί ἔχουμε προετοιμαστεῖ γιά νά ὑποδεχτοῦμε τό βρέφος Χριστό στίς καρδιές μας. Ἡ πραγματική ἔννοια τοῦ ἑορτασμοῦ τῶν ἑορτῶν αὐτός εἶναι. Εἴτε εἶναι ὀνομαστικές ἑορτές, γενέθλια ἤ Δεσποτικές καί Θεομητορικές ἑορτές τῆς Ἐκκλησίας μας, πρέπει νά ἑορτάζονται Χριστοκεντρικᾶ καί ὄχι Ἀνθρωποκεντρικά. Γι’ αὐτό καί γιά τά γενέθλια (κάτι πού ἦταν παράδοση τῆς Δύσεως μόνο) δέν ἑορτάζονται στήν περίπτωση τῶν Ἁγίων ἐκτός ἀπό τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καί τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Στήν Ἀνατολή, ἑόρταζαν μόνο τήν ὀνομαστική ἑορτή. Οἱ γιορτές μέ τοῦρτες, κεράκια κτλ. εἶναι ξένα πρός τή δική μας, Ρωμαϊκή παράδοση. Αὐτό πρέπει νά κρατᾶμε κατά νοῦ γιά κάθε ἑορτή. Ἐάν τό κάνουμε σκεπτόμενοι Ὀρθόδοξα, γιά ὅλες τίς ἑορτές μᾶς (Γενέθλια, Ὀνομαστικές, Ἐκκλησίας) τότε εἶναι εὐλογημένα.

Ἔτσι, νά ἔχουμε τήν ἴδια σκέψη ὅπως ἐξέφρασαν οἱ θεοφόροι Πατέρες τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, «Ἀκολουθώντας λοιπὸν τοὺς ἁγίους Πατέρες, ἀπὸ συμφώνου ὅλοι μας διακηρύττουμε τὴν ὁμολογία ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι ἕνας καὶ μόνον Υἱός, ὁ ἴδιος τέλειος ὡς πρὸς τὴ θεότητά του, καὶ ὁ ἴδιος τέλειος ὡς πρὸς τὴν ἀνθρωπότητά του...». Ἅς κοιτάξουμε καί φέτος νά προετοιμαστοῦμε κατάλληλα, ἀκολουθώντας τά λόγια του Ἄπ. Παύλου, «Νεκρώσατε οὖν τὰ μέλη ὑμῶν τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, πορνείαν, ἀκαθαρσίαν, πάθος, ἐπιθυμίαν κακήν, καὶ τὴν πλεονεξίαν, ἥτις ἐστὶν εἰδωλολατρία... νυνὶ δὲ ἀπόθεσθε καὶ ὑμεῖς τὰ πάντα, ὀργήν, θυμόν, κακίαν, βλασφημίαν, αἰσχρολογίαν ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν· μὴ ψεύδεσθε εἰς ἀλλήλους, ἀπεκδυσάμενοι τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον σὺν ταῖς πράξεσιν αὐτοῦ καὶ ἐνδυσάμενοι τὸν νέον τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ᾿ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν... τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός»[10], ὥστε νά ἑορτάσουμε Χριστοκεντρικά τήν ἑορτή τῶν Χριστουγέννων ἀλλά καί ὅλου του Δωδεκαημέρου. Μέ νηστεία, προσευχή καί μετοχή στά Ἄχραντα Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας. Ἔτσι, θά δοῦμε βελτίωση στήν ζωή μας καί θά ἀποκτήσουμε τήν κατά Θεόν εἰρήνη. Καλά καί εὐλογημένα Χριστούγεννα σέ ὅλους!!! Καλό Δωδεκαήμερο!!! Καλή καί εὐλογημένη χρονιά!!!        

---

[1] Κοντάκιο τῶν Θεοφανείων, Ἦχος Δ’

[2] Κτ. Ἰωάν. Κέφ. ΣΤ’, στ. 9 - 14

[3] Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος - Λόγος εἰς τὸ γενέθλιον τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ

[4] ὄπ. πάρ.

[5] ὄπ. πάρ.

[6] Ὅρος Δ’ Οἴκ. Συνόδου

[7]  Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος - Χριστός γεννᾶται (Ἀποσπάσματα ἐκ τῆς Ὁμιλίας ΛΗ’)

[8] ὄπ. πάρ.

[9]  Ἁγίου Ἀθανασίου Ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας, Λόγος Περί τῆς Ἐνανθρωπήσεως

[10] Κολ. Κεφ. 3, 5 – 11 (Ἀπόστολος τῆς Κυριακῆς των Ἁγίων Προπατόρων)