Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν. - Αγ. Ιωάννης Χρυσόστομος

Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2011

Ψαλμοὶ ἀνὰ περίπτωση

Οἱ ψαλμοί· ἕνα θεόπνευστο βιβλίο γιὰ ὅλες τὶς περιπτώσεις τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς.
Οἱ ψαλμοὶ εἶναι ἔργο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἕνας ἁγιορείτης Γέροντας κρατώντας τὸ ψαλτήρι ἔλεγε:"Ὁ Θεός ἔσκυψε καὶ εἶπε στὸ παιδί του τὸν Δαβίδ αὐτά ποὺ θέλει ν' ἀκούη"!
"Τὰ νοήματα τῶν ψαλμῶν ἀθόρυβα ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ τὰ ἀποτυπώνει στά πιό βαθειά ἱερά βάθη τῆς καρδιᾶς. Ἔτσι ἡ καρδιά φωτίζεται καὶ μὲ τὴ σειρά της θερμαίνει πνευματικὰ τὸ συναίσθημα, τὴ λογική καὶ τὴ θέληση, ἐνῶ παράλληλα ἐπηρεάζει θετικὰ τὶς σχέσεις μὲ τὸν Θεό καὶ μὲ τὸν ἔξω κόσμο, γι' αὐτό ἡ Ἐκκλησία μας, φιλάνθρωπα σκεπτόμενη περιέλαβε τοὺς ψαλμούς στίς καθημερινές προσευχές. Στίς Ἱ. Μονές μέσα στή ροὴ τῶν ἀκολουθιῶν σ' ὅλη τὴν διάρκεια τοῦ ἡμερονυκτίου, διαβάζονται περίπου ἑξήντα ψαλμοί.
Ἀνάλογα μὲ τὴ θεολογική τους σύσταση καὶ τὴ θεολογική τους ἰδιομορφία διακρίνονται γενικά σὲ δοξολογικούς, εὐχαριστίας, πένθους, μετανοίας, διδακτικούς, μεσσιακούς καὶ ἐσχατολογικούς. Κέντρο τους εἶναι ὁ Ἅγιος Θεός, ἐνῶ στὸ φωτεινό ὁρίζοντα τῆς περιφερείας τους "ὁ ἄνθρωπος εἶναι κατενώπιον τοῦ Θεοῦ".
Σὰν γλυκὺς συνοδοιπόρος, γράφει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, τοῦ ἀνθρωπίνου βίου ὁ προφήτης Δαβίδ βρίσκεται σὲ ὅλους τοὺς δρόμους τῆς ζωῆς καὶ ἀναστρέφεται πρόσφορα μὲ ὅλες τὶς πνευματικές ἡλικίες καὶ εἶναι κοντά σὲ κάθε παράταξη ποὺ προκόβει. Παίζει μὲ ὅσους νηπιάζουν, ὅπως θέλει ὁ Θεός, μὲ τοὺς ἄνδρες συναγωνίζεται, παιδαγωγεῖ τὴ νεότητα, ὑποστηρίζει τὰ γηρατειά, γίνεται στούς πάντες τὰ πάντα. Γίνεται τὸ ὅπλο τῶν στρατιωτῶν, ὁ προπονητής τῶν ἀθλητῶν, ἡ παλαίστρα ὅσων γυμνάζονται, τὸ στεφάνι τῶν νικητῶν, ἡ χαρά τοῦ τραπεζιοῦ, ἡ παρηγοριά στίς κηδεῖες. Δέν ὑπάρχει τίποτε ἀπό τὴ ζωή μας ποὺ νά εἶναι ἀμέτοχο ἀπό αὐτὴ τὴ χάρη".
Ὁ Μ. Βασίλειος λέγει ὅτι:" Ὁ ψαλμός ἀποκοιμίζει τὴν ἀγριότητα τῆς ψυχῆς... εἶναι γαλήνη τῶν ψυχῶν μας· μᾶς δίδει ὡσάν ἕνα βραβεῖον τὴν εἰρήνην, μὲ τὸ νά καθησυχάζη τὴν ταραχήν καὶ τὰ κύματα τῶν λογισμῶν μας. Διότι καταπραΰνη τὸν θυμόν τῆς ψυχῆς καὶ χαλιναγωγεῖ τὴν πρὸς τὴν ἀσωτίαν καὶ ἀκολασίαν κλίσιν τοῦ ἀνθρώπου... Ὁ Ψαλμός εἶναι συμβοηθός τῆς φιλίας, ἕνωσις τῶν χωρισμένων, μέσον πρὸς συμφιλίωσιν τῶν ἐχθρευομένων. Μᾶς δίδει καὶ τὸ μέγιστον ἀπό ὅλα τὰ ἀγαθά, μᾶς δίδει τὴν ἀγάπην. Διώκει τοὺς δαίμονας καὶ προσκαλεῖ τὴν βοήθειαν τῶν Ἀγγέλων. Εἶναι ὅπλον ἐναντίον τῶν νυκτερινῶν φόβων μας καὶ ἀνάπαυσις ἀπό τοὺς ἡμερινούς κόπους".
Σέ αὐτό τὸ πόνημα καταχωροῦνται οἱ περιπτώσεις ποὺ βασανίζουν τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο καὶ οἱ ψαλμοὶ ποὺ εἶναι ἡ καρδιά ὅλης τῆς ἁγίας Γραφῆς καὶ ὁ ἀναγνώστης θά βρῆ ἀνάπαυση καὶ λύτρωση ἀνάλογα μὲ τὴν πίστη του.
Τά θέματα τὰ ὁποῖα διαπραγμνατεύονται εἶναι ἀπό κείμενα ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅπως καταγράφονται σὲ διάφορα ἔντυπα, τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων, Ἱερῶν Μητροπόλεων καὶ μεμονωμένα θρησκευτικά περιοδικά.
Ὁ κάθε ψαλμός διαπραγματεύεται πολλά θέματα καὶ ἐκτός αὐτοῦ μέσα του "κρύβει" καὶ τὴν πνευματικὴ ἑρμηνεία ἀναγωγική (ἀπό τὰ ὁρατά σὲ ἀνεβάζει στά πνευματικά).
Ὁ στάρετς τῆς Ὅπτινα Ὅσιος Νεκτάριος, ἑρμήνευε π.χ τὰ λόγια τοῦ πρώτου ψαλμοῦ· "Μακάριος ἀνήρ..." ὡς ἑξῆς: "Αὐτός ὁ ψαλμός κατά γράμμα σημαίνει πώς ἕνας ἄνθρωπος εἶναι μακάριος καὶ εὐλογημένος, ὅταν ἀποφεύγη τὶς ἀσεβεῖς καὶ ἁμαρτωλές συναθροίσεις καὶ δὲν λαμβάνει μέρος σὲ αἱρετικές ἤ ἀντιεκκλησιαστικές διδασκαλίες.
Σύμφωνα μὲ ἄλλη πνευματικὴ ἑρμηνεία ὁ μακάριος ἄνθρωπος εἶναι ὁ νοῦς, ποὺ δὲν δέχεται τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς (σκέψεις μὲ εἰκόνες). Βέβαια εἶναι ἀδύνατον νά ἐμποδίση κανείς τὴν ἐπίθεση αὐτῶν τῶν λογισμῶν· εἶναι ὅμως δυνατόν νά μήν ἀσχολεῖται καὶ νά μὴ συζητῆ μαζί τους, ἀλλὰ νά λέη συνεχῶς: "Κύριε ἐλέησον". καὶ τότε κάθε ὑλικό καὶ γήϊνο ἐξαφανίζεται. Αὐτός ἀκριβῶς ποὺ ἐνεργεῖ ἔτσι ἀποκαλεῖται μακάριος ἄνθρωπος".
Ὁ μακαριστός γέροντας Παΐσιος ἔλεγε γιὰ τοὺς ψαλμούς: "Εὐλογημένη ψυχή, τίποτε δὲν εἶναι ἀδύνατο στὸ Θεό. Ζήτα του μὲ εὐγένεια αὐτό ποὺ θέλεις. Ἐάν δυσκολεύεσαι, διάβασε τοὺς ψαλμούς τοῦ Δαβίδ. Θὰ δῆς ἐκεῖνος μὲ τί τρόπο ζητοῦσε ἀπό τὸ Θεό καὶ ἐλάμβανε αὐτό ποὺ ποθοῦσε".
"Ὅσοι ἀπομακρύνονται ἀπό τὸ Χριστό, στεροῦνται τὸν θεῖο φωτισμό, γιατὶ ἄφησαν τὸ προσήλιο σάν τοὺς ἀνοήτους καὶ πηγαίνουν στὸ ἀνήλιο... Βλέπετε τὸ Ψαλτήρι ποὺ εἶναι γραμμένο μὲ θεῖο φωτισμό, τί βαθειά νοήματα ἔχει! Μάζεψε, ἄν θέλης ὅλους τοὺς θεολόγους, ὅλους τοὺς φιλολόγους, καὶ θά δῆς ὅτι ἕναν ψαλμό μὲ τέτοι βάθος δὲν μποροῦν νά φτιάξουν! Ἐνῶ ὁ Δαβίδ ἦταν ἀγράμματος, ἀλλὰ βλέπεις καθαρά πῶς τὸν ὁδηγοῦσε τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ".
"Πῆγε κάποιος οἰκογενειάρχης στὸν Γέροντα καὶ τοῦ εἶπε γιὰ τὶς κτηματικές ἀδικίες ποὺ ἔγιναν εἰς βάρος του:"Ἐγώ δὲν στενοχωριέμαι γιὰ τὴν ἀδικία γιατὶ διαβάζω τὸ Ψαλτήρι. Ἕνα Κάθισμα τὸ ἀπόγευμα καὶ δυό Καθίσματα πρίν ξημερώση. Σχεδόν τὸ ἔμαθα ἀπ' ἔξω. Κανένας Ψαλμός δὲν λέει ὅτι οἱ ἄδικοι ἔκαναν προκοπή. Ἐνῶ τοὺς δικαίους τοὺς σκέφτεται ὁ Θεός. Ἐγὼ Πάτερ μου δὲν λυπᾶμαι τὰ κτήματα ποὺ ἔχασα, ἀλλὰ λυπᾶμαι τὰ ἀδέλφια μου ποὺ χάνουν τὴν ψυχή τους".
Ὁ δέ Γέροντας Πορφύριος σὲ ἐρώτηση ἑνός συνομιλητή του τί κάνει τὶς νύκτες, ἀπάντησε: "Διαβάζω τοὺς ψαλμούς τοῦ Δαβίδ, ἀλλὰ μὲ πίστη στὸ νόημα τῶν λέξεων ποὺ διαβάζω. Πῶς νά στὸ πῶ, ἔχουν δύναμη οἱ ψαλμοί, πολύ μεγάλη δύναμη, γιατί γράφτηκαν μὲ πολλά δάκρυα καὶ πολλὴ ταπείνωση. Τέτοια ταπείνωση, ποὺ ὁ ἴδιος ὁ Θεός εἶπε: "βρῆκα ἀνάπαυση μόνο στὴν καρδιά τοῦ Δαβίδ".
Γιά τὴν ἀγωγὴ τῶν παιδιῶν ἔλεγε ὁ Γέροντας:
"Ἡ μητέρα πρέπει νά προσεύχεται πολύ κατά τὴν περίοδο τῆς κυήσεως καὶ ν' ἀγαπάη τὸ ἔμβρυο, νά χαϊδεύη τὴν κοιλιά της, νά διαβάζη ψαλμούς, νά ψάλλη τροπάρια νά ζῆ ζωὴ ἁγία".
Γιά τὴν μεγάλη πνευματικὴ ἀξία τῶν ψαλμῶν ὁ ἀναγνώστης θά τὸ διαπιστώση ὅταν τοὺς μελετᾶ, μὲ ταπείνωση. Γιὰ τὴν καλύτερη κατανόησή των σχολιάζουμε ψαλμούς σύμφωνα μὲ τὴ γνώμη τῶν ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας.
Στό τέλος καταχωροῦνται ἀλφαβητικά τὰ θέματα τὰ ὁποῖα ἀναφέρονται σὲ ψαλμούς, ὥστε ὁ ἀναγνώστης εὔκολα νά βρῆ τὴ λύση τοῦ θέματος τὸ ὁποῖο τὸν ἀπασχολεῖ.

Συντομογραφίες
α1. Ἐξήγηση ψαλμῶν, σύμφωνα μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων.
α2. Χρήση τῶν ψαλμῶν σύμφωνα μὲ τὸ Πατριαρχεῖο Ἱεροσολύμων.
β. Μ. Ἀθανασίου ἔργα, Ἑρμηνευτικά Α, ψαλμοί,πρός Μάρκελλῖνον εἰς τὴν ἑρμηνεία τῶν ψαλμῶν. Ε.Π.Ε. τόμος 5ος, Θεσσαλονίκη, 1975.
γ. Ὅσιος Ἀρσένιος ὁ Καππαδόκης. Ἱερομ. Χρυσοστόμου "ὁ Γέρων Παΐσιος, Ἅγιον Ὄρος 1994, σελ. 227
δ. Περιοδικό· "Ὁσία Εἰρήνη Χρυσοβαλάντου", Ἱ. Μ. Ὁσίας Εἰρήνης τῆς Χρυσοβαλάντου, Λυκόβρυση Ἀττικῆς, τεῦχος 323, 1988
ε. Μον. Εὐθ. Ζυγαβηνοῦ, ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου·"Ἑρμηνεία εἰς τοὺς ΡΝ (150) ψαλμούς τοῦ προφητάνακτος Δαβίδ. ἔκδ. "Ὀρθόδοξος Κυψέλη", Θεσσαλονίκη, 1972
στ. Χ. Τσολακίδη, Οἱ ψαλμοί γιὰ κάθε περίσταση, β, ἔκδ. Τσολακίδη, 2, Ἀθῆναι 2003
ζ. Ιεροῦ Χρυσοστόμου, ὁμιλίαι εἰς τοὺς ψαλμούς, ἔκδ. Ὠφελίμου βιβλίου, Ἀθῆναι 1973, τόμοι 53 -60
η. Ἀρχιμ. Αἰμιλιανοῦ, καθηγουμένου Ι.Μ.Σίμωνος Πέτρας, Κατηχήσεις καὶ λόγοι "Ἀγαλλιασώμεθα τῶ Κυρίῳ", τ. 3, Ὁρμύλια Χαλκιδικῆς, 1999
θ. Ἁγίου Νεκταρίου, "Ψαλτήριον τοῦ Παντάνακτος Δαυΐδ", ἔκδ. β, ἔκδ. Νεκτ. Παναγόπουλος, Ἀθῆναι 2003

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου